Taalverzorging 3.4 Tussenletters

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Lesdoelen

Herhalen : Taalverzorging 3.1 Hoofdlettergebruik

                       Taalverzorging 3.2 Leestekens 

                       Taalverzorging 3.3 Meervoud

Nieuwe theorie: Taalverzorging 3.4 Tussenletters

Over twee weken: TOETS TAALVERZORGING 3.1 t/m 3.5

Herhalen - de beste manier van leren

Hoofdletter of geen hoofdletter?

1. titanic
2. Titanic

Hoofdletter of geen hoofdletter?

1. Kerstfeest
2. kerstfeest

Plaats zo nodig hoofdletters.

bram als je mij een bitterbal aangeeft krijg je van mij een vlammetje

Kies het juiste leesteken.

Na deze dag kunnen we de volgende conclusie trekken ............... op zaterdag is het zo druk dat we meer personeel moeten inhuren.

1. :
2. ;
3. ,
4. .

Meervoud

1. depressies - parapluus - hobbies
2. depressies- paraplu's - hobby's
3. depressies - paraplu's - hobbies
4. depressies - parapluus - hobbys

Meervoud van melodie

1. Melodieën
2. Melodiën
3. Melodies
4. Melodietjes

Meervoud van criterium

1. Criteria's
2. Criterium's
3. Criteria
4. Criteriums

Theorie over het gebruik van een tussenletter.

Een samenstelling is een combinatie van twee of meer woorden. Om die woorden aan elkaar te plakken worden er vaak tussenletters gebruikt. Je kiest de tussenletter -en of -s door naar de meervoudsvorm van het eerste deel te kijken.

Bijvoorbeeld:

tomaat + soep= tomatensoep

station + plein = stationsplein

-e of -en als tussenletter?

Sommige woorden hebben dubbele meervoudsvorm:

• ziektes/ziekten = ziektebeeld
• hoogtes/hoogten = hoogtevrees
• groentes/groenten = groentesoep
•  boekes/ boeken = boekenkast
• stoels/ stoelen =  stoelendans

Uitzondering (1)

Wanneer er leesproblemen ontstaan, plaats je een koppelteken: 

• mee-eter, 
• radio-omroep, 
• achttiende-eeuwse
• contra-aanval

Uitzondering (2)

Een samenstelling krijgt geen tussenletter als het eerste deel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat al -en als uitgang heeft.

Bijvoorbeeld:

• Keukenraam (ook al heeft keuken als meervoud -s)
• Havenmeester  (ook al heeft haven als meervoud -s)

Uitzondering (3)

Wanneer het eerste deel van de samenstelling de stam van het werkwoord betreft, gebruik je een -e als tussenletter.

Bijvoorbeeld:

• Wiegelied (wieg is de stam van het werkwoord wiegen)
• Spinnewiel (spin is de stam van het werkwoord spinnen)

Uitzondering (4)

Wanneer van het eerste deel van de samenstelling er maar één van bestaat.

Bijvoorbeeld:

• Maneschijn (wij hebben maar één maan)
• Zonnebank (wij hebben maar  één zon)
• Koninginnedag (we hadden maar  één koningin)

Uitzondering (5)

Wanneer van het eerste deel van de samenstelling het deel dat erna komt versterkt.

Bijvoorbeeld:

• Beresterk
• Apetrots
• Stekeblind

Uitzondering (6)

Wanneer van het eerste deel van de samenstelling een ouderwetse samenstelling is. 

Bijvoorbeeld:

• bakkebaard
• bruidegom
• ledematen
• zinnebeeld

Welke samenstelling is correct geschreven?

1. groentepakket
2. groentenpakket
3. groentespakket

Welke samenstelling is correct geschreven?

1. pannenkoek
2. pannekoek

Welke samenstelling is correct geschreven?

1. zakenreis
2. zakereis

Welke samenstelling is correct geschreven?

1. stekenblind
2. stekeblind

Welke samenstelling is correct geschreven?

1. geboortecijfer
2. geboortencijfer

Welke samenstelling is correct geschreven?

1. nachtegaal
2. nachtengaal

Welke samenstelling is correct geschreven?

1. koninginnesoep
2. koninginnensoep

Welke samenstelling is correct geschreven?

1. boordenvol
2. boordevol

Welke samenstelling is correct geschreven?

1. huilebalk
2. huilenbalk

Bij twijfel ....

.... gebruik een woordenboek!

Aan de slag!