KA 18 + 19

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De Europese overzeese expansie

Veranderend wereldbeeld

havo 4

Start tijdvak 5

Tijd van Ontdekkers en hervormers 1500-1600

Start 'vroegmoderne geschiedenis'

Kenmerkende aspecten

- KA 18: Het begin van de Europese overzeese expansie

Aantekeningen? 

1. Waarom begonnen de Europeanen met ontdekkingsreizen?

2. Wat is het gevolg van de ontdekkingsreizen? 

Wereldbeeld 1450

- Belezen mensen dachten dat de aarde bol was. Wel was er discussie over hoe groot de aarde was.

- De Europeanen kende de middellandse zee gebieden en kleine delen van Azië door de opgebloeide handel met Arabieren en Ottomanen. 

- Cartografen gingen kijken naar kaarten uit de Oudheid en combineerde deze kennis met de verhalen die zij hoorde van Arabische en Aziatische handelaren. 

wereldkaart van Toscanelli (1457).

Eratosthenes 240 Voor Chr

Ben jij net zo slim als een oude Egyptenaar? 

2X obelisken

1x slaaf

Conclusies:

- De aarde is een bol

- Bijna kloppende berrekening omtrek van aarde

Portugal  

- Portugese willen de Arabieren overslaan .

- IN 1498 komt Vasvo da Gama aan in India. 

- 2 jaar onderweg 300 dagen op zee

Spanje

- Spanje wil ook naar Indië 

- Cristoffel Columbus was overtuigd dat via het westen mogelijk was. 

0

Spanje

- Columbus komt aan in de Caraïben 

- Is tot zijn dood overtuigd geweest dat hij Indië had gevonden. 

Waarom begonnen de Europeanen met de ontdekkingsreizen?

1. Economisch: zelf de specerijen gaan halen om zo meer geld te verdienen
   .
2. Politiek: Nieuw land veroveren betekend meer aanzien en macht
   .
3. Religieus: Het christendom over de gehele wereld verspreiden.

Ruzie om de wereld

- Spanje en Portugal nemen allebei een andere route. 

- Onderlinge ruzie over van wie wat is.

- Het conflict wordt opgelost door de Paus. = Verdag van tordesillas

Het begin van de Europese overzeese expansie

Maak aantekeningen!

Waarom begonnen de Europeanen met ontdekkingsreizen?

Wat is het gevolg van de ontdekkingsreizen? 

Kenmerkende aspecten

KA 19:

Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling

Let op: 2 in 1

Aantekeningen?

Hoe veranderde het mens en wereldbeeld aan het eind van de middeleeuwen?

Hoe begon de wetenschappelijke belangstelling? 

Terug naar toen!

terug naar toen!

Middeleeuwen

oudheid

renaissance (wedergeboorte) 

vanaf 1500

500 - 1500

15 á 20 generaties

tot 500

Wat veranderde er dan precies?

1. Mens- en wereldbeeld (abstract)

2. begin van wetenschappelijke belangstelling (concreet gevolg van punt 1)

Omschrijf in je eigen woorden het leven van een 'gewone man/vrouw' in de middeleeuwen

Hoe waren de middeleeuwen?

Mens- wereldbeeld = Wie ben ik? Wat is mijn doel in het leven? Waarom besta ik? Hoe werkt de wereld? 

• Ik ben een dienaar van god en de kerk
• Vroom leven en zorgen dat ik in de hemel kom
• Mijn bestaan is in dienst van god en de kerk
• God bepaald wat er gebeurd op aarde (predestinatie)

Het leven is een 'testfase' voor eeuwig hemel of hell

Hoe waren de middeleeuwen?

oudheid

Middeleeuwen

Renaissance 

- Florence, Milaan, venetië... 

- Noord-Italië was rijk door handel (noord-zuid)

- Culturele opbloei.

- Cultureel kijken naar de oudheid 

Verandering mens- en wereldbeeld

- Culturele opbloei en rijkdom zorgen ervoor dat het geloof minder centraal komt te staan. de 'ik' wordt belangrijker in het leven. 

Momento morie ------> Carpe diem

Jij als mens hebt invloed en jij als mens maakt van het leven wat het is. 

Nog altijd erg gelovig!

Verklaar aan de hand van het middeleeuws mens- en wereldbeeld waarom we niet weten wie dit (middeleeuwse) kunstwerk heeft gemaakt.

Begin van de wetenschappelijke belangstelling

Het individu ofwel de 'ik' komt centraal te staan. 

Niet meer alles klakkeloos overnemen uit de bijbel of van de kerk 

JEZELF ONTWIKKELEN EN ZELF ONDERZOEK GAAN DOEN. = KRITISCHE HOUDING = HUMANSIME

Waar gaan de mensen uit de renaissance onderzoek naar doen? 

Humanisme 

Humanistische levenshouding:

Nadenken, redeneren en onderzoeken

- Door deze manier van denken hoopte de Humanisten de wereld beter te leren begrijpen en zelfs verbeteren 

- Humanisten bestuderen andere teksten dan alleen maar de bijbel.

- De Humanisten gingen ook kritisch kijken naar de bijbel en de kerk

Let op: Humanisten waren gelovig. Kritisch kijken naar de bijbel vertaling om bij het ware geloof te komen

Concrete verandering?

In de oudheid en de Middeleeuwen bestond de wetenschap uit Theorieën/relifie/bestaande kennis

Vanaf de Renaissance: Theorie is pas waar als het onderzocht is

Redeneren, nadenken en onderzoeken

begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling

Humanisten waren ook kritisch op de oudheid 

Nieuw = Onderzoek doen

Galenus (oudheid)

Vesalius (renaissance) 

Humanisten

Mensen in de Renaissance die kritisch gaan onderzoeken

Onderzoek naar oudheidkundige kennis

Onderzoek naar de Bijbel 

Renaissance 

- Tijdsbepaling

- Terugkijken naar de oudheid

- Cultureel

Humanisme

- Nieuwe levenshouding 

- Nadenken, redeneren en onderzoeken

- Wetenschappelijk

Het humanisme is een nieuwe manier van denken/levenshouding die voorkwam in de renaissance 

Hoe komt uit het 'veranderend mens- en wereldbeeld' een 'nieuwe wetenschappelijke belangstelling voort'?

Familie door de tijd heen

Maak de vragen op de hand-out

Maximiliaan

Bert

Leonardo