Renaissance literatuur & Spaanse Brabander

Het Nederlandse renaissancetoneel
1 / 24
volgende
Slide 1: Tekstslide
NederlandsMiddelbare schoolvwoLeerjaar 4

In deze les zitten 24 slides, met tekstslides.

Onderdelen in deze les

Het Nederlandse renaissancetoneel

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Het Nederlandse renaissancetoneel


Dit is een afbeelding van de eerste Amsterdamse schouwburg, ontworpen door Jacob van Campen, die pas in 1638 in gebruik werd genomen. Voordien vonden toneelopvoeringen plaats in de Nederduitse Academie, of op zolder bij de Rederijkerskamers. Nog weer eeder op het kerkplein...

Slide 2 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Uit de kunstgeschiedenis (KA19)

Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling


Slide 3 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat veranderde er dan precies?

ABSTRACT: mens- en wereldbeeld verandert oiv humanisme

CONCREET GEVOLG: begin van wetenschappelijke belangstelling 

Slide 4 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Verandering mens- en wereldbeeld
- Culturele opbloei en rijkdom zorgen ervoor dat het geloof minder centraal komt te staan: de 'ik' wordt belangrijker in het leven. 


Momento morie ------> Carpe diem

Jij als mens hebt invloed en jij als mens maakt van het leven wat het is. 

Nog altijd erg gelovig!

Slide 5 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Begin van de wetenschappelijke belangstelling

Het individu ofwel de 'ik' komt centraal te staan. 

Niet meer alles klakkeloos overnemen uit de bijbel of van de kerk 

JEZELF ONTWIKKELEN EN ZELF ONDERZOEK GAAN DOEN. = KRITISCHE HOUDING = HUMANSIME

Waar gaan de mensen uit de renaissance onderzoek naar doen? 


Slide 6 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Humanisme 

Humanistische levenshouding:
Nadenken, redeneren en onderzoeken

- Door deze manier van denken hoopte de Humanisten de wereld beter te leren begrijpen en zelfs verbeteren 
- Humanisten bestuderen andere teksten dan alleen maar de bijbel.
- De Humanisten gingen ook kritisch kijken naar de bijbel en de kerk


Let op: Humanisten waren gelovig. Kritisch kijken naar de bijbel vertaling om bij het ware geloof te komen



Slide 7 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Renaissance 

- kunststroming

- terugkijken naar de oudheid

- Cultureel
Humanisme

- Nieuwe levenshouding 

- Nadenken, redeneren en onderzoeken

- Wetenschappelijk


Het humanisme is een nieuwe manier van denken/levenshouding die voorkwam in de renaissance 

Slide 8 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

literatuur in de 16e/17e eeuw 
EPIEK: verhalen
LYRIEK: sonnetten (andere gedichten/liedboeken)
DRAMATIEK: tragedies, komedies, kluchten




Slide 9 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Tragedie
a. treurspel, ernstig  toneelstuk,
b. hooggeplaatste personages (bv. koningen, legerleiders) als tragische helden:  overkomen iets fataals door het noodlot /begaan van een tragische vergissing o.i.d.
c. verheven taal en stof is ontleend aan klassieke oudheid, geschiedenis of aan de bijbel 
d. regels van Aristoteles: 3-5 bedrijven-rei-slotlied, eenheid van tijd, plaats en handeling

Slide 10 - Tekstslide

Peter Paul Rubens, Lucifer, 1622
Tragedie
"De treurspelen hadden de voortocht (= voorrang) om hun deftigheid en statigheid, als bestaande uit aanzienlijke personagiën: koningen, vorsten, priesters, ambtluiden (= rechters), edelen, krijgsoversten en diergelijken; op sloten, in steden, paleizen, raadhuizen, legers en kerken; en gelijk de personen waren de redenen (= de taal) vol majesteit en hoogdravende, d'uitkomsten (= afloop) bloedig, schrikkelijk en van belang.", 
aldus Cornelis van der Plasse, uitgever van Bredero. 

