Periode 2, week 2: Mobiliteit deel 2

• Zorg en Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Mobiliteit les 2

Periode 2, week 2

Theorie Verpleegkundige vaardigheden

Doelstellingen

• Je kunt het geschikte hulpmiddel kiezen voor de transfer van een zorgvrager.

• Je kunt diverse lichaamshoudingen benoemen bij een bedlegerige               zorgvrager.                                                                                                                                         
• Je kunt maatregelen nemen om vallen te voorkomen.                                                    

Thieme Meulenhoff 

Thieme Meulenhoff: Persoonlijke basiszorg

Module 6: Hulp bieden bij mobiliteitsproblemen

Kop 2: Het verplaatsen van de zorgvrager

Kop 3: Gezond, comfortabel, veilig in bed

Thieme Meulenhoff: Basiszorg en palliatieve zorg

Module 6: Ondersteunen bij mobiliseren

Kop 3: Valpreventie

Wat weet je nog van de vorige les??

Enkele korte meerkeuzevragen volgen

Waar is de mobiliteitsklasse van afhankelijk?

1. Welke type fysieke zorg iemand nodig heeft
2. Welke type psychische ondersteuning iemand nodig heeft
3. Welke type ondersteuning iemand nodig heeft
4. Welke type dagelijkse activiteiten iemand uitvoert

Wat betekent een lage mobiliteit van de zorgvrager?

1. Grotere kans op overbelasting van de zorgvrager
2. Grotere kans op overbelasting van de zorgverlener
3. Kleinere kans op overbelasting van de zorgvrager
4. Kleinere kans op overbelasting van de zorgverlener

Wat staat er in een transferprotocol?

1. Hierin staan de praktijkrichtlijnen fysieke belasting
2. hoe de transfer bij de zorgvrager moet verlopen
3. Berekening van de relatie tussen tilwerkzaamheden en gezondheid
4. Welke hulpmiddelen er op de afdeling aanwezig zijn

Nu weer door met deze les!

Welke disciplines kunnen ingeschakeld worden als een cliënt problemen heeft met mobiliteit?

Een ergotherapeut: voor advies over hulpmiddelen bij het lopen, over hulpmiddelen in huis en over aanpassingen aan de woonomgeving.

Een fysiotherapeut: voor het trainen van spierkracht en evenwicht of een valpreventiecursus, voor het trainen van de bekkenbodemspieren om incontinentie te verminderen, zodat de zorgvrager niet gehaast naar het toilet hoeft te gaan. Ook zorgvragers die valangst ervaren kunnen baat hebben bij ondersteuning van de fysiotherapeut.

Een huisarts/verpleeghuisarts: voor vragen over medicatie, bijwerkingen, doseringen of een aanpassing van de medicatie.

Een apotheek: voor vragen over medicatie en bijwerkingen.

Een incontinentieverpleegkundige: voor het juiste incontinentiemateriaal, zodat de zorgvrager niet het gevoel heeft dat hij snel naar het toilet moet.

Een opticien of oogarts: voor het verbeteren van het zicht van de zorgvrager.

Een audicien of oorarts: voor het verbeteren van het gehoor van de zorgvrager.

Een valpolikliniek in het ziekenhuis: voor uitgebreid poliklinisch onderzoek naar de oorzaak van het vallen van de zorgvrager en een valpreventietraining. voor uitgebreid poliklinisch onderzoek naar de oorzaak van het vallen van de zorgvrager en een valpreventietraining.

Hulp bieden bij het lopen

Voorbeelden van loophulpmiddelen:                                                                                                                              

• Wandelstok                                                                                                                                                    
• Elleboog-, triceps- of okselkruk                                                                                                                                 
• Vierpootje of eiffeltje                                                                                                                                                      
• Driewiel- of vierwielrollator                                                                                                                                          
• Looprek of loopfiets                                                                                                                                                     Loophulpmiddelen moeten goed onderhouden worden. Controleer de doppen van het hulpmiddel regelmatig.

BELANGRIJK: Goed steunende schoenen!  Nooit op sokken laten lopen! -> valgevaar! 

