Orthopedagogiek - Les 12 (Verslavingsstoornissen)

• Orthopedagogiek
• MBO
• Studiejaar 1

Orthopedagogiek

Lesplanning: 

- terugblik vorige les

- instructie verslavingsstoornissen

- casus mats & mohammed

- zelfstandig werken

Wat weet je nog over ODD/CD?

Wat is het verschil tussen ODD/CD?

Middel-gerelateerde stoornis

Verslaving aan bepaald middel; o.a. 

• nicotine;
• cafeïne;
• alcohol;
• cannabis (marihuana, hasj, wiet);
• hallucinogenen, zoals lsd of paddenstoelen;
• snuifmiddelen, zoals ether, aceton en lijm;
• verdovende en pijnstillende middelen, zoals heroïne en morfine;
• slaap- en angstremmende medicatie, zoals oxazepam;
• opwekkende middelen, zoals amfetamine en cocaïne;
• overige middelen, onder andere GHB, xtc, ketamine.

Niet-middel-gerelateerde stoornis

Verslaving aan bepaald gedrag; o.a. 

• Internet verslaving
• Koop verslaving
• Game verslaving

Vul in, wat denk jij? Wat valt waar onder? 

Bewustzijnsverlagende middelen

Bewustzijnsverhogende middelen

Bewustzijnsveranderende middelen

Alcohol

Verdovende en pijnstillende middelen (heroine en morfine)

Slaap en angstremmende medicatie (oxazepam)

Snuifmiddelen

Nicotine

Cafeïne

Opwekkende middelen (amfetamine, cocaïne)

Cannabis

Hallucinogenen (LSD en paddo's)

Psychoactieve stoffen

Psychoactieve stof = chemisch middel dat leidt tot een verandering in de psychische functies. 

Bewustzijnsverlagende middelen	Bewustzijnsverhogende middelen	Bewustzijnsveranderende middelen
Alcohol	Nicotine	Cannabis
Verdovende en pijnstillende middelen (heroine en morfine)	Cafeïne	Hallucinogenen (LSD of paddo's)
Slaap- en angstremmende medicatie (oxazepam)	Opwekkende middelen (amfetiamine, cocaïne)
Snuifmiddelen

Bewustzijnsverlagende middelen hebben een verdovend effect. De gebruiker verkeert in een roes: hij voelt zich lekker doezelig en is minder of niet in staat alert te reageren. Ze verminderen het waarnemen, denken en voelen. Tijdens het gebruik voelt iemand zich meer ontspannen en vermindert het beoordelingsvermogen. Er kunnen zintuiglijke en motorische problemen optreden: de gebruiker gaat minder goed zien, zijn reactievermogen verminderd en zelfs eenvoudige handelingen zoals veters strikken of traplopen lukken niet meer.

Bewustzijnsverhogende middelen hebben een tegenovergesteld effect. Ze worden ook wel stimulerende middelen of genotmiddelen genoemd. Deze middelen verhogen de activiteit van het centrale zenuwstelsel, met als gevolg dat waakzaamheid en uithoudingsvermogen toenemen. De gebruiker heeft meer energie en is meer alert. Hij staat daarbij juist meer open voor indrukken van buitenaf en/of voor eigen ervaringen. Stimulerende middelen stimuleren het waarnemen, denken en het voelen. Fysieke signalen van gebruik zijn onder meer: verhoogde bloeddruk en hartslag. Het probleem van de bewustzijnsverhogende middelen is vooral dat het effect na een paar uur uitgewerkt is. De cliënt voelt zich afgeknapt en heeft nog sterker dan daarvoor behoefte aan een oppepper.

Bewustzijnsveranderende middelen zorgen ervoor dat een gebruiker meer diverse prikkels krijgt, met bovendien een grotere intensiteit. Ze vervormen het waarnemen, denken en het voelen. Tijdens een ‘trip’ worden vooral kleuren en vormen intenser beleefd. De betrokkene kan het gevoel hebben dat de tijd stil staat en hij verkeert meestal in een vrolijke, euforische stemming. Soms gaat het fout, dan spreek je van een ‘bad trip’ of van ‘flippen’. De ervaring slaat om in angst en paniek. Fysieke signalen van gebruik zijn: pupilverwijding, wazig zien, zweten, trillen en gebrek aan coördinatie.

Wat zou een reden kunnen zijn voor middelengebruik?

Veel voorkomende redenen voor gebruik:

Verslaving aan bepaald middel; o.a. 

• nieuwsgierigheid;
• erbij horen;
• afzetten tegen;
• mode;
• teken van 'volwassenheid';
• cultuur
• gewoonte
• gezelligheid
• onderdrukken van angsten en/of spanningen;
• problemen niet onder ogen kunnen/willen zien.

Wat is een verslaving? 

We spreken van een verslaving als iemand: 

• meer gebruikt dan hij wil;
• niet kan stoppen met het gebruik;
• voortdurende de drang heeft om te gebruiken;
• middelen gebruikt om problemen op te lossen;
• een groot gedeelte van de dag bezig is met het gebruik.

Binnen de DSM-5 spreken we van een andere term. Namelijk een middelen gerelateerde stoornis. 

Kenmerken van verslavingsstoornissen

Problemen met de controle

• Vaker en in grotere hoeveelheden gebruikt dan dat het 'plan' was. 
• Pogingen om te minderen of te stoppen mislukken.
• Het gebruik zelf en herstel kosten veel tijd
• Er is een sterk verlangen om te gebruiken. 

