3HV Pincode H6

• Economie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

3HV Pincode H3

3HV H6 De markt produceert 

01

Lesdoelen. Wat kan/weet je aan het einde van deze les? 

• Je kan uitleggen wat vraag en aanbod is. 
• Je kan uitleggen wat betalingsbereidheid 
• Je kan een vraaglijn berekenen en tekenen. 

3HV Pincode H3

Een frikandelbroodje. 

• Hoeveel zou jij willen betalen voor een frikandelbroodje in de supermarkt? 
• Waarom gaan supermarkten stunten met een aanbieding voor een frikandelbroodje? 
• Als een frikandelbroodje € 1.50 kost, zou je die dan nog kopen? 

• Betalingsbereidheid. Hoeveel wil jij betalen voor een product. 
• Opdracht blz. 163. 

3HV Pincode H3

Boek blz. 162/163 

• Vraag naar een product: Hoeveel consumenten dat bereid is dit product te kopen. 
• Dit kan je weergeven met een vergelijking of vraagfunctie (vraaglijn) 
• De prijs van een product en de vraag naar een product hangen samen. 
• Hoe hoger de prijs, hoe lager het aantal klanten (de vraag neemt af) 
• Q: Quantity (hoeveelheid) 
• v vraag naar product 
• a & getallen die per situatie                                                                                            verschillen. 
• P: prijs van het product. 
• De vraag daalt bij een stijgende prijs. a (richtingcoëfficiënt) is altijd negatief getal, de letter b geeft de vraag aan bij een prijs van €0,-  

3HV Pincode H3

Aan de slag 

Maak paragraaf 6.1 opdracht 5  

• Hoe maak je een vraaglijn in een grafiek? 
• Stappenplan op blz. 166 
• Maak opdracht 7. 

3HV Pincode H3

Qa = QV

Qa = -0,3p + 24

Qa = gevraagde hoeveelheid

P = de prijs

De helling van de lijn is -,3, dit betekent dat als de prijs met €1 stijgt, de gevraagde hoeveelheid met 0,3 daalt.

-0,3 is voor producten zoals liters of kilo's geen probleem, bij stuks wordt het afgerond.

3HV Pincode H3

Verschuiving langs de lijn ( beweging op de lijn)

Dit gebeurt als P verandert

- Als de prijs stijgt, daalt de gevraagde hoeveelheid

- Als de prijs daalt, dan stijgt de gevraagde hoeveelheid

Mensen willen meer kopen als het goedkoper is en minder kopen als de prijs duurder wordt.

3HV Pincode H3

Verschuiving langs de lijn ( beweging op de lijn)

Dit gebeurt als P verandert

- Als de prijs stijgt, daalt de gevraagde hoeveelheid

- Als de prijs daalt, dan stijgt de gevraagde hoeveelheid

Mensen willen meer kopen als het goedkoper is en minder kopen als de prijs duurder wordt.

3HV Pincode H3

Verschuiving van de vraaglijn 

Dit gebeurt als andere factoren dan de prijs veranderen, zoals:

- Inkomen van consumenten

- voorkeuren/trends

- prijzen van andere goederen

- seizoensinvloeden

Naar rechts is een toename, naar links is een afname.

3HV Pincode H3

Verschuiving van de vraaglijn 

Voorbeeld:

Qv = -0,2p + 75

We zetten p op 0 (P=0)

Qv = -0,2 x 0 + 75

Qv = 75

We zetten Qv op 0 (Qv =0)

0 = -0,2p + 75

      0,2p = 75

allebei delen door 0,2 (P = 375)

3HV Pincode H3

Verschuiving op de aanbodlijn

Verschuiving op de aanbodlijn vindt plaats als producenten bij een hogere prijs meer gaan produceren.

Dit is voor producenten voordeliger omdat ze zo meer winst kunnen maken.

3HV Pincode H3

Verschuiving van de aanbodlijn

Bij dezelfde prijs wordt er meer of minder aangeboden.

Een verschuiving van de aanbodlijn kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door een verandering van de kostprijs. Wanneer het duurder wordt om een product te produceren, valt er bij een gelijke prijs minder winst te behalen en zullen producenten minder gaan aanbieden. De aanbodlijn verschuift dan naar links:

3HV Pincode H3

3HV H3 Vraag & aanbod 

02

Planning van deze les. 

1. Oefenen en herhalen vraaglijn tekenen    (35 min) 
2. Uitleg vraagfactoren en verschuiven                                                                         vraaglijn                                                     (10 min) 

Lesdoelen. Wat kan/weet je aan het einde van deze les? 

• Je kunt een vraaglijn tekenen en berekenen. 
• Je kunt verschillende vraagfactoren benoemen. 

3HV Pincode H3

Wat bepaald de vraag? 

Verschillende vraagfactoren: 

• Verandering van de prijs 
• De behoefte van de consument 
• De hoogte van het inkomen van consumenten. 
• De prijs van andere concurrerende producten of diensten 
• Het aantal consumenten kan afnemen of toenemen. 

• Opdracht: Maak blz. 169 opdracht 11. 

3HV Pincode H3

3HV H3 Vraag & aanbod 

04

Planning van deze les. 

1. Uitleg en oefenen aanbodlijn.              (45 min) 

Lesdoelen. Wat kan/weet je aan het einde van deze les? 

• Je weet wat aanbodlijn is. 
• Je kunt een aanbodlijn tekenen. 

3HV Pincode H3

Boek blz. 81 

• Marktevenwicht: het punt waarop vraag en aanbod in evenwicht zijn. 
• Binnen een vraaglijn en aanbodlijn is het snijpunt van beide het marktevenwicht (zie figuur 9 blz. 81) 
• Evenwichtprijs: de prijs die bij het marktevenwicht hoort 
• Evenwichtshoeveelheid: de hoeveelheid die bij marktevenwicht hoort. 
• Maak opdracht 30 in je schrift. 

• Vraaglijn en aanbodlijn met elkaar samenvoegen. 
• Maak opdracht 32 & 34a t/m c. Lees ook de 2 begrippen op blz. 82. 

www.cbs.nl

3HV Pincode H3

Opdracht: 

Bekijk de pagina van het CBS. Geef antwoord in je schrift op de volgende vragen. 

Verwerk jouw antwoorden van vraag 1, 2 en 4 in één cirkeldiagram. 

1. Hoeveel werkenden waren er in totaal in 2023 volgens de tekst/grafiek? 
2. Hoeveel % van de werkenden had een fulltime baan? 
3. Bereken hoeveel uren alle fulltimers in totaal werken. 
4. Bekijk de tekst bovenaan de pagina. Hoeveel % van de beroepsbevolking werkt niet? 
5. Hoeveel mensen hebben een vaste arbeidsrelatie (vast contract), hoeveel hebben een flexibel contract en hoeveel mensen zijn zzp'ers?  Maak een verdeling in een staafdiagram. 

• Maak opdr 42a, 42b & 51