2h - les 14 Lezen H5+H6 en Fictie opdracht 3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Doelen

Lezen H5

Kritisch leren

Lezen H6

Tekst en publiek

Lezen in een boek
Boekbespreking

Lezen H5

Doel: Je leert kritisch lezen.

Lezen H5

Via televisie, radio, kranten, tijdschriften en vooral internet kun je snel en makkelijk informatie vinden. Maar die is niet altijd betrouwbaar.

Soms klopt de informatie niet, doordat de auteur niet deskundig genoeg is. Ook kan de informatie in een tekst verouderd zijn. Zo is een artikel van vijf jaar geleden over elektrische auto’s inmiddels al lang ingehaald door nieuwe ontwikkelingen.

Lezen H5

Verder kan het voorkomen dat een tekst niet objectief is of dat er informatie wordt weggelaten, omdat de auteur daar belang bij heeft.

Denk aan artikelen in roddelbladen of reclamefolders. In een advertentie voor ijsjes staat bijvoorbeeld ‘als beste getest’, maar er wordt niet vermeld dat aan de test maar een paar mensen meededen en dat het verschil met andere ijsjes minimaal was.

Lezen H6: Tekst en publiek

Doel: Je leert over tekst en publiek

Lezen H6: Tekst en publiek

Een schrijver houdt altijd rekening met zijn publiek, want anders bereikt hij zijn doel niet. Je kunt aan verschillende dingen zien voor welke lezers een tekst bedoeld is:
- onderwerp
- de bron
- het taalgebruikt
- de lay-out

Tekst en publiek

het onderwerp – 

Een tekst over de nieuwste schoolagenda’s is voor jongeren en een tekst over uitjes met je kleinkinderen is voor ouderen.

Tekst en publiek

de bron –
Een tekst in Fashionista is voor meisjes en een tekst op de website van Power Unlimited is meer voor jongens. Zo zijn er ook bladen en websites voor vrouwen (LINDA.), mannen (AutoWeek), tuinliefhebbers (Groei & Bloei), dancefanaten (DJ Mag NL) en ga zo maar door. Dagbladen zijn meestal gericht op een algemeen publiek.

Tekst en publiek

het taalgebruik –
Een tekst in een jongerenkrant heeft korte zinnen en weinig moeilijke woorden. Een wetenschappelijke tekst heeft vaak lange zinnen en veel moeilijke woorden.

– In teksten die voor een specifiek publiek zijn bestemd, lees je meer jargon (vaktermen), zoals ‘blancheren’ en ‘julienne’ in recepten voor kookfanaten.

– Teksten voor jongeren herken je vaak aan typische jongerenwoorden, zoals ‘epic’ en ‘wreed’; ook word je als lezer dan meestal met ‘jij’ en ‘jou’ aangesproken.

Tekst en publiek

de lay-out –
Advertenties, teksten voor jongeren en populaire weekbladen voor een breed publiek (zoals Quest, Glossy) zijn vaak rijk geïllustreerd en hebben meestal grote koppen en veel kleuren. Tijdschriften voor een kleiner publiek (zoals Onze Taal, New Scientist) hebben niet zoveel illustraties en zijn vaak zakelijker opgemaakt.

Proefwerk

Succes!

Je hebt voor deze toets maximaal 60 minuten.

Klaar? Lezen in een boek!

Lezen H5

Je moet een tekst dus kritisch lezen.

Stel bij het kritisch lezen van een tekst het volgende vast:

1. Is de auteur deskundig en onpartijdig? Geeft de tekst informatie over bijvoorbeeld zijn opleiding of zijn beroep?

2. Wat is de bron van de tekst? Met andere woorden: waar(in) is de tekst gepubliceerd?

3. Zijn de mensen die geïnterviewd worden, betrouwbaar en deskundig? Komen er voor- én tegenstanders aan het woord?

4. Is de informatie in de tekst niet verouderd / nog actueel?

5. Klopt het wat de auteur zegt? Laat hij geen belangrijke dingen weg?

6. Gebruikt de auteur sterke argumenten of kun je er makkelijk iets tegen inbrengen?

Maken: proeftoets

Lezen H6: Tekst en publiek

Een schrijver houdt altijd rekening met zijn publiek, want anders bereikt hij zijn doel niet. Je kunt aan verschillende dingen zien voor welke lezers een tekst bedoeld is:
- onderwerp
- de bron
- het taalgebruikt
- de lay-out

Maken:
proeftoets

Nakijken

H5 Lezen

1pt 1 A Als de auteur deskundig is, is de tekst meestal betrouwbaar.

1pt 2 goedkoop naar het buitenland bellen

1pt 3 A 5 cent per minuut

2pt 4 Nee – Er staat dat het tarief alleen geldt vanaf een vaste telefoon. Vanaf een mobiele telefoon wordt een toeslag van de provider gerekend.

2pt 5 op grond van de juistheid van de tekst: er is belangrijke informatie weggelaten (informatie die je alleen te weten komt als je de website raadpleegt)

H6 Lezen

1pt 1 B niet waar

1pt 2 C verlangen naar huis

2pt 3 Het gaat hier om de dubbele betekenis van ‘ver van huis zijn’. Je bent (meestal) ver van huis als je op vakantie bent, maar je bent ver ook van huis als je problemen hebt. Als je dus problemen hebt terwijl je op vakantie bent, ben je extra ver (= nog verder) van huis.

4x0,5pt 4 (1) mensen die voor hun werk in een nieuwe omgeving wonen, bijvoorbeeld in het buitenland;

  (2) kleuters die voor het eerst naar school gaan;

  (3) studenten die op kamers gaan;

  (4) vakantiegangers die naar het buitenland gaan.

1pt 5 B Heimwee kan leiden tot depressies, stress en gebrek aan eetlust.

H6 Lezen

1pt 6 B niet waar

1pt 7 D Dan went hij nooit aan de nieuwe situatie.

2x1pt 8 A een algemeen publiek; dat kun je zien aan de bron: een krant.

  B mensen die last hebben van heimwee, want zij kunnen uit de tekst iets leren.

1pt 9 B Heimwee kan tot ernstige klachten leiden, maar je kunt die voorkomen door een goede voorbereiding op je verblijf ergens anders.

Fictie opdracht 3

Maak een presentatie.

Zie opdracht in de Classroom. Lever daar ook in! Uiterlijk 7 juni.

Huiswerk

Fictie opdracht 3 inleveren 7 juni