5H DNA herhaling

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

DNA

5 Havo

Thema 9

Herhaling-toetsje

In welke celorganellen is DNA te vinden bij een plant?

1. Alleen in de celkern
2. In de celkern en de mitochondrien.
3. In de celkern, mitochondrien en chloroplasten.
4. In de mitochondrien en chloroplasten.

Waar aan kan je een RNA sequentie herkennen?

1. Aanwezigheid van Adenine
2. Aanwezigheid van Cytosine
3. Aanwezigheid van Thymine
4. Aanwezigheid van Uracil

Het erfelijk materiaal in virussen is heel verschillend. Dit virus komt voor in varianten met enkel- en met dubbelstrengs DNA. Het erfelijk materiaal van een bepaald virus heeft de volgende samenstelling van stikstofbasen:
cytosine = 19%, adenine = 25%, thymine = 23% en guanine = 33%.
Kan men op grond van deze gegevens bepalen wat voor erfelijk materiaal het is? Zo ja, welke vorm is het?

1. Ja, het is dubbelstrengs DNA
2. Ja, het is enkelstrengs DNA
3. Ja, het is zowel enkelstrengs als dubbelstrengs DNA
4. Nee, is niet te bepalen

DNA bestaat uit dubbelstrengs DNA. De ene streng bevat de code CCCGGGAAATTT. Hoe ziet de streng eruit die er tegenover zit?

1. CCCGGGAAATTT
2. TTTAAACCCGGG
3. AAATTTGGGCCC
4. GGGCCCTTTAAA

DNA en RNA

Bouw DNA: dubbelstreng van nucleotiden

• P-groep (fosfaat)
• Suiker (desoxyribose)
  
• N-base: ATCG
  

Drie verschillen tussen DNA en RNA:

• Desoxyribose vs. Ribose
  
• Dubbelstreng vs. Enkelstreng
  
• Base Thymine vs. Uracil

Hiernaast zie je een celcyclus.
Wat gebeurt er in de G1/G2 fasen?

1. Celgroei
2. Celdeling
3. DNA-replicatie
4. Rust

Juist of onjuist. Voor het verdubbelen van DNA heeft de kern aanvoer van uracil en ribose nodig.

1. juist
2. onjuist

Wat is geen kenmerk van telomeren?

1. Repetitief DNA
2. Codeert voor eiwitten
3. Aan de uiteinden van chromosomen
4. Dit zijn allemaal kenmerken van telomeren

DNA-replicatie

Verdubbelen van DNA

• DNA-polymerase
• S-fase
• Centromeer verbonden
• Vrije nucleotiden

Telomeer = niet coderend, 

repetitief (zich herhalend) 

DNA aan uiteinde van een 

DNA molecuul.

Sequensen = bepalen van nucleotidenvolgorde in DNA

Bij welk proces wordt er een aminozuurketen gevormd?

1. DNA-replicatie
2. Transcriptie
3. Translatie
4. Polymerase

Hoeveel nucleotides coderen voor 1 aminozuur?

1. 1
2. 3
3. 6
4. 9

De coderende DNA streng heeft de volgende code: TGCAAA
wat is de bijbehorende RNA sequentie?

1. UGCAAA
2. TGCAAA
3. ACGUUU
4. ACGTTT

Transcriptie

Transcriptie = overschrijven, aanmaak messenger RNA (mRNA) --> in de kern

1. DNA strengen gaan uit elkaar
   
2. RNA-polymerase
   
3. RNA-nucleotiden
   

Matrijsstreng DNA: hier wordt de 

RNA-streng tegenaan gevormd!

Coderende streng DNA: bevat 

de code die is terug te lezen in RNA

Door welk organel kan RNA in een aminozuurketen worden omgezet?

1. Glad endoplasmatisch reticulum
2. Golgisysteem
3. Ribosomen
4. Mircofilamenten

De matrijsstreng bevat de volgende code: TACAAAGTA. Wat is de sequentie van het RNA? En wat is de bijbehorende aminozuurvolgorde?

1. RNA: UACAAAGUA Aminozuren: Met-Phe-His
2. RNA: AUGUUUCAU Aminozuren: Met-Phe-His
3. RNA: UACAAAGUA Aminozuren: Tyr-Lys-Val
4. RNA: AUGUUUCAU Aminozuren: Tyr-Lys-Val

Translatie

Tussen transcriptie en translatie:

1. mRNA verlaat de celkern en gaat naar de ribosomen
   
2. Koppeling aan ribosomen
   

Translatie = vertaling van mRNA leidt tot eiwitvorming 

(ketting van aminozuren) aan het oppervlak van de 

ribosomen (buiten de kern)

• Codon: 
• t-RNA: houdt aminozuur vast en bindt deze aan keten
• Aminozuren
  

Een mutatie is een verandering in DNA. Hoe kan dat effect hebben op de cel?

