Hoofdstuk 1 herhaling fictie, lezen en woorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Fictie

Doelen:

Psychisch perspectief

Tijdsperspectief

Argumenten:

realistische

emotieve

morele

Les 1

Theorie:  Psychisch perspectief

De gebeurtenissen in een verhaal lees je altijd vanuit het standpunt / de ogen van iemand anders. 

Vaak is dit de hoofdpersoon, maar niet altijd. 

Dit standpunt van vertellen heet psychisch perspectief. 

Hieronder lees je meer over de verschillende perspectieven.

ik-perspectief / ik-verteller

Je leest het verhaal vanuit een personage dat vertelt vanuit de ik-vorm.

Voorbeeld: ‘Ik ging na de zomer weer naar school en had er veel zin in.’

personaal perspectief / hij-verteller

Je leest het verhaal vanuit een personage dat vertelt vanuit de hij- of zij-vorm.

Voorbeeld: ‘Tanja ging na de zomer weer naar school en ze had er veel zin in.’

auctoriaal perspectief

Je leest het verhaal niet vanuit een personage uit het boek, maar vanuit een soort verteller die alles van iedereen weet, en die ook weet wat er eerder is gebeurd en wat er nog zal gebeuren. Je leest hier vaak een hij- of zij-vorm.

Voorbeeld: ‘Tanja ging na de zomer weer naar school. Ze had er veel zin in, maar ze wist natuurlijk niet wat voor een leed haar te wachten stond.’

meervoudig perspectief

Je leest het verhaal vanuit meerdere personages.

Er kunnen dus ook meerdere verhaallijnen zijn.

Theorie:  Tijdsperspectief

Dit is het moment waarop het verhaal verteld wordt. 

Twee mogelijkheden:

Met de gebeurtenissen mee.

Achteraf verteld. De verteller kent de afloop al, hij kan dus wisselen tussen heden en verleden.

Theorie: ARGUMENTEN

Realistische: De werkelijkheid lijkt echt / niet echt.

Vb: Ik vond de hoofdpersoon uit dit boek helemaal niet overkomen als een echt persoon. Eigenlijk had hij maar 1 karaktereigenschap...hij was heldhaftig.

Emotieve: Het boek grijpt je (niet) aan, je leeft (niet) erg mee.

Vb: Ik kon me niets voorstellen bij die blijdschap. Er was niets om vrolijk over te zijn.

Morele: Je bent het helemaal (niet) eens met de normen/waarden uit het boek. (zie filmpje voor normen..)

Beantwoord individueel de drie onderstaande vragen:

1. Wat wordt bedoeld met een tekstverband?

2. Waarom gebruik je tekstverbanden?

3. Hoe herken je tekstverbanden?

Hoeveel signaalwoorden?: Om te beginnen zit Joël in groep 3 met rekenen en in groep 4 met schrijven. Al met al is dat fijner dan eerst groep 3 volgen en daarna groep 4.

Mijn broertje eet graag pannenkoeken, pizza's en hamburgers. Tekstverband?

1. middel/doel
2. tegenstelling
3. voorwaarde
4. opsomming

Welk signaalwoord hoort bij het tekstverband tijdsvolgorde?

1. ten eerste
2. toen
3. al met al
4. om te beginnen

Welk signaalwoord hoort NIET bij het tekstverband vergelijking?

1. zoals
2. zowel ..als
3. evenals
4. net als

Welk signaalwoord hoort bij het tekstverband redengevend?

1. immers
2. dus
3. mits
4. waarmee

Welk tekstverband gebruik je om dingen achterelkaar op te noemen?

1. concluderend tekstverband
2. uitleggend tekstverband
3. opsommend tekstverband
4. tijdsvolgorde

Hij is even groot als ik.
tekstverband?

1. signaalwoord: als tekstverband: uitleggend
2. signaalwoord: als tekstverband: vergelijking
3. signaalwoord: als tekstverband: doel - middel
4. signaalwoord: als tekstverband: samenvattend

Omdat het glad is, ga ik lopend naar school. Tekstverband?

1. doel-middel
2. tegenstelling
3. voorwaardelijk
4. redengevend

Woorden met voorvoegsels

Sommige woorden bestaan uit een kernwoord en een voorvoegsel

Het voorvoegsel is meestal geen echt woord, maar geeft het kernwoord een andere betekenis

Bijvoorbeeld: omkeerbaar - onomkeerbaar

Veelvoorkomende voorvoegsels

a-      : niet

anti-  : tegen

non-  : niet

mis-  : verkeerd, fout

wan- : slecht, verkeerd

her-  : weer, opnieuw

ex-   : niet meer

mini-: heel klein

inter-: tussen 2 of meer gebieden

Voorbeeld

asociaal

antipathie

non-actief

misdragen

wanbeleid

herinrichten

ex-man

minibus

interland Nederland-Duitsland

Wat betekent onmisbaar

1. niet te missen
2. gemist

Wat betekent interregionaal

1. in de regio's
2. tussen regio's

Wat betekent wantoestanden

1. slechte toestanden
2. andere toestanden

Wat betekent hervinden

1. beleven
2. terugvinden

Niet te betalen is

1. wanbetaler
2. nonbetalen
3. anti-betalen
4. onbetaalbaar

Opnieuw gebruiken is

1. misgebruiken
2. intergebruiken
3. hergebruiken
4. minigebruiken

Achtervoegsels: beoefenaar

Er zijn veel woorden met -heid, -teit, -lijk, -ing, -atie, -ig, -er, -sel, -loos, -vol, -aar, -aard, -baar,  of -isch erachter. 

Deze korte stukjes zijn achtervoegsels.

Voorbeelden achtervoegsels

Blijheid

Duidelijk

Afdeling

Aardig

Fantastisch

Eigenaar

Aaibaar

Veelvoorkomende achtervoegsels

-kundig : vakkundig           -aar: eigenaar

-rijk : waterrijk                    -lijk: duidelijk

-vaardig: hulpvaardig

-achtig: kinderachtig

-heid: werkloosheid

- ig: gelukkig

- isme: socialisme

Synoniem

Een synoniem is een ander woord dat hetzelfde betekent. 

Bijvoorbeeld:

explosie - ontploffing

levenslang - eeuwig

beroemd - bekend

boos - ...... 

Antoniem

Een antoniem is een ander woord dat het tegenovergestelde betekent.

Bijvoorbeeld:

licht - donker

moeilijk - makkelijk

dag - nacht 

Woorden die synoniemen zijn

Woorden die antoniemen zijn

zwak-sterk

ziek-gezond

razend-woest

brein-hersenen

traag-langzaam

netjes-slordig

afwezig-absent

present-absent

Maar... is een antoniem wel altijd mogelijk?

Wat is bijvoorbeeld het tegenovergestelde van een lantaarnpaal? Of van een iPad? Door creatief met taal om te gaan, leren we ook de andere kant van taal kennen!

Uiteraard is er hier geen goed of fout, gebruik je creativiteit!  Als je meerdere antoniemen kan bedenken, schrijf deze dan ook op. 

Wat is de betekenis van het voorvoegsel anti-?

1. zonder
2. opnieuw
3. tegen
4. verkeerd

Wat is de betekenis van het voorvoegsel ex-?

1. zonder
2. opnieuw
3. niet meer
4. slecht

Wat is de betekenis van het voorvoegsel wan-?

1. zonder
2. opnieuw
3. niet meer
4. slecht