Complicaties bij verkeerde lichaamshouding van de zorgvrager

Enkele gevaren:                                                                                                                              

* Contracturen                                                                                                                                 

* Decubitus (doorligplekken)                                                                                                               

Contracturen
Als de zorgvrager lang in dezelfde houding ligt of zit en hij gebruikt bepaalde lichaamsdelen weinig, dan kunnen de gewrichten bij deze lichaamsdelen in een dwangstand gaan staan. Een dwangstand wordt ook wel contractuur genoemd. De zorgvrager met een contractuur kan het lichaamsdeel zelf niet in de juiste stand krijgen. De bewegingen zijn pijnlijk. Het is een belangrijke verpleegkundige taak om contracturen helpen te voorkomen. Je kunt daarbij verschillende interventies toepassen.

Decubitus:

Voor jou als verpleegkundige betekent decubitus veel meer dan alleen doorliggen: het is plaatselijke schade van de huid en/of het onderliggend weefsel. Deze schade ontstaat door druk of door druk gecombineerd met schuifkrachten. Decubitus ontstaat meestal bij een benig uitsteeksel, op de plaatsen waar het bot vlak onder het huidoppervlak zit. Bij decubitus kunnen de huid, het vetweefsel, het spierweefsel en het bindweefsel beschadigd zijn door onvoldoende bloedtoevoer naar de weefsels.

Wat betekent een statisch zitmiddel?

Zitmiddel waarbij de vorm van het zitelement zich niet aanpast aan de vorm van de zorgvrager. Dit prikkelt de zorgvrager tot activiteit en maakt het zitmiddel alleen geschikt voor zorgvragers die in staat zijn om te gaan verzitten.

Wat betekent een dynamisch zitmiddel?

Zitmiddelen waarbij de vorm van het zitelement zich aanpast aan de vorm van de zorgvrager. Dit leidt tot een betere drukverdeling en maakt het zitmiddel geschikt voor zorgvragers die moeilijk kunnen verzitten.

Zoek in Thieme Meulenhoff op: welke verschillende lig- en zithoudingen in bed kun je benoemen?

• Trendelenburg
• Anti trendelenburg
• Fowler
• Semi-Fowler
• Vlakke rugligging
• Zijligging / zijligging 30 graden
• Buikligging 
• Halfzittende en rechtop zittende houding

De actieve- en passieve tillift

De actieve tillift:                                                                                                                                                                      

* Zorgvragers moeten een stabiele romp hebben (een beetje kunnen zitten);                                  

* De zorgvrager moet  kunnen steunen op 1 been;                                                                                          

*De zorgvrager moet kunnen begrijpen wat er wordt gevraagd;                                                             

*De zorgvrager heeft geen problemen met het schoudergewricht.            

De passieve tillift:

*Deze lift wordt gebruikt bij mensen die zich nauwelijks of niet meer kunnen verplaatsen. De zorgvrager zit dan in een band die het gehele lichaam ondersteunt;                                                  

*  Het voordeel is dat je iemand van een lig- naar zithouding kunt bewegen tijdens het tillen.                                          

• Actieve tillift

Bij deze tillift is de zorgvrager in staat mee te werken. Je kunt hem met deze lift van zit tot staan brengen en omgekeerd. Om met een actieve tillift getild te kunnen worden moet de zorgvrager:

een steunfunctie hebben op ten minste één been;

een redelijk goede rompbalans en schouderfunctie hebben;

nog enig begrip van de situatie hebben

• Passieve tillift

De zorgvrager hoeft bij deze tillift niet actief deel te nemen aan de transfer. Hij wordt geheel ondersteund door een 'hangmat'.

Maak de bandages of de hangmat van de passieve lift vast.

Verhoog de druk van het hydraulische systeem met een handgreep of met een druk op de knop. Hierdoor wordt de zorgvrager opgetild en komt hij in de tillift te hangen.

Breng hem over een zo kort mogelijke afstand naar de juiste plaats. Dit kan een rolstoel, een bad of een bed zijn.

Laat de zorgvrager weer zakken door de druk in het hydraulische systeem geleidelijk te verminderen.

Valpreventie

Vallen komt relatief veel voor bij ouderen en zorgvragers met een beperking en kan vaak grote lichamelijke en sociale gevolgen hebben. De afgelopen jaren is er dan ook steeds meer aandacht gekomen voor het voorkomen van vallen, oftewel Valpreventie.