Slide 11 - Tekstslide

Peter Paul Rubens, Lucifer, 1622
Komedie
a. Blijspel waarin alledaagse leven op geestige wijze onder de loep wordt genomen: 
b. gaat over het 'gewone volk' (mensen uit lagere klassen spelen een hoofdrol)
c. vooral spreektaal (kan aldus grof en plat zijn) 
- loopt goed af
- veel voorkomende thema's: liefde, echtelijke trouw, hebzucht en gierigheid
- ook: moraal, spiegel

Slide 12 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Klucht 
het dagelijks leven wordt belachelijk gemaakt:
- scabreuze karakter
- korter en grover dan blijspel, ook vechten en schelden
- personen uit lagere milieus (stereotypen)
- laten zich in hun gedrag leiden door primitieve driften

Slide 13 - Tekstslide

Dirck van Baburen: de koppelaarster, 1622
Doel en functie van het toneel
Het toneel concurrent van de preekstoel: beider maatschappelijke functie was:  ordescheppend en ordebewarend
De acteurs spreekbuis van de inventieve toneelauteur, die zich via de toneelpersonages direct tot het publiek richtte. Pas in 1650 vrouwen op het toneel!!!
Die auteur hield zich vooral bezig met het menselijk functioneren binnen de wereldlijke orde; de predikant droeg zorg voor het zieleheil van zijn toehoorders.

Slide 14 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Doel en functie van het toneel
'ter lering ende vermaak' 

DE MORAAL
Deze uitdrukking, waarvan de herkomst niet helemaal duidelijk is, bouwt voort op deze aloude gedachte dat iets nuttigs ook aangenaam kan zijn.

Toneelschrijvers hielden het publiek een spiegel voor. 

Slide 15 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 16 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 17 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

G.A. Bredero
- belangrijke dichter/auteur
- bevriend met P.C. Hooft
- d'Eglantier
- vernieuwingen
- de Eerste Nederduytsche Academie
- de Spaanse Brabander : veel besproken klucht
- oorspronkelijke manuscript verloren 

Slide 18 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

 De Spaanse Brabander 1617
- maatschappijkritiek Amsterdam 1578
- Amsterdam groot door immigratie 
- onderdrukte protestanten, goudzoekers, door katholieken vervolgde joden uit Spanje en Portugal
- immigranten goed voor economie, maar ook uitdagingen
-30.000 (1578) t.o. 105.000 (1622)
inhoud: schone schijn bedriegt

Slide 19 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

inhoud
 -opvatting PC Hooft versus Bredero
- Amsterdammer geen haar beter dan vreemdelingen
- snoevers, landlopers, schuinsmarcheerders en blaaskaken
- Een Spaanse Brabander landloper (met Spaanse vader en Brabantse moeder) bedriegt Amsterdammers
- snoeft dat Antwerpen beschaafder is dan A'dam (maar na de val van Antwerpen was Adam centrum van rijkdom en cultuur)
-oplichter: koopt van alles, betaalt niet en gaat ervandoor

Slide 20 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Brederomonument, 
op de Nieuwmarkt in Amsterdam 

Jerolimo: "O joffrou, wildy my een courtesy bewijzen, so laet u slave toe dat hij u eensjens kust"

Een afwerende Trijn Jans: "Nou, Joncker, niet te stout, ay lieve houtje rust" (ze wil eerst geld zien).

Slide 21 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

In de Amsterdamde Nes, waar tegenwoordig De Brakke Grond staat, stond rond 1600 de Matgrietkapel. D'Eglentier huurde de zolder als clubhuis en hing er de vlag uit. Helmeaal links staat het geboortehuis van Bredero.  

Slide 22 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

ttps://canon2015.literairecanon.be/nl/werken/spaanschen-brabander/fragment

Slide 23 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Ga naar Brightspace: Spaanse Brabander

Slide 24 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies