Stijlfiguren - kern H5, H6, H20, H21

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Stijlfiguren

h5, h6, h20, h21

Herhalingen

repetitio: zelfde woord wordt herhaald.

Om de finish te halen moet je rennen, rennen en nog eens rennen.

anafoor: woord(groep) aan het begin van de zin wordt herhaald.

Bedankt voor jullie komst, bedankt voor jullie input en bedankt voor jullie aandacht.

Opsommingen

tricolon (drieslag): opsommingen in drieën

Heerlijk, helder, Heineken

climax: steeds sterker wordende serie

Het was een domper, een teleurstelling, een ramp.

anticlimax:

Hij heeft hij een groot huis, een dik horloge, een dure auto en… een lege bankrekening.

Hij is gezond in hoofd, lijf en leden

1. Repetitio
2. Anafoor
3. Tricolon
4. climax

Is het een vogel? Is het een vliegtuig? Het is Superman!

1. Repetitio
2. Anafoor
3. Anticlimax
4. Climax

Zij keerde nooit, nooit, nooit, nooit meer terug.

1. Repetitio
2. Anafoor
3. Climax
4. Tricolon

Weet je wat ik heb gekocht? Nieuwe schoenen, een spiksplinternieuwe telefoon voor mijn vriendin, een PlayStation voor mijn broertje en voor jou… een bosje bloemen.

1. Anafoor
2. Tricolon
3. Anticlimax
4. Climax

Voor jou, voor mij, voor ons is klimaatverandering een groot probleem.

1. Anafoor
2. Tricolon
3. Repetitio
4. Anticlimax

Overdrijvingen en nuanceringen

Eufemisme

Hyperbool

Understatement

Eufemisme

Verzachtende uitdrukking

Hij blies zijn laatste adem uit.

Hyperbool

Hyperbool: sterke overdrijving

Ik heb jou nog nooit op tijd zien komen!

Understatement

Understatement: afgezwakte uitdrukking.

Dat had je wel wat aardiger mogen zeggen.

Onze buurman heeft vannacht ongewenste gasten over de vloer gehad.

1. Eufemisme
2. Hyperbool
3. Understatement

Roger Federer kan best een aardig balletje slaan.

1. Eufemisme
2. Hyperbool
3. Understatement

Appen op de fiets wordt nu verboden. Wat willen ze nog meer verbieden: ademen tijdens deelname in het verkeer?

1. Eufemisme
2. Hyperbool
3. Understatement

Tegenstellingen en ontkenningen

Antithese

paradox

litotes

retorische vraag

chiasme

Antithese

Tegenstelling

samenvoeging van tegengestelde woorden

Zij steunden elkaar door dik en dun.

Paradox

Lijkt een tegenstelling maar is het niet

Hoe gespecialiseerder iemand is, des te minder kan hij.

Litotes

Iets zeggen door het tegenovergestelde te ontkennen

Dat was niet bepaald een succes.

Retorische vraag

Vraag die niet beantwoord hoeft te worden

Dat begrijpt toch iedereen?

CHIASME

Overeenkomstige elementen in tegenovergestelde volgorde plaatsen

ABBA

In voor- en tegenspoed, in ziekte en gezondheid

        A                       B                     B                     A

Spot

humoristisch

grappig verpakte kritiek

ironie

sarcasme

cynisme

Ironie

tegenovergestelde van wat je bedoelt

milde spot

Precies op tijd!

(wanneer iemand te laat is)

Sarcasme

bijtende spot

bedoeld om te kwetsen

Wat zouden we toch zonder je moeten?

(als iemand zijn werk voor een groepsopdracht niet gedaan heeft)

Cynisme

verbitterde spot

niet meer geloven in goede bedoelingen

vaak sterk overdreven

Ja joh, ik doe nog wel een jaar. Vijf jaar was nog niet genoeg! 

(als iemand is gezakt voor zijn eindexamen)

We gaan hem nu opereren. Als hij blijft leven, hadden we het bij het rechte eind; als hij sterft, hebben we toch wat bijgeleerd.

1. Ironie
2. Sarcasme
3. Cynisme

Karel kwam met een slecht rapport thuis. Zijn vader zei tegen hem: 'Je bent weer eens de beste leerling van de klas.

1. Ironie
2. Sarcasme
3. Cynisme

Sara komt te laat in de les. Meneer Hoeker zegt tegen haar: 'Lekker uitgeslapen Sara?'

1. Ironie
2. Sarcasme
3. Cynisme

Vergelijking - metafoor

Vergelijking: beeld + werkelijkheid (object) staan allebei in de zin en worden met elkaar vergeleken.

Jouw kamer lijkt wel een zwijnenstal!

Metafoor: je noemt alleen het beeld. De werkelijkheid (object) wordt weggelaten.

Die zwijnenstal moet je echt eens opruimen!

Metaforen:

- vergelijking met verbindingswoord

- zuivere metafoor

- personificatie

- synesthesie

- homerische vergelijking

Zuivere metaforen

Een metafoor is een vergelijking zonder het woordje 'als'. Alleen het beeld wordt genoemd, de werkelijkheid niet. 

'Dat is het schip van de woestijn.'

Personificatie

Met een personificatie geef je een menselijke eigenschap aan iets wat geen mens is.

voorbeeld synesthesie

Metonymia

deel in plaats van geheel (pars pro toto)

  We steken even de koppen bij elkaar

geheel in plaats van deel (totum pro parte) 

 Pomp die fiets op, en ga naar school!

Metonymia

abstract in plaats van concreet

Na de goal barstte het stadion in geschreeuw uit.

concreet in plaats van abstract

De vlam sprong over tussen de twee jongeren.

Metonymia

voorwerp in plaats van inhoud 
Ik zet wel even een pot.

stof in plaats van voorwerp

 Hij schoot de bal in de touwen.

Metonymia

enkelvoud in plaats van meervoud

De emancipatie van de vrouw is bijzonder belangrijk voor een welvarende maatschappij.

eponiem (maker i.p.v. product)

Misschien moet je even een aspirine nemen.

Wat is een metafoor?

1. Mijn opa rookte als een schoorsteen
2. Het schip danste op de golven
3. Niemand wil vriendin zijn met zo'n heks

In die tekening stonden schreeuwende kleuren.

1. personificatie
2. synesthesie

Die eigenwijze computer luisterde weer eens niet.

1. personificatie
2. synesthesie

'Geef mij nog eens een glas'.
Welke vorm van metonymia is dit?

1. eponiem
2. pars pro toto
3. totum pro parte
4. overige variant

'Ze hebben de sleutel voor dat probleem nog niet gevonden'.
Welke vorm van metonymia is dit?

1. abstractum pro concreto
2. pars pro toto
3. totum pro parte
4. concreto pro abstractum

Wat is een voorbeeld van metonymia?

1. Het gevaar loerde op de hoek van de straat
2. Wat een paleisje is dit
3. Thuiskomen is als een warm bad
4. Zij heeft haar tong verloren

'Even de neuzen tellen' is een metonymia, want ...

1. je noemt de maker, maar bedoelt het product
2. je noemt de verpakking, maar bedoelt de inhoud
3. je noemt het geheel, maar bedoelt een deel
4. je noemt een deel, maar bedoelt het geheel