Grammatica les 5: Onderwerp & lijdend voorwerp.

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Lezen

10 minuten

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

...Kijken we of jullie scherp zijn

...weet je wat een lijdend voorwerp is.

Lidwoord

zelfstandig naamwoord

Een 

aanrijding 

op 

de 

snelweg 

zorgt 

meestal 

voor 

een  

lange 

file.

De blonde jongen is zijn rugtas vergeten.

Wat is in deze zin 

een zelfstandig naamwoord?

blonde

jongen

rugtas

is

Lijdend voorwerp

• Het lijdend voorwerp is degene die of datgene wat de werking van het werkwoord direct ondergaat. In bijvoorbeeld ‘Ik koop een fiets’ ‘ondergaat’ een fiets direct de werking van het werkwoord kopen. Het is daarmee het lijdend voorwerp (ofwel: direct object).

• Onder de douche zingt hij altijd keihard Satisfaction.
• Pieter heeft Anna gisteren nog gezien.
• Denise showde haar moeder haar nieuwe kleren.
• Iedereen verdient liefde.
• Bel jij hem even? 
• Welk boek raad je me aan?

Lijdend voorwerp vinden

1. Zoek eerst de persoonsvorm en het (ww) gezegde van de zin.
   
2. Zoek dan het onderwerp.
   
3. Het lijdend voorwerp is antwoord op de vraag: wie/wat + onderwerp + gezegde = LV 
4. *Je mag de volgorde van de som veranderen.

• Gisteren bakte ik een overheerlijke taart.
• Wie/wat wordt in deze zin gebakken? Het antwoord is: een overheerlijke taart. Dat is dus het lijdend voorwerp.

Rollen in een zin

• We kunnen aan een werkwoord zien of we te maken hebben met alleen een werkwoord, een werkwoord en lijdend voorwerp en werkwoord, lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp.
  
• Dit kunnen we doen door rollen te bepalen.
• Een rol is een handeling.
• Je hebt nu vast een hoop vraagtekens, maar kijk en doe maar eens mee.
• Beeld iedere keer de volgende werkwoorden uit.

Staan

• Beeld nu het werkwoord in de titel uit. Hoeveel rollen heeft staan?
  
• Staan heeft maar 1 rol. Want je kunt gewoon staan.
• Dus geen 'hulp' nodig. Dus geen LV of MWV in de zin.

Lachen

• Beeld nu het werkwoord uit. Hoeveel rollen heeft lachen?
  
• Lachen heeft ook maar 1 rol, want je kunt gewoon lachen.
  
• Dus geen hulp nodig. Dus geen LV of MWV in de zin.

Lezen

• Beeld nu het werkwoord uit. Hoeveel rollen heeft lezen?
• Lezen heeft 2 rollen. Je hebt namelijk iets nodig om te lezen (boek, laptop of telefoon)
• We hebben dus te maken met een lijdend voorwerp

Zitten

• Beeld nu het werkwoord uit. Hoeveel rollen heeft lezen?
• Zitten heeft 2 rollen. Je hebt namelijk iets nodig om op te zitten (bank, stoel, vervelend zusje).
• We hebben dus te maken met een lijdend voorwerp

Geven

• Beeld nu het werkwoord uit. Hoeveel rollen heeft geven?
  
• Geven heeft 3 rollen. Je hebt namelijk iets nodig om te geven en iemand nodig om het te ontvangen.
• We hebben dus te maken met een lijdend voorwerp en een meewerkend voorwerp.

drinken

Beeld nu het werkwoord uit. Hoeveel rollen heeft lezen?

Drinken heeft 2 rollen. Je hebt namelijk iets nodig om op te drinken.

We hebben dus te maken met een lijdend voorwerp

lachen

Tillen

Aan de slag!

Open en maak nu les 5 (grammatica).

Wat is het Werkwoordelijk gezegde?

1. het eerste werkwoord van een zin.
2. alle werkwoorden samen in een zin.
3. het laatste werkwoord van een zin.

Het onderwerp kun je vinden door de volgende vraag te stellen:

1. wie/wat?
2. wie/wat+persoonsvorm?
3. wie/wat + werkwoordelijk gezegde
4. wie/wat + lijdend voorwerp?

In welke volgorde kun je het beste een zin ontleden?

1. ow - pv - zinsdelen - wwg
2. pv - wwg - zinsdelen - ow
3. zinsdelen - ow - pv - wwg
4. pv - zinsdelen - wwg - ow

Het lijdend voorwerp kun je vinden door de volgende vraag te stellen:

1. wie/wat + wg + o?
2. wie/wat + wg?
3. wie/wat + mv?
4. wie/wat + lv?

Alle kinderen vinden de persoonsvorm in deze zin.
De persoonsvorm is:

1. kinderen
2. vinden
3. persoonsvorm
4. deze

Wat is de persoonsvorm?
- Waarom wandelt Kees de avondvierdaagse?

1. Waarom
2. Er is geen persoonsvorm.
3. wandelt

Is de persoonsvorm altijd een werkwoord?

1. ja
2. nee

De boom wordt groter.
Deze zin heeft een ..

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde

Hoe heet het belangrijkste werkwoord uit de zin?

1. doewoord
2. persoonsvorm
3. onderwerp
4. lidwoord

Wie heeft mijn scooter gerepareerd?
mijn scooter =

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp

Noem het onderwerp: De jongen heeft geen zin in school.

1. zin
2. de jongen
3. geen
4. heeft

Opdracht Cambiumned

Maak nu de volgende opdracht op Cambiumned:

Lijdend voorwerp:

1: https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-1-lijdend-voorwerp/

2: https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-2-lijdend-voorwerp/

Werkt het niet? Google dan Cambiumned lijdend voorwerp

Hoe veel % had jij goed op Cambiumned en welke onderdelen vind jij nog lastig?

Klaar?

Lees dan verder in je boek.