Problemen op sociaal gebied

• Problemen op werk, school of thuis. 
• Problemen in relaties (denk aan huwelijksproblemen en/of huiselijk geweld.

Problemen door risico gedrag

• Voortdurend gebruik, ook wanneer dit problemen of zelfs gevaar oplevert

Lichamelijke problemen

• Tolerantie, steeds meer nodig voor hetzelfde effect
• Onthoudingsverschijnselen

Onthoudingsverschijnselen

Overige verschijnselen van verslavingsstoornissen;

1. Intoxicatie (=vergiftiging)
2. Ontwenningsverschijnselen

• lichamelijke onthoudingsverschijnselen: (transpireren, hoge polsslag, trillen van de handen, misselijkheid, braken, inslaapproblemen). 
• Pyshische onthoudingsverschijnselen; onrust en angst, hallucinaties, wanen, delier

   3. Andere psychische stoornissen

Proces van verslaafd raken

Onderscheidt vijf fasen:

• fase 1 : experimenteerfase;
• fase 2: fase van sociaal gebruik
• fase 3: fase van overmatig en schadelijk gebruik
• fase 4: verslavingsfase
• fase 5: fase chronische verslaving

Oorzaken van verslaving

Belangrijke factoren zijn; 

• Erfelijkheid
• Ontwikkelingsstoornissen
• Terugval
• De persoonlijkheid
• De omstandigheden
• Opvoeding en gezinsfactoren
• Drugsbeleid en beschikbare zorg

Gevolgen van een verslaving

Lichamelijke gevolgen

• Lichamelijke afhankelijkheid
• Tolerantie en gewenning
• Lichamelijke ontwenningsverschijnselen (bij stop gebruik)
• Schade aan de hersenen (bijv. Korsakov)
  
• Neurologische problemen en geheugenstoornissen
• Schade aan de neus, het gebit, de mond- en keelholte en longen.
• Schade aan hart en bloeddvaten, maag, lever en darmen.
• Schade aan de botten. 

Het syndroom van Korsakov

Het syndroom van Korsakov ontstaat door een ernstig vitamine B-tekort en treedt voornamelijk op bij langdurig en veel alcohol gebruik. 

De kenmerken lijken op dementie: 

• onvermogen om nieuwe dingen te leren - verstoord korte termijn geheugen. 
• confabuleren (gaten in het heugen vullen met verzinsels)
• geen ziektebesef
• moeite met besluiten nemen
• desoriëntatie
• inactiviteit
• lichamelijk klachten; hart- en vaatziekten, leverstoornissen

01:30

Het syndroom van Korsakov ontstaat door overmatig alcohol gebruik. Wat vind jij hiervan?

Dit wist ik al.

Erg heftig!

Eigen schuld

Ik heb er geen mening over

Gevolgen van een verslaving

Psychische gevolgen

• Het middel maar niet uit zijn hoofd kan zetten en het constant het nodig voelt te hebben
• behoefte aan het middel ontkent of minder groot maakt
• neerslacht of depressief worden
• interesse verliest in vroegere bezigheden en hobby's 

Sociale en maatschappelijke gevolgen

• verlies van sociale contacten en social netwerk
• scheiding en verlies van gezin
• dak- en werkloos raken
• financiële problemen met alle gevolgen van dien
• verwaarlozing, uitstoting en verloedering. 

Voorwaarden voor gedragsverandering

• Er is voldoende gevoel van eigenwaarde
• Er is voldoende geloof in eigen mogelijkheden
• De gebruiker onderkent het risicogedrag
• De gebruiker maakt zich zorgen over het risicogedrag

Behandelen en begeleiden

Iedere verslaving is complex en heeft een eigen problematiek.

AA: Anonieme Alcoholisten - zelfhulpgroep van (ex-)drinkers 

die elkaar ondersteunen om hun alcoholproblemen te overwinnen

Behandelen en begeleiden

Behandelen: 

- Ontgifting (detox) en ontwenning

- Cognitieve gedragstherapie

- Psychotherapie

- Terugval preventie

- Leefstijltraining

Begeleiden:

- Accepteer de cliënt en zijn verslavingsprobleem + leef je in de situaties van de cliënt

- Houd rekening met ontkenningsgedrag

- Betuttel de cliënt niet & wees respectvol

- Wees duidelijk over het verbod op het gebruik van middelen. 

- Houdt rekening met een terugval of bewuste keuze van het verslavingsgedrag. 

Behandelen en begeleiden

Aandachtsgebieden in de begeleiding:

• Vaak sprake van onvoldoende voedsel- en vochtopname! 
• Verstoord dag- en nachtritme
• Motivatieproblemen
• Gebrek aan probleemoplossend vermogen

Ik ben alcoholist - aflevering 1

Opdracht:

Je ziet op de volgende twee slides twee casuïstieken. Deze beide casuïstieken lees je door en beantwoord je de volgende vragen over. 

Het volgende ga je individueel beschrijven: 

1. Wat zou jij doen als MZ'er?

2. Welke begeleidingsvragen zou jij stellen? (formuleer er minimaal 5)

Denk goed na over de mogelijke adviezen qua behandelingen en de manier hoe jij Mats en Mohammed zou gaan begeleiden! 

Lever dit in via teams. 

Aan de slag met..

1. Boek 'Agogisch medewerker GGZ'
2. Thema 6
3. Hoofdstuk 14
4. Alle opdrachten maken

Klaar? 

• Portfolio opdracht 1 + 2 (uiterlijk inleveren via teams 15 maart voor 23:59)
• Leren voor de toets! (16 maart om 10:45)