Het benoemen van de rollen

• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

iemand - iets - (aan/voor) iemand

De rollen van het zelfstandig werkwoord

Na deze les.....

• Kan je benoemen hoeveel rollen een zelfstandig werkwoord heeft.

• Weet je dat een zelfstandig werkwoord met 1 rol een onderwerp heeft.

• Weet je dat een zelfstandig werkwoord met 2 rollen een onderwerp en (in de meeste gevallen) een lijdend voorwerp heeft.

• Weet je dat een zelfstandig werkwoord met 3 rollen een onderwerp, een lijdend voorwerp en een meewerkend voorwerp heeft.

• Kan je het onderwerp, het lijdend voorwerp en een meewerkend voorwerp in de zin benoemen.

Iemand huilt.

Iemand huilt.

Het kind huilt.

Het zelfstandig werkwoord "huilen" heeft 1 rol.

Het kind huilt.

huilt = pv en wwg

Het kind = onderwerp

1 rol is altijd het onderwerp.

Iets stinkt.

Iets stinkt.

De prullenbak stinkt.

Het zelfstandig werkwoord "stinken" heeft 1 rol.

stinkt = pv en wwg

De prullenbak = onderwerp

1 rol is altijd het onderwerp.

Iemand gooit iets.

Iemand gooit iets.

Het meisje gooit de bal.

Het zelfstandig werkwoord "gooien" heeft 2 rollen.

gooit = pv en wwg 

2 rollen!!!!!

Hoe benoem je nu "het meisje" en "de bal"?

Onderwerp en lijdend voorwerp

Als een zelfstandig werkwoord 2 rollen heeft dan is er een onderwerp en een lijdend voorwerp.

Wie of wat doet de handeling = het onderwerp.

Wie of wat ondergaat de handeling = het lijdend voorwerp.

Het meisje gooit de bal.

gooit = pv en wwg 

Het meisje doet de handeling = onderwerp

De bal ondergaat de handeling = lijdend voorwerp

Hoeveel rollen heeft het werkwoord
LEZEN?
(iemand - iets - iemand)

1. 1 rol
2. 2 rollen

Lezen: 2 rollen

Iemand leest iets.

Want als iemand leest, wordt er een boek, tijdschrift, krant gelezen.

Iemand doet de handeling = het onderwerp.

Iets ondergaat de handeling = het lijdend voorwerp.

Hoeveel rollen heeft het werkwoord
ZOENEN?
(iemand - iets - iemand)

1. 1 rol
2. 2 rollen

Zoenen: 2 rollen

Iemand zoent iemand.

Want als iemand zoent, geeft iemand iemand een kus.

Iemand doet de handeling: de zoener = onderwerp

Iemand ondergaat de handeling: de gezoende = lijdend voorwerp

Hoeveel rollen heeft het werkwoord
WANDELEN?
(iemand - iets - iemand)

1. 1 rol
2. 2 rollen

Wandelen: 1 of 2 rollen

Soms kan een werkwoord 1 rol of 2 rollen hebben.

Iemand wandelt / Iemand wandelt iets

Oma wandelt / 1 rol / oma doet de handeling = onderwerp

Oma wandelt de Vierdaagse  / 2 rollen

Oma doet de handeling = onderwerp

de Vierdaagse ondergaat de handeling = lijdend voorwerp

Iemand vertelt iemand een geheim.

Iemand vertelt iemand een geheim.

De juf vertelt de meester een geheim.

Het zelfstandig werkwoord "vertellen" heeft 3 rollen.

vertelt  = pv en wwg

3 rollen!!!!!

Onderwerp, lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp.

Als een zelfstandig werkwoord 3 rollen heeft dan is er een onderwerp, een lijdend voorwerp en een meewerkend voorwerp.

Wie of wat doet de handeling = het onderwerp.

Wie of wat ondergaat de handeling = het lijdend voorwerp.

Wie of wat ontvangt de handeling = het meewerkend voorwerp.

Je kunt voor het meewerkend voorwerp AAN/VOOR toevoegen EN weglaten.

De juf vertelt (AAN) de meester een geheim.

vertelt  = pv en wwg 

De juf doet de handeling = onderwerp.

Een geheim ondergaat de handeling = lijdend voorwerp.

De meester is de ontvanger = meewerkend voorwerp.

En nu zelf aan de slag

Opdracht 1: in een tweetal onderzoeken hoeveel rollen de 9 zelfstandige werkwoorden hebben.

Opdracht 2: individueel onderzoeken welke rol het onderwerp, het lijdend voorwerp en/of het meewerkend voorwerp is.

Afsluiting les: 8 snelle quizvraagjes.

En nu nog even een quizje

Pak je iPad er weer bij en doe mee.

Hoeveel rollen heeft het werkwoord
BELOVEN?

1. 1 rol
2. 2 rollen
3. 3 rollen

De juf belooft de meester een lekker broodje.
Wat is: een lekker broodje?

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp

Hoeveel rollen heeft het werkwoord
HELPEN?

1. 1 rol
2. 2 rollen
3. 3 rollen

Papa helpt mama.
Wat is: papa?

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp

Hoeveel rollen heeft het werkwoord
BLAFFEN?

1. 1 rol
2. 2 rollen
3. 3 rollen

De hond blaft.
Wat is: blaft?

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp
4. pv en wwg

Hoeveel rollen heeft het werkwoord
BELOVEN?

1. 1 rol
2. 2 rollen
3. 3 rollen

Deze juf belooft jullie een snoepje.
Wat is: jullie?

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp