PO Diergedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Wat is gedrag?

1. het maken van alle bewegingen van een mens of een dier.
2. alles wat een dier of mens doet, dus ook zweten en huilen.
3. alles wat een dier doet om zijn baasje het naar zijn zin te maken.
4. een respons

Wat is een gedragsketen?

1. Gedragingen die niet in een vaste volgorde zijn
2. Gedragingen die niet op elkaar lijken
3. Gedragingen die willekeurig zijn
4. Gedragingen die in een vaste volgorde voorkomen

Wat is een voorbeeld van een gedragsketen?

1. Jezelf aankleden voor het voetbal
2. Remmen met je fiets
3. Groente snijden voor de groentensoep
4. De lamp aanzetten in een donkere kamer

Welk gedrag kiezen dieren?
gedrag dat ........

1. Voor hun het beste uitkomt
2. Voor hun het leukst is
3. De kans op overleven het grootst maakt

Wat is dit voor
gedrag

1. territoriumgedrag
2. Broedzorg
3. baltsgedrag
4. imponeergedrag

Wat is de sleutelprikkel
voor dit het voeden?

1. honger
2. liefde
3. lekker eten
4. de opengesperde bek

Wat is dit voor
gedrag

1. territoriumgedrag
2. Broedzorg
3. baltsgedrag
4. imponeergedrag

Gedrag kun je onderverdelen in kleine stukjes, hoe noem je een 'stukje' gedrag?

1. Een actie
2. Een handeling
3. Een ethogram
4. Baltsgedrag

Voorbereiden PO

• Kies het soort gedrag dat je gaat bestuderen 
• Bedenk / zoek uit welke dieren geschikt zouden kunnen zijn om het door jullie gekozen type gedrag te bestuderen.

soorten gedrag 

Sociaal gedrag 

• Leven in een groep
• Territoriumgedrag (zoals dreigen en imponeren) 
• Voortplantingsgedrag/ partner vinden: (zoals paringsgedrag)
• Zorg gedrag

soorten gedrag 

Leren 

1. Inprenten

2. trial & error

3. Conditionering

4. Na-apen.

welke dieren zijn geschikt 

Welke dieren heb je in je omgeving? 

Welk gedrag kan je zien bij deze dieren? 

Welke dieren heb je in je omgeving en welk gedrag zou je bij hun kunnen zien?

Onderzoeksvragen (voorbeelden)

Goede voorbeelden zijn:

1. Vertonen jonge mantelbavianen vaker actief gedrag dan volwassen dieren? 

    (Dit onderzoek zou bijvoorbeeld ook bij olifanten gedaan kunnen worden).

    Let op: Er moet natuurlijk wel een jong aanwezig zijn in de dierentuin!
2. Vertonen mannetjesdieren actiever gedrag dan vrouwtjesdieren?
3. Vlooien mannetjesbavianen vaker dan vrouwtjesbavianen?
4. Hoeveel procent van de tijd bevindt een actieve pinguïn zich in het water?
5. Welke handeling voert een actief dier het vaakst uit?
6. Welke handelingen voert een actieve naakte molrat uit?

Wat voor een onderzoeksvraag zou jij kunnen stellen over het dier?

Voorbereiden 

• Hoe ga je je onderzoek uitvoeren 

Ethogram

* Beschrijving van het gedrag

* Je schrijft de handelingen op 

* Objectieve beschrijving! Feiten vermelden en geen mening

* Het ethogram heb je nodig om een protocol te kunnen maken

Protocol

* Een beschrijving van het aantal handelingen van een dier in een bepaalde tijdperiode

* Hoe vaak komt een handeling 

   voor?

* Door een protocol kom je erachter 

  welke handeling het dier het meest 

  maakt.

* De resultaten verwerk je in een staafdiagram

ethogram

protocol

in de opdracht

vind je lege protocollen en ethogrammen, gebruik deze voor je verslag 

Vandaag: 

• Hoe ga je je verslag maken uitleg 
• Bekijk de filmpjes over het door jouw/jullie gekozen gedrag
• Laat je onderzoeksvraag nog een keertje checken door de docent 
• Begin met werken aan je/jullie verslag 
• Tip: Start met de inleiding, met daarin de onderzoeksvraag, deelvragen en de hypothese, ga daarna naar de methode. 
• Afsluiten 

Het wetenschappelijke verslag (1)

Titelblad:

Bevat: je naam/namen, klas, docent, een geralateerde afbeelding 

De inhoud van het verslag : 

Na het titelblad volgen:

1. Voorwoord

Hier schrijf je wat de lezer kan verwachten in je verslag.

