BSR 9/1 2(a)ha Lezen §3 Tekstverbanden en signaalwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

• Kijk je huiswerkopdracht(en) na in tweetallen. Schrijf op je roze post-it 
  één ding op dat goed ging en één ding dat nog beter kan.
• Log alvast in op LessonUp.
• Klaar? Werk verder aan paragraaf 3.

§2 en §3 Tekstverbanden
en signaalwoorden

Startopdracht:

Je kunt het doel-middelverband, oorzakelijk verband, redengevend verband, samenvattend verband en vergelijkend verband herkennen in teksten. 

• Plusdoel: Je kunt het voorwaardelijk verband in een tekst herkennen.

Lesdoelen

In deze les:

• Huiswerk nakijken.
• Reflecteren.
• Uitleg paragraaf 3 en handout tekstverbanden en signaalwoorden.
• Opdracht 4 en 5 maken.
• Afronden.
  

Tekstverbanden en signaalwoorden

In een goede tekst hangen woorden, zinnen en alinea's met elkaar samen. Ze hebben een verband. Door te letten op verbanden in een tekst, kun je de tekst beter begrijpen.

Verbanden
tussen zinnen

• Een duidelijke tekst bestaat uit zinnen die met elkaar verbonden zijn. Je kunt tekstverbanden herkennen door middel van signaalwoorden. 

Noteer 1 ding dat goed is gegaan en 1 ding dat nog beter kan (uit je startopdracht).

Cursus 1 Meer dan lezen

Paragraaf 3 (blz. 18-25)

Doel-middelverband

Een doel-middelverband geeft  aan welk middel  wordt gebruikt om een bepaald doel te bereiken.

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Doel-middel	aan de hand van, door middel van, met behulp van, om ... te, opdat, zodat.	Om nog op tijd op school te komen, ga ik met de auto.

Lees de tekst
Wat is het doel, middel en signaalwoord?

Bedenk een zin met een doel-middel.
Gebruik een signaalwoord.

Oorzakelijk verband

Een oorzakelijk verband  toont waardoor iets gebeurt (buiten iemands wil).

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Oorzakelijk	doordat, daardoor, als gevolg van, dat komt door, het gevolg is, dus, dankzij	Door de bananenschil die op straat lag, gleed Pietje uit.

Wat is een voorbeeld van een oorzakelijk verband ?

1. De kat sprong uit het raam, waarna hij op vier poten landde en meteen wegrende.
2. In het weekend maak ik nooit huiswerk. Ik doe dan alleen leuke dingen, zoals afspreken met vrienden, gamen en boeken lezen.
3. Vroeger hield ik niet van spruitjes, maar intussen ben ik er dol op.
4. Doordat het regende, werd de straat glad.

Verzin zelf een zin waarin een oorzakelijk verband verwerkt is.

Samenvattend verband

Een samenvattend verband geeft een korte samenvatting van eerdere informatie in de tekst.

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Samenvattend	al met al, met andere woorden, kortom, samengevat	Al met al was het een leuke kerstvakantie.

Welk tekstverband herken je in de volgende zin?

Kortom, het is nog onduidelijk hoe dit gaat aflopen.

1. Tegenstellend verband
2. Samenvattend verband
3. Opsommend verband

Noteer een zin over jouw kerstvakantie waarin een samenvattend verband verwerkt is.

Verschil oorzakelijk en redengevend verband

Een oorzakelijk verband geeft aan waardoor iets gebeurt. Een redengevend verband geeft aan waarom iets gebeurt. 

Het lijkt op het redengevend verband, maar het verschil is dat je bij een redengevend verband zelf besluit om iets wel of niet te doen.
* Bij een oorzakelijk verband gaat het buiten iemands wil om.

Redengevend verband

Een redengevend verband geeft aan waarom iemand iets doet of vindt.

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Redengevend	want, omdat, daarom, immers	Ik ga eerder naar huis, omdat ik morgen weer vroeg moet werken.

Wat geeft een redengevend verband aan?

1. Er wordt een conclusie getrokken uit eerdere info uit de tekst.
2. Waarom iemand iets vindt of iets doet.
3. Waardoor iets gebeurt (buiten iemands wil om).

Herhaling: Welke zin bevat een redengevend verband?