Oorzaken van vallen: persoons- en omgevingsgebonden factoren

De reden waarom iemand valt, kan te maken hebben met de zorgvrager zelf 

(persoonsgebonden factoren) of met zijn omgeving (omgevingsgebonden factoren) 

Zorgvragers lopen bijvoorbeeld het risico om te vallen door:

• slecht zicht, waardoor ze obstakels op hun looproute niet zien, of misgrijpen als ze bijvoorbeeld hun rollator willen pakken en daardoor uit balans raken;
• slecht gehoor, waardoor ze bijvoorbeeld een naderende auto niet horen aankomen en uit balans raken doordat ze schrikken als de auto hen dicht genaderd is;
• verminderde reactiesnelheid, waardoor de zorgvrager bijvoorbeeld een struikelpas niet kan corrigeren en ten val komt;
• verminderde spierkracht, waardoor de beenspieren van de zorgvrager te zwak zijn om zijn gewicht te dragen.
• een evenwichtsstoornis, waardoor de zorgvrager uit balans raakt;
• duizelingen, bijvoorbeeld door een lage bloeddruk, waardoor de zorgvrager uit balans raakt;
• het slecht ter been zijn;
• inschattingsfouten, bijvoorbeeld door cognitieve problemen, waardoor de zorgvrager onbewust risico's neemt. De zorgvrager kan bijvoorbeeld niet onthouden dat zijn vertrouwde rondje om de vijver een te grote opgave is geworden;
• het ziektebeeld van de zorgvrager, bijvoorbeeld de ziekte van Parkinson of Huntington, die ongecontroleerde bewegingen veroorzaken bij de zorgvrager;
• fysieke beperkingen, bijvoorbeeld een halfzijdige verlamming.

De omgeving gebonden factoren die een valongeval kunnen veroorzaken zijn risico's die buiten de zorgvrager zelf liggen, zoals:

• bijwerkingen van medicijnen, bijvoorbeeld sufheid of slaperigheid door slaap- of kalmeringstabletten. Ook sterke pijnstillers en medicijnen die de bloeddruk omlaag brengen kunnen het valgevaar vergroten, omdat zorgvragers er suf of duizelig van kunnen worden. Ooggel of -druppels waardoor het zicht van de zorgvrager kort slechter is, vormen ook een risico.
• slecht zittend schoeisel, waardoor de zorgvrager niet voldoende steun aan het schoeisel heeft of er zelfs door gehinderd wordt. Bijvoorbeeld doordat zijn voeten uit de schoenen slippen omdat ze te wijd zijn geworden.
• onveilige situaties in huis, zoals kleedjes op de grond, gladde vloeren, losliggende snoeren, een bad met een hoge instap, te weinig verlichting.
• mankementen aan hulpmiddelen, bijvoorbeeld een kapotte rem van de rollator.

Gevolgen van een valongeval bij ouderen

De gevolgen van een val voor ouderen kunnen op de volgende gebieden betrekking hebben:

* Lichamelijk gebied;                                                                                                  

* Sociaal gebied;                                                                                                          

* Mentaal gebied.                                                                                                       

De lichamelijke gevolgen van een val leiden vaak tot functieverlies. De zorgvrager kan dan niet meer alle dagelijkse handelingen zelfstandig uitvoeren. De zorgvrager is dus minder zelfredzaam en wordt meer afhankelijk van zorg.

Op mentaal gebied kan de zorgvrager de angst ontwikkelen om opnieuw te vallen en zich daardoor minder actief gedragen. De zorgvrager durft bijvoorbeeld niet meer de deur uit, wat gevolgen kan hebben voor de sociale contacten van de zorgvrager. 

Door zijn valangst kan de zorgvrager in een sociaal isolement komen en hierdoor in een depressie raken.

Wat kunnen de gevolgen zijn van een val op sociaal gebied?

Sociaal isolement 

Wat kunnen de gevolgen zijn van een val op lichamelijk gebied?

De lichamelijke gevolgen van een val leiden vaak tot functieverlies. De zorgvrager kan dan niet meer alle dagelijkse handelingen zelfstandig uitvoeren. De zorgvrager is dus minder zelfredzaam en wordt meer afhankelijk van zorg.

Huiswerk

Maken: Verwerkingsopdrachten + stellingen

Thiemen Meulenhoff: Persoonlijke basiszorg

Module 6: Hulp bieden bij mobiliteitsproblemen

Kopje 2: Het verplaatsen van de zorgvrager

Kopje 3: Gezond, comfortabel en veilig in bed.