Grammatica les 4: Hoofdzinnen en bijzinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Grammatica les 4: Hoofdzinnen en bijzinnen

Welkom havo 3

Volg onderstaande stappen, dan kunnen we snel beginnen.

Stap 1: Doe de telefoon in de telefoontas.

Stap 2: Pak je schrift, oefenboekje & oefenblad.

Stap 3: Log in bij LessonUp met je eigen naam

Hoeveel persoonsvormen zie je in de zin: De jongens van de JO17-1 zouden vandaag gaan voetballen, maar door het slechte weer is de wedstrijd afgelast.

Leerdoelen

1. Je kunt aangeven van een zin of deze enkelvoudig is of samengesteld.

2. Je kunt aangeven wat de hoofdzin en/of bijzin is van een zin.

3. Je kunt een samengestelde zin ontleden.

Wat ga je doen?

• Nakijken oefenblad
• Uitleg + oefenen: Enkelvoudige zin of samengestelde zin
• Uitleg + oefenen: Hoofdzin en bijzin
• Uitleg + oefenen:  Ontleden samengestelde zin 

Nakijken huiswerk

1. A: Een naamwoordelijk gezegde heeft altijd een koppelwerkwoord.

2. C: Een zin met een naamwoordelijk gezegde moet nooit een lijdend voorwerp bevatten.

3. B: Machteld / zit / bij de tandarts / op haar beurt / te wachten

4. zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen

5. naamwoordelijk gezegde

6. lijdend voorwerp

7. meewerkend voorwerp

8.  bijwoordelijke bepaling

9. persoonsvorm en werkwoordelijk gezegde

Zin 10

10. De opgeslagen spullen/ bleken/ te zwaar/ te zijn /voor de verhuizers.

pv= bleken

ow= de opgeslagen spullen

wg = x

ng= bleken [ te zwaar ] te zijn

lv= x

mv= voor de verhuizers

bwb = x

Zin 11

Het nieuwe liedje van zangeres Maan/ wordt /elke dag /veelvuldig/ gedownload.

pv= wordt

ow= Het nieuwe liedje van zangeres Maan 

wg= wordt gedownload

ng= x

lv= x

mv= x

bwb= elke dag, veelvuldig

Zin 12

Waarom/ gaf/ de scheidsrechter/ na de vorige wedstrijd/ een verkeerde uitslag /door /aan de wedstrijdcommissie? 

pv= gaf

ow= de scheidsrechter

wg= gaf door

ng= x

lv= een verkeerde uitslag

mv= aan de wedstrijdcommissie

bwb= waarom, na de vorige wedstrijd

Zin 13

Op het veld/ lijkt/ hij/ mij/ een zeer fanatieke speler.

pv= lijkt

ow= hij

wg= x

ng= lijkt [ een zeer fanatieke speler]

lv= x

mv= mij

bwb= op het veld

Zin 14

Die pizzeria/ schijnt/ een fantastische pizza Calzone/ te serveren.

pv= schijnt

ow= Die pizzeria

wg= schijnt te serveren

ng= x

lv= een fantastische pizza Calzone

mv= x

bwb= x

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Enkelvoudige zin: Een zin met maar 1 persoonsvorm.

Samengestelde zin: een zin met meerdere persoonsvormen.

Voorbeeld enkelvoudige zin: Ik ben op de fiets naar school gegaan.

Voorbeeld samengestelde zin: Ik zou op de fiets gaan, maar ik ging toch met de auto.

Hoe weet je of een zin enkelvoudig is of samengesteld?

Verander de zin van tijd verleden tijd <----> tegenwoordige tijd. De werkwoorden die veranderen zijn de persoonsvormen. Ook herken je het aan de voegwoorden als: en, maar, want, of, omdat, dat, daarom

Is de volgende zin enkelvoudig of samengesteld: Mijn vader en ik gaan morgen naar Zwolle.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Is de volgende zin enkelvoudig of samengesteld: Ik zal de vaat met de hand moeten doen, want de afwasmachine is defect.

1. Enkelvoudig
2. Samengesteld

Hoofdzin en bijzin

Een hoofdzin is het belangrijkste stuk van de zin.

Een bijzin is extra informatie

Een hoofdzin onderscheid je van een bijzin met voegwoorden

Soorten voegwoorden:

Nevenschikkende voegwoorden: En, maar, want, of, dus.

De zinsconstructie blijft gelijk met de hoofdzin.

Onderschikkende voegwoorden: omdat, terwijl, zodat, daarentegen etc.

De zinsconstructie wordt anders.

Hoe onderscheid je de hoofdzin?

1. De vraagproef: Maak een vraagzin waarop het antwoord ja of nee is. De persoonsvorm die vooraan komt, is de hoofdzin.

2. Leer de nevenschikkende voegwoorden en, maar, want, of, dus. Zie je die niet in het begin van de zin of halverwege de zin staan? Dan is er een bijzin.

Geef per zin de constructie aan

Kies uit: Hoofdzin+hoofdzin, hoofdzin+ bijzin & bijzin+hoofdzin.

1. Je moet niet vergeten je paspoort te verlengen want anders kun je niet mee.

2. Als je een drankje wil bij het kerstgala, moet je eerst een muntje inleveren.

Hoe ontleed je een samengestelde zin

1. Hak de zin in tweeën. 

- Kijk waar de komma staat.

- Zet dubbele streepjes // vóór de komma

2. Ontleed eerst de eerste zin

Let op: Soms kan de bijzin een zinsdeel zijn (ow, lv, mv, bwb)

3. Ontleed dan de tweede zin.

Let op: Een samengestelde zin heeft:

- twee persoonsvormen

- twee onderwerpen

- Soms wg én ng

benoem het voegwoord niet!