9.2 De Sovjet-Unie, een communistische heilstaat?

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

 Ontwikkelingen in Rusland in WO I:

• Rusland behoorde bij de Geallieerden
• WO I verliep voor Rusland zeer slechte: slechte leiding en bewapening 
• Problemen waren ook voor 1914 al groot:
• -  verpauperde boeren, hongersnood in de steden
• - volk geen enkele inspraak in het bestuur 
• - industriële achterstand
• - al in 1905 grote protesten (nav Japans-Russische oorlog) >
• - 'Bloedige Zondag'

WO I vergrootte alle problemen:

• - hongersnood +
  
• - vele slachtoffers 
  
• Gevolgen:
  
• - grotere ontevredenheid >
  
• - twee revoluties in 1917:
  
• 1.  Februari: tsaar afgetreden
  
• 2. Oktober: Lenin aan de macht,
  
• een communist/ Marxist >  
  

Raspoetin

wat weet je van het communisme?

Communisme:

• grondlegger: Karl Marx
• einddoel: klassenloze samenleving =
• een maatschappij zonder onderdrukking en inkomensverschillen
• hoe: revolutie, omdat:
• met de rijke burgers toch niet valt te praten over verbetering van levensomstandigheden arbeiders.
• communisten waren tegen WO I !!!
• Ook: "Godsdienst is opium voor het volk" (Marx)

Februari-revolutie 1917

• voortgekomen uit ontevredenheid.
  
• situatie verergerd door WO I.
• anti-tsaar demonstraties 
• Nu steun van vele soldaten >
•  aftreden Nicolaas II.
• Doema (parlement) vormde een voorlopige regering (gematigd)
•  in steden hebben de communisten het bestuur in handen ('Sovjets', radicaal)

Oktoberrevolutie

• na februari complete chaos:
• hongersnood bleef >
• edelen beroofd en vermoord.
• voortzetting oorlog door regering
• vele soldaten deserteerden.
• propaganda Lenin:
• 'Land, brood en vrede'
• Gevolg: staatsgreep Lenin 

beloftes Lenin:

'brood, land, vrede'

• Na oktoberrevolutie:


• 1. Verdeling grootgrondbezit 
• 2. Wapenstilstand met Dld (dec)
• 3. Vrede van Brest-Litovsk:
• - maart 1918 (!)
• - Russisch - Duitse vrede
• - grote bedreiging voor Eng/Fr
• - inmiddels gesteund door VS

vrede van Brest-Litovsk

Documentaire over WO I: 1917

(23 minuten)

0

Documentaire over 1917:

het revolutiejaar in Rusland

(15 minuten)

Lenin

•  oktober-revolutie (beter: staatsgreep) door bolsjewieken
•  de Voorlopige regering werd afgezet >
• verkiezingen (januari 1918): bolsjewieken 25 % van de stemmen>
•  bolsjewieken schakelen tegenstanders uit


•  burgeroorlog (Witten tegen de Roden) van 1918-1922
• Trotski belangrijk voor Roden

Gevolgen oktober-revolutie

• alle andere partijen verboden
• begin terreur (geheime politie)
• Rusland werd USSR (1921)
• geldeconomie afgeschaft
• privébezit afgeschaft
• kerken gesloten, priesters opgepakt 
• indoctrinatie
• Gevolg: De SU werd een totalitaire staat =
• een staat die het leven van de burgers volledig controleert 

Oorlogscommunisme en NEP

• Na winnen burgeroorlog grote economische problemen >
• 'Oorlogscommunisme':
• alles ondergeschikt aan de belangen van de comm staat >
• vooral boeren enorm onder druk gezet (oogst afstaan) >
• voedseltekorten en toenemend verzet >
• Lenin past beleid aan: NEP
• Onderdelen: 
• - geld weer in omloop
• - winst maken toegestaan, boeren mochten producten verkopen
• - minder belasting in natura 

De planeconomie onder Stalin

• 1924: Dood Lenin >
• Na machtsstrijd, Stalin aan de macht. Beleid:
• - Planeconomie (5- jaren plannen voor landbouw en industrie)
• - Collectivisatie van de landbouw, doel:  hogere productie
• Uitkomst: doelen niet gehaald ondanks enorme uitbuiting en terreur

Gevolgen beleid Stalin: totalitarisme/stalinisme

• strafkampen voor tegenstanders en zij die de doelstellingen niet haalden
• hongersnood (o.a in Oekraïne, 7 miljoen doden)
• showprocessen en zuiveringen (KGB)
• censuur, propaganda en indoctrinatie
• koelakken in 'Goelag Archipel'
•  1937 / 1938: De Grote Terreur, slachtoffers:
• oude bolsjewieken, 'nationale groepen, legertop 
• uiteindelijk ook: leider geheime dienst: Nicolai Jezjov

voor de 'zuiveringen'

na de 'zuiveringen'

                       Overzicht 1917: Russische Revoluties in feb. en okt

• laatste tsaar in Rusland: Nicolaas II (Romanov familie)
• absoluut vorst, 'macht van God gekregen'
• grote onvrede onder bevolking (armoede/macht adel/uitbuiting)
• Wo I verergert de ellende onder de bevolking (o.a. hongersnood)
• februari 1917: revolutie (spontane volksopstand)
• tsaar wordt afgezet en vervangen door Voorlopige regering (Doema)
• oktober 1917: Lenin aan de macht >
• Dictatuur van de communistische partij