Grammatica: zinsbouw 1

• NT2
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Zinsbouw

Hoofdzinnen

1-2-3-zinnen

Lesdoel

Ik kan:

• de persoonsvorm (pv) vinden in een zin.
  
• het onderwerp vinden in een zin.
• vertellen hoe je de persoonsvorm (pv)
  en het onderwerp kunt vinden.

Ik weet:

• zinsdelen te herkennen.
  
• hoe ik 1-2-3-zinnen kan maken.

Wat is een werkwoord?

Een werkwoord (ww) geeft aan dat iemand iets doet, dat er iets gebeurt. Beeld uit: 1) praten, 2) luisteren, 3) staan,

4) gooien, 5) vangen, 6) zitten, 7) kijken. 

Een deel van de werkwoorden is minder makkelijk te herkennen:

zijn, hebben, gaan, mogen, willen, kunnen, moeten.

Wat is de persoonsvorm?

De persoonsvorm is het werkwoord dat bij het onderwerp hoort.

Hoe vind je de persoonsvorm?

Er zijn drie manieren om de persoonsvorm (pv) te vinden.

1) De eerste manier

Je verandert de zin in een vraag.

Het werkwoord dat vooraan komt, is de persoonsvorm (pv).

Maak een vraag van deze zin:
De jongen stuurt een berichtje naar zijn vriend.

Hoe vind je de persoonsvorm?

2) De tweede manier

Je verandert de tijd van de zin.

Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm (pv).

3) De derde manier

Je verandert de zin van enkelvoud (1) naar 

meervoud (2 of meer).

De persoonsvorm verandert.

Zet het werkwoord sturen in de verleden tijd:
De jongen stuurt een berichtje naar zijn vriend.

Zet het onderwerp en het werkwoord in het meervoud:
De jongen stuurt een berichtje naar zijn vriend.

Hoe vind je het onderwerp in een zin?

Het onderwerp (ond)

Je vindt het onderwerp door de onderstaande vraag te stellen.

wie of wat + persoonsvorm

Wat is het onderwerp?

1. De leerlingen
2. zitten
3. in de klas
4. in een kring.

Wat is een zinsdeel?

Eén woord

Een groep woorden

Soms één woord, soms een groep woorden

Wat is een zinsdeel?

Een hoofdzin bestaat uit zinsdelen. 

Een zinsdeel is één woord of

een groepje woorden die bij elkaar horen.

Welke 2 zinsdelen
heb je net geleerd?

Welke zinsdelen heb je net geleerd?

De persoonsvorm (pv) is een zinsdeel.

Het onderwerp (ond) is ook een zinsdeel.

In een hoofdzin staan de persoonsvorm

en het onderwerp altijd naast elkaar.

In een hoofdzin komt de persoonsvorm 

bijna altijd op de tweede plaats.

Kan je de persoonsvorm en het onderwerp vinden?

Vragen

1) Wat is de persoonsvorm?

2) Wat is het onderwerp?

Voorbeeld

De leerling

leest

een leuk boek

1 ond

2 pv

3 az

(wat)

de leerling

een leuk boek

leest

Wat is een 1-2-3 zin?

Een makkelijke manier om de volgorde in een zin te herkennen.

Het onderwerp = 1,  de persoonsvorm = 2

een ander zinsdeel = 3

De leerling	leest	een leuk boek
1 (onderwerp)	2 (persoonsvorm)	3 (ander zinsdeel) (wat)

Wat kunnen we onder 3 (ander zinsdeel) vinden?

Voorbeelden

De leerling	doet	het boek	snel	in de tas.
1 (ond)	2 (pv)	3 (az) (wat)	3 (az) (hoe)	3 (az) (waar)

Het boek	zit	nu	in de tas.
1 (ond)	2 (pv)	3 (az) (wanneer)	3 (az) (waar)

Ik reis om 8 uur met mijn vriendin met de bus naar Dordrecht

Met mijn vriendin

Naar Dordrecht

Met de bus

Om 

8 uur

Met wie

Wat

Waar

Hoe

Waarom

Wanneer

Wat is de volgorde in een 1-2-3 zin?

Volgorde in een 1-2-3-zin

De andere zinsdelen kunnen ook in een andere volgorde staan.

onderwerp	persoonsvorm	wanneer	hoe / met wie	waar
1	2	3	3	3

Maak 1-2-3 zinnen

Sleep de woorden naar de goede plaats.

1 ond

2 pv

3 az

(waar)

de telefoon

in de tas

zit

1 ond

2 pv

3 az

(wat)

3 az

(waar)

de jongen

uit de tas

zijn telefoon

pakt

1 ond

2 pv

3 az

(wat)

3 az

(van wie)

hij

van zijn vriend

een berichtje

ziet

1 ond

2 pv

3 az

(hoe)

3 az

(wat)

3 az

(waar)

het berichtje

hij

op zijn telefoon

snel

leest

Kan je de zinsdelen herkennen?

Opdracht

Tel de zinsdelen.

Typ een getal.

Tel de zinsdelen. Typ een getal.

De jongen stuurt een berichtje naar zijn vriend.

Tel de zinsdelen. Typ een getal.

De leerling uit Oekraïne en de leerling uit Syrië gaan straks naar de kantine.

Opdracht

Ga in een kring staan.

We gaan samen een tekst maken.

Noem om de beurt een zinsdeel.

Opdracht

Wat? Maak de volgende oefeningen: __________________.

Met wie? Werk samen met de klasgenoot naast je.

Hoe? Maak om de beurt een opgave. Praat samen.

Je moet hetzelfde antwoord opschrijven.

Hulp? De docent loopt rondes. 

Tijd? ____ minuten.

Klaar? 

Ik kan zinsdelen herkennen

Ik heb nog hulp nodig

Ik kan het goed

Ik kan een 1-2-3 zin maken

Ik heb nog hulp nodig

Ik kan het goed

Quiz

Je docent zegt:

• Blijf rustig zitten en praat zachtjes.
• Pak je tas in.

Als ik het zeg:

Mag je opstaan, je stoel aanschuiven en wachten bij de deur tot de bel gaat.