11 .5 uitscheiding herhaling vwo5

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Herhaling H11                          Uitscheidingsorganen

Wat is het doel van uitscheiding? 

Functies van de nieren

• filteren van afvalstoffen uit het bloed
• osmotische waarde van het bloed regelen (ADH)
• regelen zuur-base evenwicht
• hormoonproductie: EPO (rode bloedcelproductie) en renine (bloeddruk regulatie)

Noem 2 anatomische redenen waarom vrouwen vaker blaasontsteking hebben dan mannen

Blaasontsteking: man vs vrouw

Een blaasontsteking komt bij vrouwen vaker voor dan bij mannen.

Dat heeft twee redenen:

1) Bij vrouwen ligt de uitgang van de plasbuis dichter bij de anus dan bij mannen

2) Bij vrouwen is de plasbuis korter dan bij mannen. Hierdoor kunnen bacteriën makkelijker in de blaas terechtkomen dan bij een man.  

Glomerulus (bundel haarvaten) binnen een kapsel van Bowman

--> hierin ontstaat zo'n 180 L voorurine per dag, waarvan 99% weer terug naar het bloed gaat. 

ultrafiltratie

Tegenstroompricipe

Het bloed rond het nier-

buisje loopt de andere

kant op dan de voorurine.

Dit bevordert de terug-

resorptie van water.

 in het laatste gedeelte nauwelijks nog overdracht

tegenstroomprincipe: continu overdracht, hogere opbrengst

BINAS 85C

Osmotische waarde in de nier

Laag in de nierschors 

(ongeveer gelijk aan 

bloedplasma en 

weefselvloeistof)

Hoog in het niermerg

Hormonen - ADH

Antidiuretisch Hormoon (= anti plas hormoon)

Wordt afgegeven door de hypofyse als er een watertekort in het bloed is (te hoge osmotische waarde)

Zie BINAS 89A en 89D

Verzamelbuisje

Waterkanalen zorgen voor terugstromen water in het bloed.

ADH zorgt voor toename van het aantal waterkanalen in de celmembranen van de cellen in het verzamelbuisje.

Hormonen - Bloeddruk

Renine en ADH zijn ook betrokken bij het regelen van de bloeddruk. Veel water vasthouden betekent een hogere bloeddruk. 

Veel water verliezen betekent een lagere bloeddruk -> plaspillen

- Aangemaakt bij te laag bloedvolume (bloeddruk is laag, osmotische waarde is hoog)

- Stimuleert transport van extra waterkanalen en transportkanalen ureum naar membraan

- Meer ADH betekent meer water terugresorptie en minder urine

- Alcohol remt de afgifte van ADH

Tweede gekronkelde nierbuisje

Aldosteron bevordert de werking van de Na/K pompen in het tweede gekronkelde nierbuisje.

Hoe meer Aldosteron hoe meer zout er uit de voorurine wordt gehaald en terug naar het bloed wordt gepomt.

Doel 11.5

Je hebt geleerd hoe je nieren stoffen uitscheiden

Je hebt geleerd hoe het tegenstroomprincipe in je nieren werkt

Je hebt geleerd hoe hormonen de water- en zouthuishouding van je lichaam regelen

Je hebt geleerd hoe hormonen je bloeddruk aanpassen

Doel 11.5

BINAS 85A Nieren

BINAS 85B Samenstelling bloedplasma en urine

BINAS 85C Niereenheid/ nefron

BINAS 85D Osmoregulatie

BINAS 89A Hormonen

Begrippen: tegenstroomprincipe, ADH, aldosteron, renine