Tekstverbanden en signaalwoorden HAVO 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Wat is de opbouw van een tekst?

1. Inleiding en kern
2. Inleiding, middenstuk en slot
3. Kern en slot
4. Inleiding en slot

Wat is een deelonderwerp?

1. Een onderwerp van een tekst
2. De titel
3. Een onderwerp van een alinea
4. De schrijver van een tekst

Wat is een tussenkopje?

1. Een alinea
2. Een titel van een alinea
3. De titel
4. De bron

Globaal lezen

Oriënterend lezen

Zoekend lezen

Ik wil weten wat het onderwerp van de tekst is.

Ik ben op zoek naar eventuele deelonderwerpen.

Ik wil (snel) iets opzoeken in een tekst.

Over de inleiding van een tekst:

• Dit is het eerste deel van een tekst;
• Hier vind je het onderwerp;
• Vaak wordt de lezer nieuwsgierig gemaakt;

• Soms is de inleiding maar één alinea, maar soms ook meer.

Over het slot van een tekst:

• Dit is het laatste deel van een tekst;
• Hier vind je een conclusie of een korte samenvatting. Soms wordt er ook naar de toekomst gekeken.

• Bij nieuwsberichten is er vaak geen slot. 

Hoe introduceer je het onderwerp in de inleiding?
(meerdere antwoorden mogelijk)

1. met een anekdote
2. met een voorbeeld
3. met veel informatie
4. met een bijzondere situatie

Wat kun je NIET vinden in het slot?

1. een samenvatting
2. een anekdote
3. een conclusie
4. dat je naar de toekomst kijkt

Wat is de juiste vorm van het onderwerp?

1. Een volledige zin
2. Eén of een paar woorden
3. Een werkwoord
4. Slechts één woord

De hoofdgedachte geeft antwoord op de volgende vraag:

1. Wat is het belangrijkste dat over het onderwerp wordt gezegd?
2. Wat is de mening van de schrijver?
3. Wat is de kernzin?
4. Wat is het onderwerp van de tekst?

De hoofdgedachte vind je:

1. In de inleiding of de kern
2. In de inleiding of het slot
3. In de kern of het slot
4. In de laatste zin

Hoe vind ik de hoofdgedachte van een tekst?

Lees de alinea. In welke zin staat de belangrijkste informatie? 

In welke zin staat de belangrijkste informatie?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Lees de alinea. In welke zin staat de belangrijkste informatie? 

In welke zin staat de belangrijkste informatie?

1. 1
2. 2
3. 3

Welke tekstverbanden ken je? (Dus geen signaalwoorden)

Wat is eigenlijk het nut van het herkennen van tekstverbanden en signaalwoorden?

• Een tekstverband zorgt voor samenhang in een tekst
• Snel zoeken naar bijvoorbeeld de conclusie - signaalwoorden dus, daarom, dat houdt in...
• Begrijpen waar de tekst over gaat.

TEKSTVERBANDEN

Zorgen ervoor dat

woorden, zinnen en alinea's

met elkaar samenhangen.

SIGNAALWOORDEN

Aan een

signaalwoord

zie je met

welk tekstverband

je te maken hebt.

SOORTEN TEKSTVERBANDEN

- chronologisch verband

- opsommend verband

- tegenstellend verband

- toelichtend verband

- redengevend verband

- oorzakelijk verband

- concluderend verband

- doel-middel verband

- vergelijkend verband

- samenvattend verband

Doel-middelverband

• Geeft aan welk middel wordt gebruikt om een bepaald doel te bereiken.
• Signaalwoorden: opdat, zodat, om te, door middel van, met behulp van 

Doel-middelverband

Voorbeeld:

Om nog op tijd op school te komen (doel), ga ik toch maar fietsen in plaats van lopen (middel).

Mijn buurvrouw gaat vanavond collecteren (middel). Het doel is om zoveel mogelijk geld op te halen voor het goede doel dat opkomt voor de dieren (doel). 

Vergelijkend verband

• Laat een verschil of overeenkomst zien
• Signaalwoorden: in vergelijking met, (net) als, evenals, zoals, meer, groter, beter dan, etc. 

Vergelijkend verband

Voorbeeld:

Sam heeft, net als zijn neef, gekozen voor het kindermenu.

Op mijn school zijn de regels helemaal niet streng in vergelijking met de regels bij mijn zus.

Samenvattend verband

• Laat een verkorte weergave van informatie uit de tekst zien
• Signaalwoorden: kortom, samengevat, met andere woorden, al met al 

Samenvattend verband

Voorbeeld: 

Gister ben ik naar de film gegaan. Mijn vriendin heeft de hele film haar handen voor haar ogen gehouden. Ik schrok een keer zo hard dat de popcorn over me heen vloog. Kortom, het was een spannende film.

