Les 03 - Een betoog of toespraak beoordelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Een betoog of toespraak beoordelen

Spreekvaardigheid §B3

Lesdoelen

Als het goed is, weet je aan het eind van de les: 

- waar je op moet letten bij het analyseren van een speech of betoog; 

- hoe je herkent wat een spreker met de inhoud, volgorde, verwoording en voordracht van een speech of betoog doet. 

Speeches en voordrachten

Veel politici en hoogwaardigheidsbekleders moeten regelmatig speechen. Hierbij zijn vaak alle ogen op hen gericht. 

Zulke toespraken worden in de media regelmatig geanalyseerd. Hierbij worden opvallende uitspraken uitgelicht en wordt een oordeel gegeven over de kwaliteit van de speech. 

Waarop denk jij dat deskundigen letten bij 

het beoordelen van zo'n toespraak? 

Beoordelingscriteria

Volgens de klassieke retorica had een redenaar bij zijn betoog vijf taken. 

- het vaststellen van de inhoud (inventio); 

- het aanbrengen van een goede volgorde (dispositio); 

- het verwoorden van het verhaal (elocutio); 

- het uit je hoofd leren van de toespraak (memoria); 

- het uitvoeren van de voordracht (actio). 

Het beoordelen van een toespraak

In de vorige sheet zagen we vijf taken waar een redenaar volgens de klassieke retorica aan moet voldoen. 

Al zijn vier van de vijf criteria nog zo sterk; als de laatste heel slecht is, is je toespraak als geheel ook niet goed genoeg. 

Waar letten we op bij de inhoud?

Bij het beoordelen van de inhoud, kijken we naar de volgende punten:

- Wat is de belangrijkste boodschap van de spreker; 

wat is de hoofdgedachte?

- Worden ethos, logos en pathos op een goede manier ingezet? 

- Gebruikt de spreke overtuigende argumenten? 

Waar letten we op bij de volgorde?

Bij het schrijven van een betoog hebben we gezien dat structuur van belang is. Daarom letten we op: 

- Is er een duidelijke inleiding en een conclusie die aansluit bij de rest van het verhaal?; 

- Zijn de inleiding en conclusie aantrekkelijk om naar te luisteren?; 

- Is er een logische volgorde in het verhaal? 

Waar letten we op bij de verwoording?

De woorden die je gebruikt en de manier waarop je je verhaal overbrengt zijn erg belangrijk. Daarom letten we op: 

- Is de stijl goed? Is de stijl niet te hoogdravend of te eenvoudig?
Kortom: past de stijl bij de inhoud van het verhaal? 

- Worden er geen taalfouten gemaakt? Is de formulering helder? 
Wordt de taal verfraaid; bijvoorbeeld met stijlfiguren of beeldspraak?

Waar letten we op bij het onthouden?

Als je je verhaal van een blaadje opleest, is het lastig om controle te hebben over je lichaamstaal. 

Tegenwoordig kunnen politici vaak 'natuurlijk voorlezen' vanaf een autocue of teleprompter. Als je hier geen beschikking over hebt, is het belangrijk dat je je verhaal zoveel mogelijk uit je hoofd doet. 

Waar letten we op bij de voordracht?

Hierin komt alles samen: zorg ervoor dat je overtuigend overkomt! 

- Let op je stemgebruik: wees je bewust van toonhoogte en volume; 

- Staat de spreker rechtop en kijkt hij het publiek goed aan?;

- Ondersteunt de spreker zijn verhaal met lichaamstaal en gebaren?; 

- Ondersteunt de spreker zijn voordracht met gezichtsuitdrukkingen?;

- Ziet de spreker er goed en verzorgd uit?  

Uitwerken van je analyse

We weten nu waarop we moeten letten bij het analyseren van een toespraak. Nu moet je hem nog op papier zetten. 

Zorg ervoor dat je de analyse zakelijk en neutraal houdt; 

laat je eigen mening er dus niet teveel in doorklinken! 

Proef op de som

We kijken naar de eerste coronatoespraak van premier Rutte en beoordelen hem voor onszelf op inhoud, volgorde, verwoording, onthouden en voordracht. 

Na het bespreken, lopen we samen door een analyse heen. 

depresenteerschool.nl

Aan de slag

Werk nu aan opdracht 2 op pagina 349