1. Als je in de zomer weer met je vrienden op vakantie wilt gaan, heb je veel geld nodig. Je moet dus gaan werken.
2. Als je nu eerst je huiswerk afmaakt, gaan we straks naar de film.
3. Omdat het klimaat snel verandert, gaat het waterschap de dijken in een hoog tempo ophogen.
4. De jongens in mijn klas leggen de lat niet al te hoog. Neem bijvoorbeeld Lex. Hij gaat altijd voor een 5,5.

Vergelijkend verband

Een vergelijkend verband laat een overeenkomst of een verschil zien.

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Vergelijkend	Evenals, net als, in vergelijking met, zoals, meer, groter, beter (vergrotende trappen)	Sam heeft, net als zijn neef, gekozen voor het kindermenu.

Hij komt, net als zijn oudere broer, altijd tien minuten te laat.

1. concluderend verband
2. redengevend verband
3. vergelijkend verband
4. oorzakelijk

vergelijkend verband: geef de signaalwoorden.

1. straks
2. net
3. net als
4. daarvoor

Voorwaardelijk verband

Een voorwaardelijk verband maakt duidelijk onder welke voorwaarden iets gebeurt.

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Voorwaardelijk	als (... dan), in het geval (dat), indien, mits, tenzij, wanneer	Ik ga morgen met de fiets naar school, tenzij het stormt.

Wat maakt een voorwaardelijk verband duidelijk?

1. een andere kant van de zaak
2. een verkorte weergave van informatie uit de tekst
3. onder welke voorwaarden iets gebeurd
4. geeft aan welk middel wordt gebruikt om een bepaald doel te bereiken

Als jij alles voor mij inpakt,
koop ik iets lekkers voor onderweg.

1. toelichtend verband
2. redengevend verband
3. voorwaardelijk verband

Oefenen

Wat?	Havo: Opdracht 4 en 5 op blz. 20-22. Vwo: Opdracht 4 en 5 op blz. 20-22. Geef uitvoerig antwoord! Dit wordt ook van je verwacht op de leesvaardigheidtoets.
Hoe?	Havo klassikaal. Vwo zelfstandig in stilte. Gebruik het stappenplan lezen.
Hulp	Brein, Boek, Buur, Bureau. Het uitleg oogje.
Tijd	Timer
Klaar?	Maak met ieder tekstverband een zin. Gebruik een passend signaalwoord.

Hulp

Je kunt het doel-middelverband, oorzakelijk verband, redengevend verband, samenvattend verband en vergelijkend verband herkennen in teksten. 

• Plusdoel: Je kunt het voorwaardelijk verband in een tekst herkennen.

Lesdoelen

Concluderend verband

Oorzakelijk verband

Vergelijkend verband

Redengevend

Al met al

dankzij

in vergelijking met

Vanwege

Zet de zinnen met signaalwoorden bij de juiste verbanden

Opsommend verband

Tegenstellend verband

Voorbeeldgevend verband

Chronologisch verband (tijdsvolgorde)

Verband van oorzaak - gevolg

Voor het feest kopen we behalve chips, ook nog chocolade, en nootjes ook nog eiersalade en toastjes 

Als gevolg van de storm waren diverse wegen geblokkeerd

We wilden Netflix kijken. Zo hadden we de keuze uit Lucifer, the Blacklist of Emily in Paris

Nadat we de afwas hebben gedaan, kunnen we eindelijk een potje kaarten 

Het lawaai bij de buren was zo hard waardoor ik me niet meer kon concentreren.

Ik moet op tijd opstaan, echter ik druk maar steeds die snooz-knop in. 

Het was aardedonker, doordat de stroom was uitgevallen

Ten slotte eindigden we de vakantie met een dagje strand. 

Redengevend verband

Concluderend verband

Vergelijkend verband

Oorzakelijk verband

De schrijver trekt een conclusie uit de tekst.

Dit geeft aan waarom iemand iets doet of vindt. 

Dit laat zien waardoor iets gebeurt (waar je geen invloed op hebt).

De auteur maakt iets duidelijk door een verschil of overeenkomst te noemen.

Neem deel onze LessonUp klas

Wat kun je hier vinden?

• LessonUps
• Video's
• Handige websites 

Klassencode
u2ha: ihcqy

u2aha: byxfa