11.1 Je lichaam en je voedsel

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

11.1 Je lichaam en je voedsel

Na vandaag weet je:

- Wat een gezond voedingspatroon en de gevolgen van een ongezond voedingspatroon zijn.

- Welke voedingsstoffen er zijn, wat hun functie is.

- Wat additieven en je berekent via hun ADI mogelijk gezondheidsrisico's.

Voedsel en lichaam

Je bent wat je eet...

Overgewicht, slechte gezondheid, diarree, enz.

zijn gevolg van wat je eet. 

Klopt dat?

Voedingsstoffen

Koolhydraten (sachariden)

BINAS 67F1, 2, 3

Monosachariden, disachariden, polysachariden

Suiker is een verzamelnaam van mono- en disachariden.

Brood, pasta, rijst, .... 55-75 energieprocent

Brandstof, bouwstof (receptoreiwitten)

Vetten (lipiden)

BINAS 67G1, 2, 3

Glycerol met 3 vetzuurstaarten (onverzadigd-met dubbele bindingen, verzadigd-zonder dubbele bindingen) 

Eiwitten (peptiden)

BINAS 67H1, 2

Opgebouwd uit een keten van aminozuren.

Essentieel (niet zelf te maken)/ niet- essentieel (zelf te maken)

Vlees, eieren, zuivel, zaden .... 10-15 energieprocent

Bouwstof (spieren, hemoglobine, ...) en brandstof.

Vitaminen

Essentiele voedingsstoffen die je in kleine hoeveelheden nodig hebt. BINAS 82A

Bij tekort ontstaat een gebreksziekte.

Verschillende voedingsmiddelen bevatten verschillende vitaminen

Voedingsvezels

Onverteerbare delen van plantaardig voedsel zoals cellulose, pectine (koolhydraten).

Bevorderen de darmperistaltiek, maakt de ontlasting soepel.

Tekort zorgt voor obstipatie.

Groente/ fruit/ (volkoren) graanproducten

Mineralen (zouten)

Bouwstof (kalk in je botten, Na+ en K+ voor zenuwcellen) 

Ca2+: melk, Na+ en K+: tarweproducten.

Spoorelementen: mineralen waar je maar weinig van nodig hebt (zoals zink)

Water

Water (1,5-2 liter per dag)

Bouwstof, transportmiddel, warmtebuffer

Evenwichtige voeding

Voedingsstoffen: ADH: aanbevolen dagelijke hoeveelheid Additieven: ADI: aanvaardbare dagelijkse inname

Geur, kleur en smaak

Aroma's: natuurlijke geur en smaakstoffen (geen ADI)

Additieven: kleurstoffen, kunstmatige zoetstoffen, smaakversterkers, conserveermiddelen en allerlei stoffen voor de textuur (wel ADI), ze hebben een E-nummer

ADI waarde

ADI-waarde: aanvaardbare dagelijkse inname

• Uitgedrukt in mg/kg lichaamsgewicht.

Rekenen met ADI-waarde

In 100 g van een voedingsmiddel zit 3 mg Ethylbutyraat. Hoeveel gram van dit voedingsmiddel zou iemand van 60 kg moeten eten om vergiftigingsverschijnselen te krijgen?

Rekenen met ADI-waarde

In 100 g van een voedingsmiddel zit 3 mg Ethylbutyraat. Hoeveel gram van dit voedingsmiddel zou iemand van 60 kg moeten eten om vergiftigingsverschijnselen te krijgen?

Stap 1: zoek de ADI-waarde van Ethylbutyraat op in BINAS tabel 95B. 

Stap 2: Bereken maximale hoeveelheid voor eigen lichaamsgewicht

Stap 3: Hoeveel van dit voedingsmiddel mag je eten per dag?

Rekenen met ADI-waarde

In 100 g van een voedingsmiddel zit 3 mg Ethylbutyraat. Hoeveel gram van dit voedingsmiddel zou iemand van 60 kg moeten eten om vergiftigingsverschijnselen te krijgen?

Stap 1: zoek de ADI-waarde van Ethylbutyraat op in BINAS tabel 95B. 

15 mg per kg lichaamsgewicht per dag

Stap 2: Bereken maximale hoeveelheid voor 60 kg lichaamsgewicht

Bijv. 60 x 15 mg = 900 mg 

Stap 3: Hoeveel van dit voedingsmiddel mag je eten per dag?

900 mg / 3 mg = 300

300 x 100 g = 30.000 g = 30 kg

Nog een keer oefenen?

Als vervanging van suiker wordt vaak aspartaam gebruikt. Een veilige zoetstof zolang het inname onder de ADI-waarde blijft. Cola light bevat 125 mg aspartaam per blikje. Hoeveel blikjes cola mag jij? 

Antwoord

Stap 1: zoek de ADI-waarde van Aspartaam op in BINAS tabel 95B. 

40 mg per kg lichaamsgewicht per dag

Stap 2: Bereken maximale hoeveelheid voor eigen lichaamsgewicht (vb 60 kg)

Bijv. 60 x 40 mg = 2400 mg 

Stap 3: Hoeveel van dit voedingsmiddel mag je eten per dag?

2400 mg / 125 mg = 19,2

Maximaal 19 blikjes per dag (wanneer je verder geen andere aspartaam bevattende producten inneemt)

Begrippen 11.1:

voedingsstoffen, BMI, koolhydraten, receptoreiwit, vetten, eiwitten, water, mineralen, spoorelementen, vitaminen, gebreksziekten, voedingsvezels, ADH, obesitas, allel, additieven, ADI, voedselallergie

Maak paragraaf 11.1 opgave 2,3,4,7,8,9,11,12,13,15,16