Les 4

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Les 4

Wat gaan we doen

Cursus 7 Spelling §3 dubbele punt en aanhalingstekens

Cursus 1 Meer dan lezen §2 stappenplan lezen

Spelling

cursus 7 Leestekens: dubbele punt en aanhalingstekens.

Theorie

Je gebruikt leestekens om een tekst beter leesbaar te maken. Naast punten, vraagtekens, uitroeptekens en komma’s zijn er nog meer leestekens.

Een dubbele punt laat zien dat je iets aankondigt of opsomt:

• Ik kreeg gisteren een aantal cadeautjes: scheenbeschermers, voetbalkousen en een trainingsjack.

Als je opschrijft wat iemand letterlijk heeft gezegd, dan heet dat een citaat. Een citaat staat in de directe rede. Met een dubbele punt kun je een citaat aankondigen. Je zet het citaat tussen aanhalingstekens. Het citaat begint altijd met een hoofdletter.

• Orlando zei: ‘Vrijdag ga ik op vakantie.’
  
• De docent vroeg: ‘Wie wil het eerst zijn presentatie houden?’

Theorie

Als het citaat vooraan in de zin staat, gebruik je geen dubbele punt:

• ‘Vrijdag ga ik op vakantie’, zei Orlando. (Let op: na het citaat en het aanhalingsteken komt een komma.)
  
• ‘Wie wil het eerst zijn presentatie houden?’ vroeg de docent. (Let op: na een vraag- of uitroepteken in het citaat komt er geen komma.)

Als je iemands woorden niet letterlijk overneemt (indirecte rede), gebruik je geen aanhalingstekens.

• Orlando zei dat hij vrijdag op vakantie gaat.

Bekijk het stripje. Maak de zinnen af.
Gebruik een citaat.
De ene muis roept ...

Bekijk het stripje. Maak de zinnen af.
Zet de zin in de indirecte rede.
De andere muis vraagt of ….

Bekijk het stripje. Maak de zinnen af.
Gebruik een citaat.
… zegt de eerste muis.

Zijn de leestekens en hoofdletters goed gebruikt?
Kies: juist of onjuist.
In Dordrecht komen drie rivieren samen: de Merwede de Noord en de Oude Maas.

1. juist
2. onjuist

Zijn de leestekens en hoofdletters goed gebruikt?
Kies: juist of onjuist.
Jonathan riep: ‘zet de muziek eens wat zachter!’

1. juist
2. onjuist

Zijn de leestekens en hoofdletters goed gebruikt?
Kies: juist of onjuist.
Talitha zei dat ze kaartjes voor de bioscoop had.

1. juist
2. onjuist

Zijn de leestekens en hoofdletters goed gebruikt?
Kies: juist of onjuist.
‘Als de bel het niet doet, moet je op het raam kloppen’: zei mijn oma.

1. juist
2. onjuist

Zijn de leestekens en hoofdletters goed gebruikt?
Kies: juist of onjuist.
Martien vertelde: Dat hij zich heeft aangemeld voor de selectietrainingen bij hockey.

1. juist
2. onjuist

Zijn de leestekens en hoofdletters goed gebruikt?
Kies: juist of onjuist.
‘Mag ik je ID-kaart even zien?’ vroeg de agent.

1. juist
2. onjuist

Verander de zin, zodat het citaat vooraan in de zin staat.
De voetbaltrainer riep: ‘Speel de bal door naar Djamilla!’

Verander de zin, zodat het citaat vooraan in de zin staat.
De orthodontist zei: ‘Je beugel mag er over een maand uit.’

Verander de zin, zodat het citaat vooraan in de zin staat.
De interviewer vroeg aan de schrijver: ‘Waar haalt u uw inspiratie vandaan?’

Verander de zin, zodat het citaat vooraan in de zin staat.
Dex fluisterde onder de wiskundeles: ‘Ik heb zin in pizza.’

Verander de zin, zodat het citaat achteraan staat.
‘Wat kun jij goed dansen’, zei Robin.

Verander de zin, zodat het citaat achteraan staat.
‘Ik wil die broek graag even passen’, zei Morris tegen de verkoper.

Verander de zin, zodat het citaat achteraan staat.
‘Ik kan me daar niets van herinneren’, sprak de minister.

Verander de zin, zodat het citaat achteraan staat.
‘Mag ik je oplader even lenen?’ vroeg Kim aan Kelly.

Aan de slag

Cursus 7 §3 Leestekens: dubbele punt en aanhalingstekens

opdracht 2, 6, 8B online

Meer dan lezen

§2 stappenplan lezen

Theorie

Bedenk voordat je leest waarom je de tekst leest. Bepaal dan welke stappen uit het stappenplan nodig zijn.

Stap 1: oriënterend lezen

Doel: onderwerp van de tekst vinden.

1 Lees de titel, de tussenkopjes en bekijk de eventuele afbeeldingen.

2 Lees de eerste alinea of de eerste twee alinea’s.

3 Geef in een paar woorden antwoord op de vraag: waarover gaat deze tekst? Het antwoord op die vraag is het onderwerp van de tekst.

Stap 2: Globaal lezen

Doel: deelonderwerpen van de tekst vinden.

4 Lees van elke alinea de eerste en de laatste zin.

5 Markeer met strepen in de linker kantlijn (= witte ruimte naast de tekst) welke alinea(’s) de inleiding en het slot zijn.

6 Markeer met strepen in de linker kantlijn welke alinea’s van het middenstuk bij elkaar horen en dus over hetzelfde deelonderwerp gaan.

Theorie

Bedenk voordat je leest waarom je de tekst leest. Bepaal dan welke stappen uit het stappenplan nodig zijn.

Stap 3: precies lezen

Doel: precies weten waar de tekst over gaat.

7 Lees de tekst helemaal.

8 Onderstreep woorden die je niet kent. Bepaal de betekenis van deze woorden met een woordraadstrategie.

9 Markeer de kernzin van elke alinea.

10 Noteer van elke alinea in een paar woorden het deelonderwerp in de linker kantlijn.

11 Noteer het tekstdoel.

12 Noteer de tekstsoort.

Stap 4: Afronding

13 Onderstreep de hoofdgedachte van de tekst of schrijf die in je eigen woorden op. De hoofdgedachte is één zin waarin duidelijk wordt wat het belangrijkste is wat je over het onderwerp van de tekst te weten bent gekomen.

Aan de slag

Maken: Cursus 1 §2 stappenplan lezen opdracht 1

Tijd: 15 min