'Met behulp van' is een signaalwoord van een

1. redengevend verband
2. doel-middel verband
3. samenvattend verband
4. concluderend verband

'Kortom' is een signaalwoord voor een

1. oorzakelijk verband
2. redengevend verband
3. samenvattend verband
4. doel-middel verband

'omdat' is een signaalwoord van een

1. redengevend verband
2. doel-middel verband
3. oorzakelijk verband
4. concluderend verband

Een oorzakelijk verband toont waardoor iets gebeurt

1. waar
2. niet waar

Een redengevend verband geeft aan hoe iemand iets doet

1. waar
2. niet waar

'Als gevolg van' is een signaalwoord van een

1. redengevend verband
2. concluderend verband
3. doel-middel verband
4. oorzakelijk verband

Bij een samenvattend verband wordt er een verkorte weergave van info uit de tekst gegeven

1. waar
2. niet waar

Een redengevend verband geeft aan hoe iemand iets doet

1. waar
2. niet waar

Oorzakelijk verband

Redengevend verband

Geeft aan waarom iemand iets doet of vindt

Geeft aan waardoor iets gebeurt en waar je geen invloed op hebt

daarom

doordat

want

dus

In het weekend heb ik een baantje, maar door de week heb ik daar geen tijd voor.

1. Chronologisch verband
2. Concluderend verband
3. Oorzakelijk verband
4. Tegenstellend verband

Samenvattend verband

1. Je kunt in de spits haast niet meer opschieten in de Randstad. Zo kost het je vaak twee uur om van Den Haag naar Rotterdam te reizen, een afstand die je normaal in twintig minuten aflegt.
2. Als het morgen mooi weer is, gaan we naar het strand.
3. De recensent van Kidsweek vindt dit een prachtig boek. Maar in de Jeugdboekengids lees ik een heel negatieve bespreking. De meningen zijn dus nogal verdeeld.
4. Al met al ben ik zwaar teleurgesteld.

Doel-middelverband

1. We hebben eerst een taart gebakken en daarna buiten gespeeld.
2. Om er voor te zorgen dat iedereen er bij kan zijn, houden we het feest op zaterdag.
3. Gisteren was ik heel erg moe, daarom heb ik tot 12:00 uur uitgeslapen.
4. Deze kerstvakantie ben ik naar Duitsland geweest. We hebben veel gegeten en gewandeld. Kortom, het was de beste kerstvakantie ooit!

Vergelijkend verband

1. Ik wil net als mijn vader later piloot worden!
2. Morgen ben ik jarig en ga ik zwemmen . Daarna gaan we patat eten.
3. Ik heb geen zin in het weekend, want ik moet huiswerk maken.

Doel-middelverband

Vergelijkend verband

Samenvattend verband

Overig

zodat

kortom

net als

daarom

al met al

daarna

toch

mooier dan

Wat geeft een 'doel-middelverband' aan?

1. Welk doel je nodig hebt om je middel te bereiken.
2. Welk middel je nodig hebt om je doel te bereiken.
3. Het vat samen waar de tekst over gaat.
4. Huh, doel-middelverband?!

Welk verband herken je in de volgende zin?

Hoewel Marit niet had geleerd voor het examen, haalde ze toch een voldoende.

1. Tegenstelling
2. Tijdsvolgorde
3. Opsomming
4. Vergelijking

Welk verband herken je in de volgende zin?

Doordat er een ongeluk gebeurd was, kwamen wij te laat.

1. Opsomming
2. Tegenstelling
3. Tijdsvolgorde
4. Reden

Welk verband herken je in de volgende zin?

Mijn broertje wil graag een ijsje, een appeltaart, een glad drinken en een pizza.

1. Tegenstelling
2. Toelichting
3. Opsomming
4. Chronologie

Welk verband herken je in de volgende zin?

Het heeft vannacht enorm gesneeuwd, met als gevolg dat ik de deur vanochtend bijna niet open kreeg.

1. Tegenstelling
2. Reden
3. Opsomming
4. Tijdsvolgorde

Welk verband herken je in de volgende zin?

Je mag vanavond net zo als andere avonden niet opblijven.

1. Tegenstelling
2. Opsomming
3. Vergelijking
4. Tijdsvolgorde

Welk verband herken je in de volgende zin?

Eerst ga je naar de kapper en vervolgens ga je nieuwe schoenen kopen.

1. Tijdsvolgorde
2. Tegenstelling
3. Toelichting
4. Opsomming

De hoofdgedachte vind je:

1. In de inleiding of de kern
2. In de inleiding of het slot
3. In de kern of het slot
4. In de laatste zin

Wat geeft een vergelijkend verband aan?

1. Het laat zien wat je net hebt gelezen.
2. Het noemt twee zaken op.
3. Het laat een verschil of overeenkomst zien.
4. Huh, vergelijkend verband?!

Wat geeft een samenvattend verband aan?

1. Verkorte weergave van de informatie uit de tekst.
2. Het zet twee zaken samen naast elkaar.
3. Het laat een overeenkomst zien.
4. Huh, samenvattend verband?!

Zij moet eerst haar zere oor aan de dokter laten zien, daarna mag ze een pijnstiller innemen.

1. Chronologisch
2. Opsommend
3. Tegenstellend

Mevrouw Eijgermans geniet van goede muziek, verder is zij een filmliefhebber.

1. Tegenstellend
2. Opsomming
3. Chronologisch

Mijn etui zit bomvol met schoolspullen: pennen, potloden, stiften, een geo-driehoek, gummen en een passer.

1. Opsomming
2. Tegenstellend
3. Chronologisch