HA - week 17 - Grammatica ZD H56 - les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom!

Nederlands

Mevrouw Takken, TNL

[e-mail]

Ma, Di, wo, vrij

Let op: 

Doe mee met LessonUp
Zorg dat je de planning in de gaten houdt.

- Welkom 

- Presentaties

- Grammatica zinsdelen H5 en H6

- Aan de slag

Doel:

- Je kunt aangeven waarmee iets gedaan wordt in een zin, en hoe dat zinsdeel heet.

- Je herkent een ontvanger

- Je kunt de zin aanvullen met extra informatie 

Wat gaan we doen vandaag:

Voor de presentatoren:

- Zorg dat je alvast in de Meet zit, daarin deel je zelf je scherm. 

 (je mag ook alleen voor presenteren kiezen)

- Zorg dat al je geluid op je laptop uitstaat, anders gaat het 'zingen'. 

Presenteren

Grammatica zinsdelen

Bij grammatica zinsontleden kijk je naar welke onderdelen er in een zin zitten:

iemand doet iets = persoonsvorm en werkwoordelijk gezegde

Iemand doet iets = onderwerp

iemand doet iets ergens mee = lijdend voorwerp

iemand doet iets voor iemand/ geeft iets aan iemand = meewerkend voorwerp

Iemand doet iets op een plaats en tijd of op een bepaalde manier

Het lijdend voorwerp. 

Hoe vind je het lijdend voorwerp?

Wat/wie + pv (of gez.) + onderwerp.

De docent gooit de tennisbal naar de sportieve leerling. 

pv = gooit

ow = de docent

Wat gooit de docent? = de tennisbal

lv = de tennisbal

Het lijdend voorwerp. 

Hoe vind je het meewerkend voorwerp?

Aan/voor wie + pv (of gez.) + onderwerp + lijdend voorwerp

De sportieve leerling geeft de tennisbal terug aan de docent.

De sportieve leerling geeft de docent de tennisbal terug.

pv = geeft

ow = wie geeft er? = de sportieve leerling

LV= wat heeft de sportieve leerling terug = de tennisbal

MV = aan wie geeft de sportieve leerling de tennisbal terug = aan de docent

Het meewerkend voorwerp. 

Bij grammatica zinsontleden kijk je naar welke onderdelen er in een zin zitten.

Kijk wel altijd in deze volgorde (persoonsvorm, onderwerp, gezegde, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp)

- vergelijk het met pannenkoeken bakken - daar  start je ook niet met de stroop, dan de boter en de eieren. Dan krijg je geen lekkere pannenkoeken. Dat is met zinsontleding ook zo! 

Ook al hoeft het niet voor de opdracht: eerst pv, ow, gz en dan pas lijdend voorwerp!

De ontleedvolgorde 

Meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp (MV) geeft aan voor wie iets is bestemd.

• begint vaak met het voorzetsel aan of voor
• aan wie of voor wie + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp

Komt voor bij werkwoorden die iets te maken hebben met vertellen: meedelen, uitleggen, zeggen of geven: overhandigen, lenen, toesturen.

Wat is het meewerkend voorwerp?

Ik geef mijn vriendin het cadeautje

1. Geen meewerkend voorwerp
2. ik
3. mijn vriendin
4. het cadeautje

Klaasje

geeft

Marthe

de roze jurk

onderwerp

gezegde

meewerkend voorwerp

lijdend

voorwerp

1. meewerkend voorwerp
2. lijdend voorwerp
3. onderwerp
4. meewerkend voorwerp

1. meewerkend voorwerp
2. lijdend voorwerp
3. onderwerp
4. meewerkend voorwerp

1. meewerkend voorwerp
2. lijdend voorwerp
3. onderwerp
4. meewerkend voorwerp

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp
4. bijwoordelijke bepaling

Zinsdelen:

In een zin hebben de verschillende onderdelen, verschillende rollen. 

Onderwerp is de handelaar

Gezegde is de handeling

Lijdend voorwerp ondergaat iets

meewerkend voorwerp ontvanger
Bijwoordelijke bepaling: plaats, tijd, uitleg (overig)

Het meewerkend voorwerp:

Staat vaak aan of voor bij

Als het er niet staat, kun je het toevoegen

Antwoord op de vraag:

Aan wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?

(onthoud het pannenkoeken bakken, hou je aan die volgorde!)

Het meewerkend voorwerp:

Antwoord op de vraag:

Aan/voor wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?

Het bloemetje heb ik voor mijn oma gekocht.

PV = heb                                                 LV = het bloemetje

OW = ik (wie heeft iets gekocht?)   MV = voor mijn oma

Gez = heb gekocht                           

Je praat met iemand

a. Je vertelt iets aan iemand
b. Je vertelt iemand iets

Geen mv

mv = (aan) iemand

1. Verdeel deze zin in zinsdelen

2. Benoem de zinsdelen

3. Bedenk een extra zinsdeel bij deze zin

De docent heeft de bal naar de leerling gegooid. 

1. Verdeel deze zin in zinsdelen

2. Benoem de zinsdelen

3. Bedenk een extra zinsdeel bij deze zin

Voor haar kinderen kookt mevrouw Smidt een gezonde maaltijd

1. Verdeel deze zin in zinsdelen

2. Benoem de zinsdelen

3. Bedenk een extra zinsdeel bij deze zin

De arts schreef de patiënt een kuur voor.

1. Verdeel deze zin in zinsdelen

2. Benoem de zinsdelen

3. Bedenk een extra zinsdeel bij deze zin

De zon schenkt ons warmte en vitamine D.

De zinsdelen die we net benoemd hebben noem je de Bijwoordelijke bepaling (bwb)

Dit is wat je overhoudt als je alle zinsdelen hebt benoemd.

De bwb geeft ook antwoord op de vragen:

- waar                    - waarheen

- wanneer             - hoever

- hoe                      - hoelang

- waardoor           - waarom

Sommige ouders kopen in de dierenwinkel een huisdier voor hun kind

1. Zet strepen

2. zoek pv

3. Zoek ow

4. zoek gz

5. zoek lv

6. zoek mv

7. zoek bwb (overige)

Wat:   

Hoofdstuk 5: grammatica zinsdelen (meewerkend voorwerp) - start opdracht + opdracht 1, 2, 3, 4(2 zinnen) en 8B

Hoofdstuk 6: Grammatica zinsdelen (bijwoordelijke bepaling) - Opdracht 1, 2  3 en 7B

Wanneer: 

Deze week

Aan de slag