3. Het Jodendom

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

3. Het Jodendom

Het jodendom

Waarom?

• Onderdeel van de levensbeschouwelijke basis van de westerse cultuur. 

2. Inleiding (1)

2.1 Belangrijke geloofspunten

1. Er is één God

2. Het verbond tussen God en de joden

3. Naleving van de wet

4. Het geloof in een Messias

2. Inleiding (2)

2.2 Verschillende stromingen 

• Orthodoxe joden
• Liberale joden
• Niet-religieuze joden

Geschiedenis (1)

• 4000 jaar geleden: Abraham
• verbond met God
• Bescherming + eigen land
• Het beloofde land
•  Besnijdenis -> zichtbaar teken verbond

Geschiedenis (2)

• Abraham, Isaak, Jacob = aartsvaders
• Jozef -> Koning in Egypte
•  joodse volk leeft hier eeuwenlang vreedzaam

Geschiedenis (3)

• Mozes
• Uittocht uit Egypte
• Exodus
• 1300 v. Chr.
• Tien Woorden / Tien Geboden 

Christendom: een afsplitsing van het jodendom

• De Messias = Jezus
• Ook: Zoon van God

Geschiedenis (4)

• 70 n. Chr.: Tempel verwoest
• deel blijft in Palestina
• deel in de diaspora
• Joodse gemeenschappen in de rest van de wereld
• bijv. in Al-Andalus
• 16e - begin 20e eeuw: Palestina    -> Ottomaanse Rijk

Geschiedenis (5)

Schaduwkanten

• Achterstelling in sommige gebieden in Europa.
• Zondebok
• Sommige leiders reformatie -> negatief over joden

Geschiedenis (5)

• 17e eeuw: Joden uit Spanje en Portugal in NL
• Meer rechten door Franse Revolutie
• 19e - begin 20ste eeuw: Pogroms

Geschiedenis (6)

• WOII: 6 miljoen joden vermoord.
• 1948: Uitroepen staat Israël
• 1967: Zesdaagse oorlog 
• 1973: Jom Kippoer oorlog
• 2023 - 2024: Hamas - Israel oorlog

De 6 kernvragen

1. Wat is belangrijk in het leven?

2. Wie is de mens?

3. Hoe leven mensen met elkaar samen?

4. Wat is de betekenis van lijden en dood?
5. Wat is tijd?

6. Wat is de natuur?

4. De joodse levensbeschouwing (1)

4.1 Wat is belangrijk in het leven?

• God liefhebben
• Naastenliefde
• Rechtvaardigheid

4. De joodse levensbeschouwing (2)

4.2 Wie is de mens?

1. De mens is geschapen naar het evenbeeld van God.

2. De mens heeft een vrije wil.

3. De mens is beperkt.

4. De joodse levensbeschouwing (3)

4.3 Hoe leven mensen met elkaar samen?

• 613 leefregels in de TeNaCH
• De Tien Geboden

5. Joodse uitingsvormen (1)

5.1. Inspirerende personen

Martin Buber (1878 - 1965)

• Ieder mens heeft iets eigens
• God zit in de ontmoeting met de ander

5. Joodse uitingsvormen (2)

De TeNaCH

• Oude Testament
• mondelinge Thora
• Thora (wet, onderwijzing)
• Nebiim (profeten)
• Chetubim (geschriften)

5. Joodse uitingsvormen (3)

5.3 Rituelen, feesten en symbolen

• De Sabbat
• Besnijdnis en Bar/Bat Mitswa
• Koosjer eten
• Rosj Hasjanah

5. Joodse uitingsvormen (4)

5.3 Rituelen, feesten en symbolen

• Huwelijk
• Menora
• Keppeltje

5. Joodse uitingsvormen (5)

5.4 Joodse organisaties

• 3 kerkelijke groeperingen
• Synagoge (Sjoel)
• Rabbijn
• Chazan
• Minjam

6. De joodse identiteit

a. de persoonlijke levensgeschiedenis

b. de joodse levensbeschouwing

c. de Nederlandse cultuur

d. de Holocaust en het antisemitisme

e. Israël en het zionisme