11. 18 feb: literatuur: stijlfiguren

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Communiceren doe je samen 2

Welkom vwo4b

Op tafel:

- Map/schrift

- pen

- oefenboek

- Ga volgens de plattegrond zitten

- Jas uit en over je stoel.
- Telefoon in je tas.
- Tas op de grond.

Communiceren doe je samen 2

• Metonymia
• Stijlfiguren
• Oefenen

Vandaag dinsdag 18 februari:

Communiceren doe je samen 2

Besproken begrippen over stijlfiguren en beeldspraak uit de literatuur:

• beeldspraak
• vergelijkingen met verbindingswoord
• metafoor
• personificatie
• synesthesie

• Lyrisch ik

• paradox
• retorische vraag
• hyperbool
  
• repetitio
  
• drieslag / tricolon

• ironie
• sarcasme
• cynisme
• parodie
• zelfspot

Leerdoelen

1. R: Ik weet dat dichters de werkelijkheid willen oproepen in gedichten met behulp van beeldspraak. 
2. T1: Ik kan vormen van beeldspraak herkennen en benoemen.  

Communiceren doe je samen 2

Metonymia: beeldspraak waarin één aspect van de werkelijkheid gebruikt wordt om een beeld te bepalen. 

• Pars pro toto
• Totum pro parte

De andere metonymia hoef je niet te kennen.

Communiceren doe je samen 2

Pars pro toto:

• Een deel wordt genoemd, het geheel wordt bedoeld.
• Geef me de vijf!
  
• Dat ging aan zijn neus voorbij.

 

Totum pro parte

• Het geheel wordt genoemd, een deel wordt bedoeld. 
• Den Haag heeft harde eisen over het asielbeleid.
  
• De filmindustrie heeft het dit jaar goed gedaan op het gebied van innovatie. 

Communiceren doe je samen 2

Lees het gedicht. 

1. Leg het lyrisch ik uit.
2. Welk stijlfiguur zie je terug in de laatste strofe? 
3. Leg de wending (een verandering) tussen strofe 2 en 3 uit.

Opdracht 1

Communiceren doe je samen 2

Lees het gedicht. 
1. Leg het lyrisch ik uit.
2. Welk stijlfiguur zie je terug in de laatste strofe? 

• pars pro toto: mijn ogen

3. Leg de wending (een verandering) tussen strofe 2 en 3 uit. 

•  geen verliefdheid willen maar toch wel.

Opdracht 1 - bespreken

Communiceren doe je samen 2

Stijlfiguur: 

• anafoor
• parallellie
  
• climax
  
• anticlimax 
  

Communiceren doe je samen 2

anafoor

• herhaling van hetzelfde woord of dezelfde woordgroep aan het begin van zinsdelen:
  
• Bv. Alles om hem heen leek te veranderen. Alles leek beter te worden.
  

Communiceren doe je samen 2

parallellie

• herhaling van zinsbouw in opeenvolgende zinnen of zinsdelen:
• Bv. Voor jou een vraag, voor mij een weet.

Communiceren doe je samen 2

climax

• Een serie van drie (of meer) elementen waardoor de inhoud steeds sterker wordt
  
• Bv. Ik heb op jou gewacht, uren, dagen, maanden, jaren.
  

Communiceren doe je samen 2

anticlimax

• in een reeks die lijkt als een climax, maar waarvan de laatste tegenvalt.
• Bv. Wat hij ook wil worden, koning, keizer of advocaat: zo lang hij maar op eigen benen leert staan.

Communiceren doe je samen 2

Kies uit: anafoor, parallellie, climax, anticlimax, pars pro toto, totum pro parte:

1. We gaan snel, we gaan ver, we gaan met plezier, we gaan met z’n allen.

2. Hij heeft de boel goed voor elkaar, want hij heeft de handen vol.

3. Ze won de wedstrijd, de prijs, en een paar bonnen voor gratis koffie.

4. De film was goed, beter, het beste wat ik ooit heb gezien.

5. De stad heeft een fantastisch concert gehad afgelopen weekend.

6. Elke dag loop ik naar school. Elke dag leer ik iets nieuws. Elke dag maak ik vriendschappen.

7. Het was een geweldige dag, een bijzondere dag, en zelfs een beetje leuk.

8. De man leest een boek, de vrouw leest een krant, het kind leest een strip.

9. Het was een beetje spannend, heel spannend, ongelooflijk spannend!

10. De leraar vroeg de klas om even stil te zijn, en de oren van de leerlingen waren allemaal gespannen.

Klaar? Maak opdracht 5 en 6 op pg 152. 

