Moeilijke onderwerpen bespreekbaar maken

• Burgerschap
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 6

Moeilijke onderwerpen bespreken in de klas

Doel

1. Inventariseren

2. Handvatten

Uit onderzoek blijkt dat een derde van de docenten terughoudend is met het bespreken van controversiële onderwerpen. Gebeurtenissen zoals de moord op Paty hebben deze terughoudendheid vergroot.

"Het bespreken van heftige gebeurtenissen in de klas is moeilijk, maar ook noodzakelijk. Het draagt immers bij aan de democratische vorming van leerlingen. Democratische vorming omvat namelijk niet alleen het opdoen van kennis over democratische waarden, maar ook het leren omgaan met conflict, controverse en maatschappelijke spanningen."

De situatie op het Perron

Ervaar je in de lespraktijk dat onderwerpen controversieel zijn?

Ja

Nee

Welke onderwerpen zijn controversieel? Voor wie?

Voel je je bekwaam (genoeg) om controversiële onderwerpen te bespreken?

Ja

Nee

Wat maakt het bespreken van controversiële onderwerpen lastig?

Ik zie het bespreekbaar maken van moeilijke onderwerpen als een taak van alle docenten, ongeacht het vak dat ze geven.

Ja

Nee

Ik ga het bespreken van controversiële onderwerpen in de klas wel eens uit de weg

Ja

Nee

Ik zou graag meer willen weten over hoe ik moeilijke onderwerpen bespreekbaar kan maken in de klas

Ja

Nee

www.bnnvara.nl

Reacties?

Wanneer moeilijk?

Controverse: Tegengestelde perspectieven op het verleden/heden.

Trauma en sociale identiteit: Persoonlijk ervaringen of trauma's van groepen (genocide, oorlog) of een conflict/imagoschade vanwege (negatieve) imago van de groep waartoe iemand behoort 

Onderwerpen zijn meestal gevoelig voor leerlingen omdat ze het idee hebben dat die hun groepsimago schaden

  

Oefen met multiperspectiviteit

Door als leraar in de klas ruimte te maken voor open dialogen over minder gevoelige onderwerpen die bekeken kunnen worden vanuit meerdere perspectieven leren leerlingen open te staan en respect te hebben voor andere meningen, ontwikkelen zij hun communicatieve vaardigheden en oefenen zij met het formuleren van hun mening.

Bovenal beseffen leerlingen dat er over elk onderwerp andere meningen zijn en dat hun imago probleem niet uniek is en dus ook bespreekbaar is.

Bij geschiedenis hanteren we het begrip 'standplaatsgebondenheid'.

Type vragen 

Vragen die zich richten op de ervaring:

• Wat valt je op? Wat doet een object met je?
• Hoe denk je dat mensen nu/in het verleden hierover dachten?

Vragen die het denken over significantie stimuleren:

• Waarom worden er verschillende verhalen verteld over ….?
• Waarom is er meer aandacht voor … dan voor …?
• Wie waren er verdrietig/blij na/tijdens …..?

Vragen die het denken over ethische kwesties stimuleren:

• Wie worden er als helden en wie als schurken geportretteerd?
• Welke heldendaden of trauma's moeten worden herinnerd? Waarom?
• Hoe moet het worden herinnerd?
• Wat zijn de voor en nadelen van leren over dit onderwerp als we  beslissingen willen nemen?

opdracht

Het voeren van een gesprek over een moeilijk onderwerp

Pedagogische lesdoelen

Er zijn drie belangrijke doelen die je kunt stellen bij het bespreken van een moeilijk onderwerp.

1. De-escaleren
2. Een gemeenschappelijke kennisbasis creëren
3. Botsende grondrechten bespreken

De-escaleren

Om te weten hoe je het onderwerp moet bespreken, en of het veilig is om eraan te beginnen (voor onszelf en de leerlingen), moet je eerst pijlen hoe het onderwerp leeft bij de leerlingen.

Welke feiten/meningen

welke emoties

Als je merkt dat het onderwerp te gevoelig ligt om te bespreken, is het goed om een de-escalatiestrategie te gebruiken voordat je echt op de inhoud ingaat.

De-escaleren (2)

• Stel vast waar iedereen het over eens is. 
• Bedenk een denkbeeldige, alternatieve situatie (zelfde thema zonder de emotie)

Zo kun je eerst een verbinding leggen voordat je het moeilijke gesprek aangaat.

Wat ook kan helpen is het wijzen op de verschillende standpunten die er zijn binnen groepen.

Neem de moord op Paty; er kwamen direct na de moord 

steunbetuigingen binnen vanuit de moslim gemeenschap. 

Daarmee laat je zien dat de islamitische gemeenschap 

allerminst een homogene groep is. 

Met de-escaleren koop je ook tijd!

Voel je je onzeker over je kennis over het onderwerp geef dan na het de-escaleren aan er in de volgende les op terug te komen.

Alleen al door de de-escalatie laat je aan leerlingen merken dat je het probleem, en de leerlingen dus ook, serieus neemt

Je kan natuurlijk ook gewoon totaal ergens anders over beginnen.

twitter.com

Gemeenschappelijke kennisbasis creëren

Kennis is belangrijk!

Plaats het onderwerp in een context, vogelperspectief.

Wees objectief

Wat is er eerder gebeurd? Hoe gaat dat bij andere vaccinaties?

In dit kader is het natuurlijk ook heel belangrijk te achterhalen wat de kennisstand is van de leerlingen.

Vaak kan het onderwerp geplaatst worden in het kader van onze democratische rechtsstaat. Doe dit ook!

Geef dus les!

Botsende grondrechten bespreken

Belediging en discriminatie en de vrijheid van meningsuiting

Rechten botsen omdat vrijheden botsen!

Vrijheid is niet grenzeloos, vrijheid vraagt om verantwoordelijkheid.

De vrijheid van de een gaat namelijk vaak ten koste van de ander.

Wie bepaalt welk recht voorrang heeft? 

Dat doet een rechter in een rechtsstaat