Selma

• Geschiedenis
• Filmeducatie
• +1
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Introductie

In deze les staat de historische speelfilm Selma centraal. Selma vertelt het verhaal van Martin Luther King Junior en zijn velen bondgenoten die streden voor gelijkwaardigheid en stemrecht in Amerika. De film brengt niet alleen de overwinningen, maar vooral ook de vele offers die zij gemaakt hebben in beeld. In deze les bekijken leerlingen fragmenten uit de film en doen zij leerlingen onderzoek naar film als geschiedenisbron. Ze oefenen hiermee vaardigheden mbt historisch redeneren en oriëntatiekennis.

Instructies

De les bestaat uit drie delen. In het eerste deel doen leerlingen onderzoek naar de historische juistheid van de film. In het tweede deel onderzoeken zij de symbolische laag in de film en tot slot, in het derde deel, onderzoeken leerlingen de filmische laag en daarbij de macht van een filmmaker.

Tips

• Voor een pdf versie van deze les klik hier
• Voor uitleg over de theorie van deze drie lagen van benadering klik hier
• Voor een uitgebreide filmbeschrijving klik hier
• Om de film gratis te bekijken mail: [e-mail] 

 

SELMA

Film als geschiedenisbron

Geschiedenis

klas

4 - 6

Deze les is voor VO klas 4-6

De les duurt 40 minuten

In deze les doen leerlingen onderzoek naar film als geschiedenisbron.  

Leerlingen oefenen vaardigheden mbt historisch redeneren en oriëntatiekennis. 

Deze les bestaat uit drie delen. In het eerste deel doen leerlingen onderzoek naar de historische juistheid van de film. In het tweede deel onderzoeken zij de symbolische laag. In het derde deel onderzoeken leerlingen de filmische laag. 

Voor uitleg over de theorie van lagen van benadering klik hier. 

Legenda

Kijkopdracht

Docent vertelt

Quote

Vraag

1. Historische laag

Bekijk het volgende fragment (vergeet het geluid niet aan te zetten)

Wat voelde je bij het kijken van deze scène? 

Wat is de essentie/kern van deze scène?

Antwoorden

• Leerlingen benoemen wat ze voelden en wat ze van de scène vonden. Er bestaat hier geen goed of fout antwoord. Een voorbeeld van antwoord kan zijn: een krachtig gevoel.
• Empoweren, het aanwakkeren van rechtvaardigheidsgevoel voor het recht om te stemmen 

De speeches van Martin Luther King zijn vanwege copyrights niet beschikbaar om te verwerken in een film. De speeches die je in deze film ziet zijn dus niet de originele teksten die King heeft voorgedragen. Regisseur Ava DuVernay schreef daarom zelf de speeches. 

“Ik werd de speechschrijver van Dr King, dat was heel vreemd. Ik moest hiervoor echt onder de laag van de intentie van zijn worden kruipen. Ik kon niet zijn exacte woorden gebruiken, maar ik probeerde zijn ideeën te begrijpen die hij in zijn speeches had verwerkt.”

(regisseur Ava DuVernay)

Kan een filmmaker een historisch kloppende film maken wanneer originele bronnen niet verwerkt kunnen worden in een film? Beargumenteer in je antwoord of de speeches in deze film betrouwbaar zijn.

Antwoorden

• Een filmmaker kan niet een volledig historisch correcte film maken wanneer deze niet de originele speeches verwerkt. Tegelijkertijd is een historische speelfilm altijd een gedramatiseerde interpretatie van de geschiedenis. De film en de speeches die hierin voorkomen kunnen daarom niet gezien worden als betrouwbaar. Wel kan het gegeven dat de originele speeches niet beschikbaar zijn vanwege copyrights ons iets vertellen over de tijd waarin deze film is geproduceerd. 

Google regisseur Ava DuVernay

“Uiteindelijk wordt geschiedenis door ieders eigen persoonlijke lens waargenomen. De hoop is dat wanneer mensen deze film zien zij open staan voor verschillende perspectieven over deze geschiedenis, het heden en de toekomst.”

(regisseur Ava DuVernay)

Ook Ava DuVernay heeft een eigen perspectief op de geschiedenis van Selma. Door welke lens, of vanuit welk perspectief, heeft regisseur Ava DuVernay de geschiedenis van de Mars op Selma ons getoond denk je? Noem er tenminste drie. 

“Ik maak films voor mijzelf, dus ik maak films voor zwarte mensen, ik maak films voor vrouwen en ik maak films voor mensen uit Californië, en ik maak films voor mensen die alle dingen zijn die ik ook ben.”

(regisseur Ava DuVernay)

Antwoorden

• Bijvoorbeeld: vanuit het perspectief van een vrouw, vanuit het perspectief van een Afro-Amerikaanse vrouw, haar geboortestaat Californië, vanuit het perspectief van haar generatie, etc. 

Lees eventueel voor: 

2. Symbolische laag

Bekijk het volgende fragment (vergeet het geluid niet aan te zetten)

Wat voelde je bij het kijken van deze scène? 

Wat is de essentie/kern van deze scène?

Wie is deze actrice? 

Antwoorden

• Leerlingen benoemen wat ze voelden en wat ze van de scène vonden. Er bestaat hier geen goed of fout antwoord. Een voorbeeld van antwoord kan zijn: een naar gevoel, een oneerlijk gevoel.
• De essentie is: De mogelijkheid tot stemmen wordt voor Afro-Amerikanen onmogelijk gemaakt
• Oprah Winfrey

“Het originele script focuste op president Johnson, King en het Witte Huis. Ik heb wat aanpassingen gedaan zodat de strijd voor gelijk stemrecht meer centraal stond. Ik heb dat gedaan door in het script met name een grote rol toe te bedelen aan vrouwen (..)”