Communiceren doe je samen 2

Kies uit: anafoor, parallellie, climax, anticlimax, pars pro toto, totum pro parte:

1. We gaan snel, we gaan ver, we gaan met plezier, we gaan met z’n allen.

• (De structuur van de zinnen is parallel: "we gaan [bijwoord]".) Parallellie
  

2. Hij heeft de boel goed voor elkaar, want hij heeft de handen vol.

• (Hier wordt "handen" genoemd als deel van het lichaam, terwijl het eigenlijk om de persoon in zijn geheel gaat.) – pars pro toto
  

3. Ze won de wedstrijd, de prijs, en een paar bonnen voor gratis koffie.

• (De prijs wordt steeds minder indrukwekkend.) Anticlimax
  

4. De film was goed, beter, het beste wat ik ooit heb gezien.

• (De beoordeling van de film wordt sterker.) Climax
  

5. De stad heeft een fantastisch concert gehad afgelopen weekend.

• (De "stad" wordt genoemd, terwijl het eigenlijk om de inwoners van de stad of een specifiek deel van de stad gaat.) Totum pro parte
  

6. Elke dag loop ik naar school. Elke dag leer ik iets nieuws. Elke dag maak ik vriendschappen.

• (Herhaling van "Elke dag" aan het begin van elke zin.) Anafoor 

Communiceren doe je samen 2

7. Het was een geweldige dag, een bijzondere dag, en zelfs een beetje leuk.

• (De betekenis van de dag neemt af.) Anticlimax
  

8. De man leest een boek, de vrouw leest een krant, het kind leest een strip.

• (De structuur van de zinnen is parallel: "de [persoon] leest een [object]".) Parallellie
  

9. Het was een beetje spannend, heel spannend, ongelooflijk spannend!

• (De intensiteit neemt toe van "een beetje" naar "onvoorstelbaar".) Climax
  

10. De leraar vroeg de klas om even stil te zijn, en de oren van de leerlingen waren allemaal gespannen.

• (Hier wordt "oren" als deel genoemd, terwijl het de aandacht van de leerlingen als geheel bedoelt.) – pars pro toto
  

Communiceren doe je samen 2

11. De vakantie begon met luxe hotels, daarna een gezellige stad, en uiteindelijk een picknick in het park.

12. Nederland heeft dit jaar de Wereldbeker gewonnen.

13. Ik ben een beetje moe, ik ben heel moe, ik kan niet meer op mijn benen staan!

14. We moeten sneller werken. We moeten harder werken. We moeten slimmer werken.

15. De katholieke kerk heeft wereldwijd veel invloed uitgeoefend op de cultuur.

Communiceren doe je samen 2

11. De vakantie begon met luxe hotels, daarna een gezellige stad, en uiteindelijk een picknick in het park.

• (De luxe en gezelligheid nemen af in de opsomming. Anticlimax

12. Nederland heeft dit jaar de Wereldbeker gewonnen.

• (Hier wordt "Nederland" genoemd als geheel, terwijl het gaat om het nationale voetbalteam.) Totum pro parte

13. Ik ben een beetje moe, ik ben heel moe, ik kan niet meer op mijn benen staan!

• (De mate van vermoeidheid neemt toe.) Climax

14. We moeten sneller werken. We moeten harder werken. We moeten slimmer werken.

• (Herhaling van "We moeten" aan het begin van elke zin.) Anafoor

15. De katholieke kerk heeft wereldwijd veel invloed uitgeoefend op de cultuur.

• (De "katholieke kerk" wordt genoemd als geheel, maar het gaat om de leden of autoriteiten binnen die kerk.) Totum pro parte

Communiceren doe je samen 2

Besproken begrippen over stijlfiguren en beeldspraak uit de literatuur:

• beeldspraak
• vergelijkingen met verbindingswoord
• metafoor
• personificatie
• synesthesie

• Lyrisch ik

• paradox
• retorische vraag
• hyperbool
  
• repetitio
  
• drieslag / tricolon

• ironie
• sarcasme
• cynisme
• parodie
• zelfspot

• anafoor 
• parallellie
• climax
• anticlimax

• pars pro toto
  
• totum pro parte

Begrippen uit deze les

Pars pro toto

Totum pro parte

anafoor

parallellie

climax

anticlimax