1. Doordat DNA met een mutatie niet omgezet kan worden in RNA
2. Doordat DNA met een mutatie zorgt voor kanker waardoor de cel ongeremd gaat delen
3. Doordat DNA met een mutatie een andere aminozuurvolgorde kan veroorzaken
4. Doordat DNA met een mutatie altijd afgebroken wordt door de cel

Wat is meestal het effect (voor het organisme) van een mutatie in het DNA?

1. Er ontstaat kanker
2. Er gebeurt niks
3. Er wordt een ander eiwit gemaakt
4. De cel gaat dood

Welke mutaties hebben veelal grotere gevolgen?

1. Mutaties in DNA van lichaamscellen
2. Chromosoommutaties in DNA van geslachtscellen
3. Mutaties in niet-coderend DNA
4. Puntmutaties in coderend DNA

Mutaties

Puntmutatie = verandering in één nucleotidepaar

• Substitutie = vervanging door verkeerde base
  
• Insertie= toevoeging van een nucleotide
  
• Deletie = verwijdering van een nucleotide
  

Genoommutatie: het aantal chromosomen in een cel klopt niet 

Waarom mutatie niet altijd gevolgen hebben: mutaties in junk-DNA (niet in een gen), gen niet actief in die cel (gen voor maagzuur in ogen), mutatie in slechts één lichaamscel, mutaties kunnen worden gerepareerd door bepaalde enzymen, te veel mutaties --> apoptose, mutatie is recessief.

Het aan- en uitzetten van een gen

1. genexpressie
2. genregulatie

Bij prokaryoten coderen regulatorgenen voor repressors. Een repressor kan aan het DNA binden waardoor RNA-polymerase er niet langs kan en er geen eiwit gevormd kan worden.

1. Juist
2. Onjuist

Genregulatie prokaryoten

Genregulatie = het aan- en uitzetten van genen

Genexpressie = hoeveel eiwitten er van één gen worden gemaakt per tijdseenheid

Genregulatie eukaryoten

Op verschillende manieren:

• Regulatorgenen coderen voor eiwitten (transcriptiefactoren) die de expressie van andere genen kunnen activeren/remmen
  
• Epigenetica = studie naar omkeerbare veranderingen in genexpressie, die geen gevolg zijn van mutaties
  

           --> Steviger oprollen chromosoom --> geen transcriptie mogelijk

           --> DNA-methylering: CH3-groep aan C --> kan niet meer afgelezen worden, kan                                           doorgegeven worden aan volgende generatie

Yoghurt wordt gemaakt uit melk door er bepaalde soorten bacteriën aan toe te voegen. Deze bacteriën vormen stoffen die de zure smaak van yoghurt veroorzaken. Andere bacteriën produceren het hormoon insuline. Bij deze bacteriën is het gen van de mens voor de productie van insuline ingebracht
Is bij de productie van yoghurt sprake van genetische modificatie?
En bij de productie van insuline?

1. Bij de productie van yoghurt: JA Bij de productie van insuline: JA
2. Bij de productie van yoghurt: JA Bij de productie van insuline: NEE
3. Bij de productie van yoghurt: NEE Bij de productie van insuline: JA
4. Bij de productie van yoghurt: NEE Bij de productie van insuline: NEE

In rijst zit van nature geen vitamine A. Door middel van genetische modificatie kun je dit veranderen.
Hoe laat je rijst vitamine A produceren? Zet de zinnen in de juiste volgorde.
I De cellen van de genetisch gemodificeerde rijst maken vitamine A.
II Enzymen knippen de genen die nodig zijn voor het maken van vitamine A uit de cellen van andere soorten.
III Het kogeltje wordt in de kern van rijstcellen geschoten.
IV De genen voor vitamine A worden op een klein gouden kogeltje geplakt.

1. II - IV - III - I
2. IV - III - II - I
3. II - I - IV - III
4. I - II - IV - III

Wat is de verzamelnaam van technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens?

1. DNA- recombinant techniek
2. Genetische modificatie
3. Biotechnologie
4. Klonen

Biotechnologie

Biotechnologie = gebruik van technieken waarbij organismen gebruikt worden om producten te maken voor de mens

• Gebruik van bacteriën en schimmels voor voedingsmiddelen
• Veredelen/fokken
• Klonen: celkerntransplantatie of embryosplitsing

Genetische modificatie = veranderingen aanbrengen in het DNA van organismen --> transgeen organisme

Genetische modificatie

Voorbeelden:

• Recombinant-DNA-techniek: benodigd gen uit organisme wordt

ingebouwd in de plasmide van bacteriën --> bacterie vormt gewenst

eiwit.

• Gebruik van virussen:

- bevatten DNA of RNA

- komt in de celkern gastheer

- enzym maakt van enkelstreng

dubbelstreng DNA (copy DNA)

- gastheercel maakt vervolgens

eiwitten van virussen

Goed gewerkt!