PTO PTA visie en curriculum

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Agenda

1. Vraag, kaders en visie

2. Bevindingen nieuwe examen en achterwaarts ontwerpen

3. Handreiking ontwerp pto pta en curriculum

4. Vragen die nog liggen

Vraag

Hoe komen we tot een curriculumontwerp en toetsenprogramma dat rekening houdt met onze doelgroep, recht doet aan de nieuwe inzichten van de vakvernieuwingscommissies en past bij een 70-minutenrooster?

Antwoord in wording

• 70 minuten aangrijpen -> verdieping
• Eigen curriculum, maar Kern nu nog gebruiken als basis
• Huidige kerndoelen als basis, maar nieuwe inzichten vakvernieuwing wel gebruiken
• Achterwaarts ontwerpen
• Betekenis, integratie, samenhang leading bij lesontwerp
• Literatuur integreren (in toetsen), 1 boekopdracht

Kaders 

Vakdidactisch

(Nieuwe) examenprogramma's en kerndoelen

Syllabi examen

Schoolspecifiek

Vakwerkplan 

Talenbeleid

Kwaliteitswijzers

70-minutenrooster

Achterwaarts ontwerpen

• Eindtermen gaan over kennis, vaardigheden, inzichten en/of houdingen 
• 3 doeldomeinen: kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming 
• Inhoud -> de Nederlandse taal en cultuur, taalbeheersing, (regels en functies van taalgebruik), betekenisvolle taalgebruikssituaties (context), kennismaken en interpreteren van literatuur (Kern volgt deze indeling al)

---> vakinhoud/kennis  èn reflectie moet centraler!

Bron: Opdrachtbrief en rapport Vakvernieuwingscommissie examenprogramma H/V

Uitdagingen en kansen

Kansengelijkheid, laaggeletterdheid

• Het landelijk curriculum moet ervoor zorgen dat alle leerlingen voldoende functioneel geletterd het funderend onderwijs verlaten, zodat ze volwaardig kunnen participeren in het vervolgonderwijs en in een geletterde meertalige pluriforme samenleving en zich een leven lang talig blijven ontwikkelen.
• Er is een zorg om leerlingen met een risico op functionele laaggeletterdheid
  
• Uit het PISA-onderzoek blijkt dat bij leesvaardigheid vooral het reflecteren en evalueren achterblijft (H/VWO)
• Uit het IJkingsonderzoek centrale examens blijkt dat ook het schrijven van goede teksten achterblijft (formuleren)

Digitalisering en meertaligheid

--> meertaligheid: taal is een middel om uitdrukking te geven aan de eigen binnenwereld en om kennis te nemen van anderen. Meertaligheid inzetten om leerlingen hun eigen identeit en de relatie tot anderen te verkennen en ontwikkelen. ook cultuuroverdracht.

-> digitalisering: de: meertalige digitale omgeving en met conventies vraagt bewuste informatieverwerving en -verstrekking en omgaan met non-lineaire en multimodale teksten;: leerlingen leren info te zoeken, kritisch te beoordelen, selecteren, hoofd en bijzaken onderscheiden, info gebruiken en zelf online teksten te produceren

Achterwaartse uitgangspunten

Visie: integratie, samenhang, betekenis (vakvernieuwingscommissie!)

-> meer integratie van vaardigheden, (thematische) samenhang zoeken binnen de domeinen, bewuster omgaan met fictie (ook interpreteren en verwerken/evalueren), taalbeschouwing betekenisvol aanbieden

-> Jongeren moeten inzien waarom taal belangrijk is, waarom taalbeschouwing interessant is en dat literatuur je veel kan brengen.

Observaties examens

1. Vakgebied  in onderwerpen centraler: literatuur, taal en cultuur, taalkunde -> waarderingsgeschiedenis van een roman, onderwijs en taalkundige regels, beschouwing met veel literaire bronnen,  ontlezing

2. Veel vragen over het beoordelen en vergelijken van bronnen,

3. Hierin meer aandacht voor argumentatie en samenvatten (eerst de redenering vaststellen, dan overeenkomsten en verschillen zoeken in andere bronnen (schemavragen) en bewuste bronverwerking

4. Aandacht voor semantiek: framewoorden, toon herkennen, synoniemen zoeken

Ervaringen examens

1. Formuleren: niet alleen slordig taalgebruik, maar vaak ook onbegrijpelijk

2. Bij zowel isk als regulier

3. Examen vereist nu eens hele precieze beantwoording, dan weer juist algemenere bewoordingen (het is een kunstje en ook weer niet! examenvaarrdigheden blijven wel belangrijk)

4. Leerlingen lopen vast op leestempo, gebrekkige kennis van de wereld ën van taal, begrijpen de tekst te globaal, doorgronden de tekst niet (diep lezen)

6. ...............................................................................................................................

Nieuwe richting?

1. Meer aandacht voor vakinhoud: taal en cultuur, communicatie, literatuur

2. Meer aandacht voor reflectie op taal, literatuur en taalgebruik (reflectie blijkt ook achter te blijven in Pisa-onderzoek naar lezen): op zoek gaan naar de betekenis, de why, taal en denken

3. Gebruik de 70 minuten voor diepgang. Dus betekenisvolle context, integratie vaardigheden, samenhang in domeinen door taalbeschouwing en reflectie op taal als systeem en thematisch werken.

