B - Hoofdstuk 8.3 - les 4 Hoe is de welvaart verdeeld ?

• Economie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Hoe is de welvaart verdeeld ?

Leerdoelen

• Ik kan de personele inkomensverdeling tekenen en aflezen in een grafiek
• Ik kan het verschil tussen primaire en secundaire inkomens uitleggen en aangeven in de Lorenzcurve
• Ik weet wat nivelleren is
• Ik weet wat denivelleren is
• Ik weet wat een progressief belastingstelsel is
• Ik kan rekenen met schijvensysteem van de loonbelasting

Programma deze les

• Uitleg
• Vragen 
• Huiswerk

Hoe is het inkomen verdeeld ? 

Hoe kun je dat meten ? 

 

• alle inkomens op een rij zetten van arm tot rijk
• is erg omslachtig 
• het gemiddelde inkomen van alle mensen berekenen
• geeft vertekenend beeld door de hoogste inkomens
• daarom de Lorenzcurve, in de grafiek zie je relatieve verdeling van het inkomen en de mate van inkomensongelijkheid 

De parade van Pen 

• Wat denk je ? 
• Hoe ziet de verdeling van de inkomens  in Nederland  eruit? 
• Is het een bijna 45 graden lijn of een lijn met buik?
• Je ziet het in het volgende filmpje 

De parade van Pen?

Kijk nogmaals naar de voorgaande sheet met de grafiek.
Wat geeft de Lorenz curve aan ?

1. de armste 30% van de mensen verdient 30% van het inkomen
2. de armste 30% van de mensen verdient 3% van het inkomen
3. de rijkste 70 % van de mensen verdient 40 % van het inkomen
4. de rijkste 30 % van de mensen verdient 60% van het inkomen

Inkomensverdeling/ Lorenzcurve

Kijk nogmaals naar de voorgaande sheet.
Welke grafiek geeft de grootste inkomensongelijkheid aan ?

1. de linker grafiek want de buik is klein
2. de rechter grafiek want de buik is groot

Inkomens herverdeling ?

• De overheid beperkt de verschillen tussen de hoge en de lage inkomens door belastingheffing.
  

 

• Onevenwichtige inkomensverdeling: grote verschillen tussen de lage en de hoge inkomens.
  
• Evenwichtige inkomensverdeling:kleine verschillen tussen de hoge en de lage inkomens 
  

Primaire inkomensverdeling

Het primaire inkomen is het inkomen zoals het verdiend wordt met de productiefactoren. 

Er is nog geen belasting geheven door de overheid.

Herverdeling

Herverdeling van inkomens door belastingheffing. 

Deel van het inkomen verschuift van rijk naar arm.

Secundaire inkomensverdeling

• Het secundaire inkomen is het inkomen nadat de overheid heeft ingegrepen. 
  
• De overheid herverdeelt het inkomen

• door het heffen van belastingen en premies 
• en het betalen van subsidies en uitkeringen. 
  

Nivellering en
Denivellering,

Wat is dat?

Lucas
Je ziet hier dus weer een Lorenzcurve. Hoe dichter bij de lineaire lijn, hoe minder inkomensverschillen er zijn. De lineaire lijn is er ter vergelijking om in samenhang met de cijfers op de assen te zien hoe groot het inkomensverschil is. Als de lijn in verloop van tijd dichter bij de lineaire lijn komt, is er sprake van nivellering. Denivellering is het tegenovergestelde.

Filmpje

De kloof tussen arm en rijk wordt groter in Nederland, kijkvragen:

1. wat is het probleem van de kloof tussen arm en rijk?

• sociaal wantrouwen tussen arm en rijk
• minder vertrouwen in politiek en  democratie

2. welke 2 kloven worden genoemd?

• inkomenskloof
• vermogenskloof

3. wat zou de oplossing kunnen zijn?

• inkomens armen omhoog
• belastingen rijken omhoog

Filmpje

Wat is het verschil tussen nivellering en denivellering?

Filmpje

Wat is het verschil tussen nivellering en denivellering?

