A6 Steden en burgers in de Lage Landen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Welkom in A6

• Wat gaan we dit jaar doen? (inhoud)
  
• Hoe gaan we dat doen? 
  
• Mijn algemene verwachtingen...
  
• Welke verwachtingen hebben jullie van mij?
  
• Wat mag ik van jou/jullie verwachten? 
  
• studietips
  

Wat zijn mijn algemene verwachtingen voor dit jaar als het gaat om geschiedenis?

Wat verwacht jij van mij als docent?

Wat mag ik van jou verwachten?

Studietip #1

Bereid je les voor door de stof te lezen en samen te vatten.

Studietip #2

Vat samen: Neem het kopje over en maak 1 à 2 beknopte zinnen per alinea

Studietip #3

Gebruik een aantekeningenschrift. Schrijven is aangetoond effectiever dan typen. (En dan heb ik het nog niet eens over notities op een iPad) 

 huiswerk voor vrijdag

Lees (en vat samen) 

P232 tm 241

Zoek uit wat je niet begrijpt: begrippen/structuren/etc. 

par 1.1 Opbloei van handel en nijverheid in Vlaanderen

Doelen: Aan het einde van dit uur kunnen jullie

-de grote bevolkingsgroei verklaren in de 11e eeuw verklaren, en uitleggen waarom de geldeconomie opleefde.

en weten jullie dat Vlaanderen enorm verstedelijkte met Atrecht (Arras) als centrum

Jullie weten:

-dat om hun economische belangen te beschermen kregen, stedelingen zelfbestuur bevochten en kochten in de vorm van stadsrechten. 

-dat de stedelingen handig gebruik maakten van wisselbrieven om 

*veilig te kunnen handelen

*hun macht tov de adel te vergroten. 

-wat het bonum commune is

Late Middeleeuwen

• diverse uitvindingen (ploeg/drieslagstelsel ipv 2slag)
  
• ontginningen en inpolderingen
  
• enorme bevolkingsgroei (vooral Vlaanderen) 
  
• meer bevolking vroeg om meer ontginningen
  

ontstaan monetaire economie

Bevolkingsgroei zorgt voor andere beroepen: 

ambachten 

specialisatie

nijverheidsproducten werden verhandeld op plekken die marktfunctie vervullen: steden leven op. (Landbouwstedelijke samenleving) 

Rijke stedelingen kunnen belastingen betalen > Om zichzelf in stand te houden had de stad een toestroom nodig van kapitaalkrachtige of kundige aspirant-poorters: zoals horigen van de omringende domeinen

Positie horigen verbeterde> anders leegloop platteland

jaar en een dag in de stad? vrije burger. 

Stadrechten om poorters te beschermen -> meer invloed op bestuur en rechtspraak

Schepenen (bestuurders en penningmeesters, benoemd door de graaf) 

Sociale verschillen in de Middeleeuwse stad

Patriciaat

rijke handelaren (zonder bestuurlijke macht)

gildeleden 

voetvolk/het gemeen

strijd om de macht tussen het patriciaat en de rijke burgerij 

Guldensporenslag: burgers laten niet meer over zich heen lopen

uur 2

maak 1-5, 7 en 8 van par 1.1

Heb je vragen? stel ze. 

Doelen. 

Aan het einde van deze les weet jij...

Dat in de late middeleeuwen (13e /14e eeuw) Brugge het centrum van de wereldhandel werd en daarmee opvolger werd van Atrecht.

Hoe in de stad werd zorggedragen voor armen en zieken

Wie Fransiscus van Assisi was en waarom hij de stichter was van bedelorden

Wat de Moderne Devotie was van Geert Grote uit Deventer en waar hij tegen ageerde

 

Verder maken we kennis met:

Fransiscus van Assisi

Geert Grote

Brugge werd centrum van interregionale handel

Brugge had een haven aan het Zwin met doorgang naar de Noordzee

• handelaren kwamen liever over zee naar Vlaanderen (veiliger ivm 100 jarige oorlog tussen Engeland en Frankrijk)
  
• De lakenhandel groeide hard: wolimport vanuit Engeland (haven nodig) 
  
• Door verstedelijking was import vanuit Oostzeegebied nodig (Hanze/Haven nodig/Moedernegotie)
  
• Veel andere producten profiteerden van handelsnetwerk: steeds fijnmaziger

• handelsprivileges voor handelaren/ Hanzen
  
• bemiddeling bij geschillen/ rechtspraak
  
• wissel (van der Beurse)-> koopmansbeurs
• sociale zorg -> armenhuizen/ hospitaal, door kerk en kloosters georganiseerd.
• begijnhof
  

Fransiscus van Assisi

Loflief aan de zon

Dierendag is zijn naamdag

Geert Grote

Moderne Devotie

Gisteren hadden we de doelen: 

• Dat in de late middeleeuwen (13e /14e eeuw) Brugge het centrum van de wereldhandel werd en daarmee opvolger werd van Atrecht.
  