4. Woordenschat, grammatica en spelling betekenisvol en structureel inzetten

How to?

1. Opbouw: taal en cultuur, communicatie, literatuur  

2. Kies een (taalspecifiek) thema en een bovenliggende vraag (samenhang!)

3. Stel elke periode twee taalvaardigheden en een tekstsoort centraal, bijvoorbeeld lezen en schrijven (integratie en betekenisvolle context!)

4. Kies een inhoudelijk toepassingsgebied  om kennis van de wereld, woordenschat, perspectieven op een onderwerp te stimuleren (hiervoor de Wereldcampusthema's gebruiken; in de bovenbouw bij betoog en essay specifiekere thema’s (Betekenisvolle context)

5. Zoek manieren om grammatica, spelling, woordenschat te integreren in bovenstaande

How to?

5. Boekopdrachten tot aan voorexamenjaar handhaven, maar met meer diepgang en reflectie: 1 grote opdracht per jaar (soort masterproef), in de andere periodes literatuur integreren in de normale toets. Dus via literatuur de leerdoelen toetsen. Leerlingen lezen nog wel 3 boeken per jaar in de onderbouw.

6. Zoveel mogelijk de leescyclus volgen (beginnen met klassikaal, eindigend bij zelfstandig kiezen)

7. de hoofdstukken taal! en literatuur uit Kern gebruiken voor reflectie op taal of artikelen hiervoor zoeken

8. Schrijf al je goede ideeën op in het begeleidende document in Teams

Voorbeeld 1

V3, periode 3 Fictie en werkelijkheid, vermaken en ontroeren

Vraag: Soms kan een (literair) verhaal de impact van een gebeurtenis beter overbrengen dan een feitelijk verslag. Waarom is dat? Wat maakt dat je je beter kunt inleven in een verhaal?  Wat is de rol van spot en humor hierin?

Tekstsoort: literaire tekst over een waargebeurd verhaal, het krantenverslag over dit verhaal, een utopische tekst en een reportage over het functioneren nu (bijvoorbeeld kijkje  achter de schermen, een verhaal aan de frontlinies van klimaatverandering)

Vaardigheden (en kennis): lezen en schrijven, bronnen vergelijken, conventies en tekstdoelen

Literatuur: plot, perspectief,stijl, humor en spot

Thema wereldcampus: De aarde en ik (voorheen duurzaamheid en klimaat)

Grammatica/spelling: Numo of andere app, Kern

Woordenschat: Numo of andere app, Kern, aanvullend

Toets: grote leestoets  waarin waargebeurd versus fictie, stijl en humor en spot bevraagd, bronnen vergelijken en onderzoeken, reflecteren op (gemengde) leesdoelen) 

Voorbeeld 2

V1, Periode 3) Thema: verhaal en inleven

Onderzoeksvraag: Kan een verhaal of een andere tekst bijdragen aan empathie of solidariteit met anderen? Hoe beïnvloedt een tekst jou? Hoe zorgt een schrijver dat je je kunt inleven in een verhaal?

Tekstsoort: waarderende (en verhalende) tekstsoorten

Vaardigheden: lezen, schrijven, luisteren (film thema Wereldcampus als formatieve oefening recensie schrijven)

Literatuur: zelf een boek kiezen binnen thema Wereldcampus

Thema Wereldcampus: de maatschappij en ik

Grammatica/spelling: NUMO, Kern / elke les 5-10 minuten taal/grammatica/woordenschat

Woordenschat: elke les 5-10 minuten taal/grammatica/woordenschat

Boekopdracht: verwerken in toets; recensie schrijven

Toets: voorstel hoofstukken deel 5 werkboek A t/m G 

 

Vragen

isk:

• Hoe kunnen we zorgen dat de taalontwikkeling minder stagneert? 

numo:

• andere tools naast NUMO -> TalkPal

Lezen

Doen we genoeg aan examenvaardigheden?

Opdracht

Bespreek in groepjes met de jaarverantwoordelijke de pto's pta's en overleg wat nog beter kan

Vul het pto pta aan

Opzet les

1. Lezen 5-15 minuten. 
2. Grammatica/spelling/woordenschat 5 min. (thematisch).
3. Activiteit gekoppeld aan leerdoel (lezen/luisteren/schrijven) 15 min.
4. Formatieve feedback 10 min.
5. Doorbouwen op 3. 15 min. 
6. Afronden: feedback, leren van en met elkaar 10 min.

Periode over aarde 

1. Lezen 5-15 minuten. Afhankelijk van periode in gezamenlijk boek. 
2. Grammatica/spelling/woordenschat 5 min. 
3. Drie films: iemand die tegen milieu is, iemand die zich zorgen maakt om milieu. Frames vergelijken.  Hoofdgedachten eruit halen. 15 min.
4. Formatieve feedback 10 min. 
5. Tekst met frame over milieu. Welke frames hierin? Hoe zou de andere partij hierover spreken/schrijven.  15 min. 
6. Afronden: feedback, leren van en met elkaar 10 min (als kan  grammatica /spelling/woordenschat)