Les 38 - Expressionisme - Paul van Ostaijen (geïnspireerd op Besmette Stad van deBuren)

Wat weet je over WOI?

1 / 36

Slide 1: Woordweb

NederlandsSecundair onderwijs

In deze les zitten 36 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 3 videos.

Onderdelen in deze les

Wat weet je over WOI?

Slide 1 - Woordweb

Link leggen met coronacrisis, quarantaine, ...

Honderd jaar geleden verwerkte de Vlaamse dichter Paul van Ostaijen vanuit een zelfgekozen quarantaine in Berlijn zijn ervaringen van de Eerste Wereldoorlog in Bezette Stad.

Slide 2 - Tekstslide

'Dandy' Van Ostaijen - bruisend nachtleven, cocaïne

Expressionisme (1905-1940)

Slide 3 - Tekstslide

Welke andere kunststroming ken je nog?

Kenmerken expressionisme in schilderkunst

gevoel is belangrijker dan verstand
felle en harde kleuren
vervormen werkelijkheid
Oef. 1+2 p. 257

Franz Marc, Grote blauwe paarden

Slide 4 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

https:

Slide 5 - Link

Deze slide heeft geen instructies

Slide 6 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Lees het gedicht Bedreigde stad en vorm een eerste indruk

Slide 7 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 8 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Oef 3.b p. 258
Welke sfeer straalt het gedicht volgens jou uit?

Slide 9 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Oef 3.c
Waarover gaat het gedicht volgens jou?

Slide 10 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Lees dit artikel over de historische context van het gedicht.

Vandekerckhove et al., 2012, p. 258

Slide 11 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Oef. 4

(a) korte, eenlettergrepige woorden, los achter elkaar zonder verklarend zinsverband -> ritme, 'Eins zwei' -> marstempo
(b) vet en groter, dreiging
(c) Duitse citaten: eigen ritme
(d) weergave geluiden die VO hoorde (inval Duitsers)
(e) Dichter is getuige vanaf balkon

Slide 12 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat maakt dit gedicht nu typisch eentje van Paul van Ostaijen?

Slide 13 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 14 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Ritmische typografie

Gebruik van verschillende lettertypen, lettergroottes, letterstijlen -> onderstrepen emoties, versterken betekenis woorden

Spelen met lay-out en
bladspiegel (extra betekenis) -> combinatie visuele en auditieve

Slide 15 - Tekstslide

Klanken belangrijk

Kenmerken expressionisme in poëzie

geen traditionele vorm; geen rijm, geen vast metrum, geen vaste strofebouw...; wel ‘vrije verzen’;
geen normale zinsbouw, maar onvolledige en ongrammaticale zinnen;
alle woorden mogen gebruikt worden in deze poëzie (citaten, andere talen, reclameslogans...);
de emotie of gedachte moet zo direct mogelijk geuit worden, zonder belemmeringen van het traditionele taalgebruik.

Slide 16 - Tekstslide

Expressionisme = breken met traditie. Er is maar één wet: er zijn geen wetten.

De wereld is kapot, dus ook de taal (hij kan in die context bij wijze van spreken geen volzinnen schrijven).

Slide 17 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 18 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Readymade - objet trouvé

Fontaine

Marcel Duchamp

Slide 19 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Poésie pure

een van de laatste gedichten van VO

ik-loze poëzie
zeer eenvoudig, geen betekenis
zuivere lyriek, pure klankpoëzie
zoals Amarillis met de zeepbellen speelt, zo speelt VO met woorden

Slide 20 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 21 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

De Vijftigers

- Lichamelijke poëzie: zintuiglijke waarnemingen

- Woordenschat is democratisch: alles kan, geen poëtische woorden

- De lezer moet interpreteren, het is niet voorgekauwd

Slide 22 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 23 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 24 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Wat gebeurt er fysiek met de moeder?

Wat zegt hij over zijn moeder?

Slide 25 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Naar welk moment keert de dichter terug?

Wat is er veranderd?

Welke emotie hoort bij deze strofe?

Wat is het inhoudelijke verschil tussen het deel met haakjes en het deel zonder haakjes?

Slide 26 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat bedoelt Claus met het laatste vers?

Welk motief gebruikt Claus?

Sterven / einde van het leven

Slide 27 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Vorm

Traag
= apokoinou
Welke stijlfiguren tref je hier nog aan?
Enjambement
Alliteratie
! Belangrijkste strofe

Slide 28 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Vorm

Zoek een herhaling

Slide 29 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Herhaling

Slide 30 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Vorm

Zoek een metafoor

Slide 31 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Metafoor

Slide 32 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Opdracht

Maak oef. 2, 3 en 4 p. 136-137
Lees het gedicht De besmette stad van Annelies Verbeke en Sanneke van Hassel via deze link https://www.de-lage-landen.com/article/de-besmette-stad-van-annelies-verbeke-en-sanneke-van-hassel?fbclid=IwAR1ifzNFTheg9ymmdsKBDhX0KDGIn_n74sUfHe5tUkQbBJ5sAN59RWUFNzM

Slide 33 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Opdracht

Schrijf nu zelf een kort fragment in de stijl van De besmette stad. Schrijf dus een gedicht over de voorbije coronatijd. Gebruik min. 40 woorden. Pas de kenmerken van het expressionisme toe en denk aan de typografie!

Slide 34 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Evaluatiecriteria

De leerling brengt duidelijk zijn/haar emotie of idee over.
De leerling heeft nagedacht over de typografie.
De leerling gebruikt een vrije vorm (i.t.t. een traditionele vorm).
De leerling gebruikt vrije zinsbouw.
De leerling maakt geen of vrij gebruik van hoofdletters en interpunctie.
De leerling maakt gebruik van een citaat, een slogan of een aantal woorden in een andere taal.

Slide 35 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Een voorbeeld

Slide 36 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Expressionisme - Paul van Ostaijen (geïnspireerd op Besmette Stad van deBuren)

Januari 2021 - Les met 16 slides

NederlandsSecundair onderwijs