(regisseur Ava DuVernay) 

Regisseur Ava DuVernay kende in haar script een grotere rol toe aan de bijdrage die vrouwen in deze burgerrechtenstrijd hebben geleverd. Waarom zou zij specifiek Oprah Winfrey hebben gecast voor haar film denk je?

De film Selma kwam in 2014 uit. Zou deze film met hetzelfde dit script met grote aandacht voor de rol van krachtige en activistische vrouwen, geacteerd door beroemde Afro-Amerikaanse vrouwen er in 1970 ook zo uit hebben kunnen gezien? Beargumenteer je antwoord aan de hand van standplaatsgebondenheid. 

Antwoorden

• Oprah Winfrey is een grote Amerikaanse bekendheid en filantroop die zich inzet voor vrouwenemancipatie. Zo worden via de Oprah Winfrey Foundation honderden subsidies verstrekt om daarmee het onderwijzen en emanciperen van vrouwen te ondersteunen.
• Nee dit had in dit tijd niet zo gekund, om meerdere redenen niet: er waren geen vrouwelijke Afro-Amerikaanse filmmakers die werden gevraagd voor het regisseren van een film, er waren in dit tijd weinig scripts waarbij de rol van vrouwen op een gelijkwaardige manier aan mannen werd beschreven.

3. Filmische laag

Een film heeft als intentie om een bepaald gevoel teweeg te brengen bij een kijker. Zoals we in de historische en symbolische laag hebben geleerd heeft DuVernay daarbij ook een bepaald perspectief waarvanuit zij het verleden verbeeldt en dus verfilmt.

Een filmmaker verbeeldt zijn perspectief door middel van een samenspel en het regisseren van filmische elementen. Daarom heet een filmmaker ook wel een regisseur. Voorbeelden van filmische elementen zijn: cameravoering, montage, geluid, muziek en Art Direction (kleur, licht, kostuum, set/decor).

Bekijk (via de gratis toegezonden link) het begin van de film tot aan minuut 00:03:15.

Met filmische elementen heeft DuVernay een verhaal verteld en bij jou als kijker een gevoel willen opwekken. We onderzoeken de twee scènes op twee filmische elementen die zij heeft ingezet.

Beschrijf de eerste scène: wat gebeurt er?

Welk gevoel krijg je van deze scène?

Antwoorden

• Martin Luther King en zijn vrouw Coretta Scott voeren een gesprek in de keuken. Terwijl zij dit gesprek voeren probeert King een vuilniszak te verwisselen.
• Leerlingen benoemen wat ze voelden en wat ze van de scène vonden. Er bestaat hier geen goed of fout antwoord. Een voorbeeld van antwoord kan zijn: een intiem gevoel.

Camera: vanuit welke hoek wordt Martin Luther King gefilmd?

Wat voor effect heeft dit op jouw gevoel en beeldvorming van Martin Luther King?

Kleur: welke kleurtinten vallen je op?

Wat voor effect heeft dit op jouw gevoel?

Antwoorden

• Camera: close-up, frontaal gefilmd, dichtbij
• Je kunt goed de emoties zien, het voelt intiem. Martin Luther King komt hierdoor dichtbij en kwetsbaar over.
• Kleurtinten: donker, schemer
• Het geeft een intiem en huiselijk gevoel

Beschrijf de tweede scène: wat gebeurt er?

Welk gevoel krijg je van deze scène?

Antwoorden

• Martin Luther King neemt de Nobelprijs voor de Vrede in ontvangst.
• Leerlingen benoemen wat ze voelden en wat ze van de scène vonden. Er bestaat hier geen goed of fout antwoord. Een voorbeeld van antwoord kan zijn: een trots gevoel, ontzag.

Camera: vanuit welke hoek wordt Martin Luther King gefilmd?

Wat voor effect heeft dit op jouw gevoel en beeldvorming van Martin Luther King?

Kleur: welke kleurtinten vallen je op?

Wat voor effect heeft dit op jouw gevoel?

Antwoorden

• Camera: Martin Luther King wordt vanaf onderen gefilmd. Daardoor staat hij letterlijk op een voetstuk en kijken we tegen hem op.
• Het zorgt er voor dat hij groots lijkt, alsof het een held is, krachtig
• Lichte en felle kleuren
• Een krachtig gevoel

Wat voor effect heeft het monteren van deze twee scènes achter elkaar?

Welk perspectief op Martin Luther King wilde DuVernay ons geven denk je?

“Naast de rol van vrouwen binnen de burgerrechtenbeweging wilde ik ook voor een film maken over de menselijke kant van Martin Luther King, zijn gezinsleven en het proces waar hij doorheen ging.”

(regisseur Ava DuVernay)

Antwoorden

• Het is intiem en kwetsbaar versus krachtig en zelfverzekerd. Dit zorgt er voor dat we in een korte tijd twee verschillende beelden krijgen van wie Martin Luther King is. Zowel een kwetsbaar mens als een (daad)krachtig persoon.
• Lees quote voor:
  “Naast de rol van vrouwen binnen de burgerrechtenbeweging wilde ik ook voor een film maken over de menselijke kant van Martin Luther King, zijn gezinsleven en het proces waar hij doorheen ging.” 
  (regisseur Ava DuVernay)

Bedankt voor het gebruiken van dit lesmateriaal.

Wil je meer weten over geschiedenis en filmdidactiek of ben

je geschiedenisdocent? Mail dan naar:

[e-mail]