HEY 7.3 Dwang bij collectieve producten

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

7.3 Dwang bij collectieve producten

Deelvraag

Hoe grijpt de overheid in als individuele belangen het algemene belang kunnen schaden?

Collectieve goederen

• Individuele goederen - producten die kunnen worden gesplitst in individueel leverbare eenheden, waarvoor een prijs gevraagd kan worden
• Collectieve goederen - producten die niet gesplitst kunnen worden in individuele eenheden
• Quasi-collectieve goederen - wanneer de overheid een individueel product aanbiedt

Collectieve goederen

Collectieve goederen zijn goederen die door de overheid geregeld en onderhouden worden (iedereen betaalt eraan mee)  en voor iedereen beschikbaar zijn.

Voorbeeld collectief goed:

Straatverlichting: je kunt niet per persoon een rekening sturen voor het gebruik van bepaalde straatverlichting én je kunt mensen er niet van weerhouden om de straatverlichting te gebruiken.

Collectieve goederen zijn niet-uitsluitbaar en niet-rivaliserend:

Niet-uitsluitbaar = je kan mensen het recht niet ontzeggen, het is voor iedereen beschikbaar. 

  vb. De politie is er voor iedereen, je kan niemand hulp van de politie ontzeggen

Niet-rivaliserend = Als iemand er al gebruikt van maakt, kan een ander dat ook nog steeds.

  vb. Een dijk is er ter bescherming tegen het water. We hoeven niet te vechten om bescherming, iedereen wordt erdoor beschermd.

Individuele goederen

Individuele goederen = Producten of diensten voor jou als individu. Vaak worden deze door het bedrijfsleven geleverd.

    vb. Bijna alles wat je koopt: elektriciteit, film in de bios, taart bij de bakker, abbo Netflix.

Gevangenendilemma Collectieve goederen

Dominante strategie: Niet bijdragen

Nash Evenwicht: ( Niet bijdragen, Niet bijdragen )

Daarom collectieve dwang via belastingheffing

Collectieve goederen en het gevangenendilemma

Waarom moet de overheid daarvoor zorgen?

Er zijn geen aanbieders te vinden door het gevangenendilemma: Het individu profiteert niet van de productie, terwijl het collectief dit wel doet door middel van positieve externe effecten.

Gevolg:

Meeliftgedrag: gedrag dat een speler opbrengsten levert, zonder dat de speler daarvoor betaald heeft.

Voorbeeld

Straatverlichting. Opbrengst iedere speler: 10, Kosten totaal: 14. Door het externe effect, levert het 10 per speler op, terwijl het per speler maar 7 kost.

externe effecten, overheidsingrijpen

Extern effect: 

effect als gevolg van 

productie en consumptie

Negatieve externe effecten &  

positieve externe effecten

Collectieve dwang

Collectieve dwang kan via twee manieren:
- via de belasting: alleen de overheid kan mensen verplichten te betalen voor collectieve goederen, omdat ze mensen kan dwingen te betalen via de belastingen.
- een contract afsluiten: men kan elkaar zo aan afspraken houden.

Meeliftersgedrag - freerider

collectieve dwang

Meeliftersgedrag

Wat is de uitkomst (evenwicht)?

1. Beide geen uitverkoop
2. Boerkoel wel, Van Erp geen uitverkoop
3. Van Erp wel, Boerkoel geen uitverkoop
4. Beide wel uitverkoop

Is dit een gevangenendilemma?

1. Ja
2. Nee

Wat is een voorbeeld van
collectieve dwang?

1. Belasting
2. Meeliftgedrag
3. Zelfbinding
4. Kijken naar collectieve opbrengsten

Aan de slag!

7.3 Dwang bij collectieve producten

Maken opdr. 11 t/m 15

Nakijken!