• bij nivellering zijn de inkomensverschillen in verhouding kleiner geworden
• bij (de)nivellering zijn de inkomensverschillen in verhouding groter geworden

Nivellering

Nivellering is het in verhouding verkleinen van inkomensverschillen.

De overheid neemt een aantal maatregelen om de ongelijkheid in de inkomensverdeling te verkleinen:

• progressieve belastingen (waaronder heffingskortingen) waarbij mensen met een hoger inkomen relatief meer belasting betalen
• inkomensafhankelijke subsidies (waaronder toeslagen) en uitkeringen

Denivellering

Denivellering is het in verhouding vergroten van inkomensverschillen.

Vraag:

Door welke aftrekpost worden de inkomensverschillen groter?

• hypotheekrenteaftrek
• rijkere mensen met een koophuis kunnen de rente van het belastbaar inkomen aftrekken, waardoor ze minder belasting hoeven te betalen, minder rijke mensen niet

Herverdeling (nivelleren)

primair inkomen (loon, pacht, huur, rente en winst)

+ overdrachtsinkomen (sociale uitkeringen en toeslagen voor huur, zorg en kinderopvang)

= bruto inkomen

- belastingen en sociale premies (progressief)

= secondair inkomen (netto besteedbaar inkomen)

Dit is het draagkrachtbeginsel !

Dilemma overheid

Het dilemma van de overheid is de afruil tussen doelmatigheid en rechtvaardigheid.

• heffen van inkomstenbelasting moet niet ten koste gaan van het aantal banen en de daarmee verdiende inkomens: doelmatigheid
• anderzijds moet de overheid het herverdelen van inkomen zo eerlijk mogelijk doen: rechtvaardigheid
  

Belastingheffing gaat gepaard met kosten, minder

prikkels voor mensen om meer te gaan werken en

meer prikkels om belasting te ontduiken.

Progressief belastingtarief bij loonbelasting

Progressief tarief: naarmate je meer verdient, betaal je meer belasting. 

Het belastingpercentage wordt groter -> nivellerend effect op het inkomen (inkomensverschillen worden naar verhouding kleiner)  

Het schijventarief is hier een voorbeeld van.   

Bij een progressief belastingstelsel betaal je dus ook PROCENTUEEL meer belasting bij een hoger inkomen ->  de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. 

Inkomensverdeling en  belasting

Kijk nogmaals naar de voorgaande sheet.
Welke grafiek geeft VOOR belastingheffing aan en welke NA belastingheffing ?
Wat is de juiste volgorde ?

1. eerst rechts dan links
2. eerst links dan rechts

Progressieve belasting heffing

• Naar verhouding meer belasting betalen bij een hoger inkomen. 
• Zorgt voor het nivelleren van inkomens 

Progressieve belastingheffing wil zeggen ........

1. de verschillen in inkomen worden groter
2. de verschillen in inkomen worden kleiner
3. de verschillen in inkomen blijven hetzelfde
4. het heeft geen betrekking op de verschillen in inkomen

Berekenen van loonbelasting

• je betaalt loonbelasting over je salaris
• dat gaat volgens een schijvensysteem
• over het eerste deel van je salaris betaal je een lager percentage belasting dan over het laatste deel
• je verdeelt het loon over de verschillende schijven net zo lang tot het volledige loon belast is.

Een voorbeeld

• Piet verdient  € 45.000,- per jaar.
• Zijn werkgever houdt loonbelasting in.
• Over het eerste deel ( schijf 1 ) van zijn loon betaalt hij  33%
• dan komt het tweede deel (schijf 2) met  41,95 %
• en dan het laatste deel ( schijf 3) met  42 %
• zie de tekening op de volgende sheet

Loonbelasting is een ....... belasting.

1. Directe belasting omdat de overheid de belasting inhoudt
2. Indirecte belasting omdat de werkgever de belasting inhoudt
3. Directe belasting omdat de werkgever de belasting inhoudt
4. Indirecte belasting omdat de overheid de belasting inhoudt

Huiswerk

Doornemen 

   paragraaf 8.3

Maken 

  de opgave 32, 34, 39, 40, 41, 42 en 

  45  

Doen

   een foto uploaden van  34 ,41 ,42 

  in de LessonUp VWO Huiswerk 8.3