H1 par. 1.3 Egypte en de Nijl

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

De tijd van jagers en boeren

H1. De tijd van jagers en boeren

par. 1.3 Egypte en de Nijl

Invalshoeken

• Economisch: 
• wat zijn de middelen van bestaan? 
• Denk hierbij bijvoorbeeld jagen en verzamelen, landbouw, industrie. 
• Hoe komen mensen aan hun inkomsten?

 

Invalshoeken

• Politiek-bestuurlijk: 
• hoe wordt de samenleving bestuurd? 
• Wie is de baas? 
• Welke regels en wetten zijn er?

 

Invalshoeken

• sociaal: 
• dit gaat bijvoorbeeld over de leefomstandigheden van mensen en de verschillende sociale lagen. 
• Zijn er grote verschillen tussen mannen/vrouwen en arm/rijk? 
• Leven de mensen in de stad of op het platteland?

Invalshoeken

• cultureel: wat denken en voelen de mensen en hoe uitten ze dit?
• bijvoorbeeld in hun gewoontes en regels, 
• geloof, 
• kunst en 
• wetenschap. 

Betrouwbaarheid van bronnen

Hoe weet je of een bron betrouwbaar is?

• Bevat de bron vooral feiten (hoe meer feiten, hoe betrouwbaarder) of ook meningen?

• Wat weet je over de maker van de bron: afkomst, beroep, godsdienst, politieke ideeën, sociale laag?

Betrouwbaarheid van bronnen

Hoe weet je of een bron betrouwbaar is?

• Leefde de maker in de tijd waar de bron over gaat (ooggetuige verslag = betrouwbaarst)? Of leefde de maker veel later (=minder betrouwbaar: maker kan dingen vergeten zijn)?

• Is de maker misschien partijdig?

Bruikbaarheid van bronnen

Wanneer is een bron bruikbaar?

• Bronnen zijn bruikbaar als ze antwoord geven op de vraag die je stelt. Het antwoord op jouw vraag moet dus terug te vinden zijn in de bron. 

Bruikbaarheid van bronnen

Wanneer is een bron bruikbaar?

• Bronnen zijn bruikbaar als ze antwoord geven op de vraag die je stelt. Het antwoord op jouw vraag moet dus terug te vinden zijn in de bron. 

Kenmerkende aspecten H1

1. De levenswijze van jagers-verzamelaars

2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

3. Het ontstaan van de eerste steden

Prehistorie

• alles tot 3000 v.C.
• tijd van jagers en verzamelaars

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe irrigatielandbouw langs de Nijl werkte.
• Je kunt uitleggen tot welke economische veranderingen het ontstaan van de landbouw in Egypte leidde.
• Je kunt uitleggen tot welke sociale veranderingen het ontstaan van de landbouw in Egypte leidde.
• Je kent de begrippen en jaartallen uit deze paragraaf.
  

Wat weet je al over
Egypte?
Schrijf 1 ding op

Nijl

Jagers-verzamelaars leefden langs de Nijl.

Daar was veel voedsel te vinden.

Geen reden dus om aan landbouw te doen.

Nijl

Voor de herders verder van de Nijl werd het door de klimaatverandering steeds lastiger om voedsel te vinden. 

Zij trokken weg uit deze woestijngebieden en kwamen langs de Nijl wonen.

Waarom trokken herders uit de woestijn weg om bij de Nijl te gaan wonen?

Landbouw

Na 4000 v.C. landbouw.

De Nijl overstroomde jaarlijks.

Gunstig voor boeren.

Er bleef na de overstroming  een laagje vruchtbaar slib achter op de oevers: vruchtbare grond.

Waarom was de jaarlijkse overstroming van de Nijl gunstig voor de boeren?

Irrigatielandbouw

Het regende bijna nooit in Egypte.

De Egyptenaren legden dijkjes, waterbekkens en kanaaltjes aan.

Via kanalen kon je akkers bevloeien die verder van de Nijl lagen.

Dijken hielpen om het water zo lang mogelijk vast te houden.

Zo hadden ze het hele jaar voldoende water.

Landbouw op deze manier noemen we irrigatielandbouw.

Leg in je eigen woorden uit wat irrigatielandbouw is

Gevolgen irrigatielandbouw

1. Voedseloverschotten -> niet iedereen hoefde meer boer te zijn om aan eten te komen -> ontstaan beroepen.  Nijverheid: met de hand maken van voorwerpen -> specialisatie: verandering waarbij mensen niet alles zelf maken, maar 1 beroep uitoefenen.
   
2. Ontstaan van handel: producten werden geruild tegen voedsel of andere spullen. Ook buiten Egypte.
3. Dorpen groeiden uit tot steden -> stedelijke gemeenschap. Boeren woonden ook in steden en bewerkten de akkers rondom de stad.
   

Gevolgen irrigatielandbouw

4. Uitvindingen, zoals de pottenbakkersschijf, het wiel, de ploeg, brons (vanaf 3000 v.C. werden stenen werktuigen vervangen door brons).

Verschillen in rijkdom en macht

Groter dan bij de jagers en verzamelaars.

Komt door bezit, nieuwe beroepen, ontstaan bestuur.

Er ontstaan sociale lagen: groepen mensen die van elkaar verschillen in rijkdom, macht en aanzien.

sociale lagen

1. farao en daaronder belangrijke bestuurders

2. goed opgeleide mensen zoals schrijvers

3. ambachtslieden

4. boeren

5. slaven

Vrouwen

De rol van vrouwen is niet helemaal duidelijk.

Alles wat we weten is opgeschreven door mannen.

Vrouwen konden geen hoge bestuurder worden.

Hadden wel meer rechten dan in andere samenlevingen in dezelfde tijd: mochten eigendom hebben, in de rechtbank dezelfde rechten als mannen.

In het dagelijks leven: huishouding en kinderen.

Wat is géén gevolg van de irrigatielandbouw? Kies de juiste letter

1. ontstaan van steden
2. ontstaan van handel
3. er komen nieuwe beroepen
4. er is te weinig voedsel

Welk beroep valt onder nijverheid?
Kies de juiste letter

1. leraar
2. dokter
3. bakker
4. kapper

https:

Schrijf 2 dingen op die je vandaag geleerd hebt.

Wat vind je nog lastig?

Aan de slag

Wat? Eerst ga je de tekst lezen en daarna maak je opdracht 4 t/m 13. 

Hoe? Alleen

Hulp? Bij je buurman/buurvrouw. Daarna bij je docent.

Tijd? Tot het einde van de les.

Klaar? Je maakt de TestJezelf in SOM. Daarna ga je beginnen aan de verdieping (par. 1.4).

Plusopdracht

Wil je meer weten over Egypte? 

Dan mag je zelfstandig de extra paragrafen bestuderen en maken.

Het gaat om de  volgende paragrafen: 1.5 en 1.6.