• Hoe in de stad werd zorggedragen voor armen en zieken
  
• Wie Fransiscus van Assisi was en waarom hij de stichter was van bedelorden
  
• Wat de Moderne Devotie was van Geert Grote uit Deventer en waar hij tegen ageerde
  

Doelen vandaag:

• Hoe Vlaanderen Bourgondisch werd en later Habsburgs
  
• Hoe vorsten proberen te centraliseren en te uniformeren
  
• Hoe de Tachtigjarige Oorlog uitbreekt en welke gevolgen deze oorlog heeft voor de opkomst van De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
  

Verder maken we kennis met: 

Bourgondische hertogen: 

Filips de Stoute-Karel de Goede-Karel de Stoute en Maria van Bourgondië 

Habsburgse vorsten: 

Karel V en Filips II

Hertog van Alva

Willem van Oranje

Leenstelsel: hoe zat het ook al weer?

Leenstelsel: hoe zat het ook al weer?

Land uitgeleend, in ruil voor trouw en militaire hulp.

Zwaktes? 

Leenstelsel: hoe zat het ook al weer?

Land uitgeleend, in ruil voor trouw en militaire hulp.

Zwaktes:

1. Leen werd doorgeleend aan onderleenmannen, maar die beloofden geen trouw aan de opperleenheer. 

2. Leen werd overgegeven aan de volgende generaties maar de trouw werd niet opnieuw gegeven.  

Leenstelsel: hoe zat het ook al weer?

Land uitgeleend, in ruil voor trouw en militaire hulp.

Bourgondië wordt door de Franse koning in leen gegeven aan Filips de Stoute. Huwelijk met dochter van de Vlaamse Graaf. Langzaam hele Nederlanden in Bourgondische handen. 

Filips de Stoute->Filips de Goede-> Karel de Stoute

Uniformeren en Centraliseren, net als de Franse koning. 

Verzet van de steden die privileges wilden behouden=particularisme 

Staten Generaal- afvaardiging van de Standen/gewestelijke staten (Centralisatie)

Rekenkamer in Brussel- voor centrale belastinginning 

Grote Raad van Mechelen-voor uniforme wetten en rechtspraak

Karel de Stoute zakt

 door het ijs...

Bourgondië wordt Habsburg

• Particularistische krachten zwellen aan...
  
• Franse koning wil zijn leen terug
  
• oplossing: Maximiliaan van Habsburg (Karel V is zijn kleinzoon) Keizer van het Heilige Roomse Rijk (Duitsland)
• Brengt de voormalige Bourgondische gebieden met geweld op orde.
• Karel V erft Spanje en haar koloniën (Zuid Amerika...!!!) ->Centralisatie en Staatsvorming. dus ook Kettervervolgingen
  

Antwerpen neemt leiding van Brugge over

-Verzanding van het Zwin

-Concurrentie met Hollanders in het Oostzeegebied

-Handelaren uit Italië slaan Brugge over en trekken naar Antwerpen

• In Antwerpen was een goede haven en perfecte handelsomstandigheden voor handelaren uit Italië, Duitsland, Holland. 
  
• Handelscontacten met de Amerikaanse koloniën.
  

Habsburgse koningen krijgen gedoe met Calvijn en Luther: botst met centralisatie...

Duc d'alvé

80 jarige oorlog

Smeekschrift 1566

hagepreken

Beeldenstorm 1566

Alva naar Nederlanden

1568 Slag bij Heiligerlee (start 80 jaar oorlog) 

1572 Den Briel

1576 Pacificatie van Gent 

1579 Unie van Atrecht-Unie van Utrecht

1588 Republiek der Zeven Verenigde Nederl.

Olv Raadspensionaris/Staten Generaal/Stadhouder (Oranje) 

Afspraken binnen de Republiek

• Gewetensvrijheid uit morele-, én sociaal economische motieven 

• Niet helemaal een eenheid. Grote verschillen tussen gewesten. 
  

Start van de zogenoemde 'Gouden Eeuw' 

Antwerpen valt in 1585 ten prooi aan de Spaanse Furie -> de opstandige gewesten blokkeren de Schelde 

Hebben we de doelen behaald? Weten we...

Hoe Vlaanderen Bourgondisch werd en later Habsburgs?

Hoe vorsten proberen te centraliseren en te uniformeren?

Hoe de Tachtigjarige Oorlog uitbreekt en welke gevolgen deze oorlog heeft voor de opkomst van De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden?

Maak af 1.2 

tm vraag 11