Het wetenschappelijke verslag (2)

De inhoud van het verslag pagina 3:

2. Inleiding

Hier schrijf je waarom je dit verslag schrijft, hoe je op je onderzoeksvraag bent gekomen. Je leidt je onderzoeksvraag in en verwerkt deze duidelijk in je inleiding.

a. Onderzoeksvraag:

In deze paragraaf leg je uit welke vraag je met je onderzoek wilt beantwoorden. Voorbeeld: in welke volgorde eten de chimpansees

b. Deelvragen

Heb je meerdere vragen nodig om tot het antwoord van je onderzoeksvraag te komen, noteer deze dan bij de deelvragen. Voorbeeld: eten de jongen voor de ouderen? Is de rangorde belangrijk bij het eten?

Het wetenschappelijke verslag (3)

De inhoud van het verslag pagina 4:

3. Hypothese

Welk antwoord denk je dat je gaat vinden op de onderzoeksvraag. Schrijf dit hier op en leg uit waarom je dat denkt. Bijvoorbeeld: de chimpansee geeft eerst haar jong te eten en daarna zich zelf.

Het wetenschappelijke verslag (4)

De inhoud van het verslag pagina 5:

4. Methode

In je methode / werkplan staat hoe je te werk bent gegaan. Dit is op zo een manier beschreven dat iemand anders je onderzoek kan nadoen. Hier onder staat wat er minimaal in moet staan.

• Materiaal (welke spullen je gebruikt hebt)

• O.a. deze opdracht, 2x een leeg ethogram. 1x een leeg protocol.

• Een korte beschrijving en duidelijk stappenplan van wat je hebt gedaan.

• Dit moet zo opgeschreven zijn dat iemand anders het kan nadoen.

Het wetenschappelijke verslag (5)

De inhoud van het verslag pagina 6:

5. Onderzoeksresultaten

Hier in vermeld je wat je hebt waargenomen. Gebruik hier voor: tekst, tabellen, grafieken, foto’s en dergelijke.

• Ingevulde protocollen en ethogram

• Een tabel met je resultaten

• Foto’s van het diergedrag

• Etc.

Het wetenschappelijke verslag (5)

De inhoud van het verslag pagina 7 (of verder):

6. Conclusie

In je conclusie staat het antwoord op je onderzoeksvraag en je deelvragen. (dit kan anders zijn dan wat je van te voren dacht).

7. Discussie

Hier schrijf je op wat er niet goed ging bij je onderzoek. Denk bijvoorbeeld aan: slordig gewerkt/gemorst , kleine steekproef, niet goed gemeten etc. Bedenk en schrijf op wat dit voor een invloed kan hebben op je resultaten.

Wat zou iemand die het zelfde onderzoek weer gaar doen anders moeten doen dan jij? Leg dit uit.

Het wetenschappelijke verslag (6)

De inhoud van het verslag pagina 8 (of verder):

8. Bronnen

Heb je gebruikt gemaakt van boeken (welke bladzijdes), internet (welke websites met datum), tijdschriften etc.

9. Samenwerken

Heb je in een groepje gewerkt, schrijf dan hier op hoe de samenwerking verliep. Denk hier bij aan het bijvoorbeeld aan het volgende: hoeveel tijd heeft iedereen er in gestopt en hoe waren de taken verdeelt.

10. Bijlage

Hier komen documenten die je verslag versterken maar die niet in je verslag horen. Voorbeeld: je complete resultaten als deze te lang zijn of je bronnen waar je naar wilt verwijzen.

In welke volgorde doe je biologisch onderzoek?

Inleiding

Onderzoeksvraag

Hypothese

Werkplan

Resultaten

Conclusie

Wat betekend objectief?

1. Je mening geven
2. Je houden aan de feiten
3. Een object bekijken
4. Objectieven gebruiken

Hoe beschrijf je 'kwispelen met de staart van een hond' objectief?

1. hij is blij
2. de hond beweegt de staart heen en weer
3. de hond beweegt de staart op en neer
4. hij is agressief

Gedragsketen

Protocol

Ethogram

Voorbereiden: bekijk de filmpjes

• Bekijk de filmpjes die bij het gedrag passen wat jij gaat bestuderen 
• Maak aantekeningen 
• Maak de opdrachten bij de filmpjes (alleen het gekozen gedrag). Opdracht staat op de studiewijzer
• https://youtube.com/playlist?list=PL0nCKHcI08I-XVvFrPOKkSEp3RVzhfyry   

Schrijf hier je bedachte onderzoeksvraag met hypothese op

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

lesdoelen gehaald? 

• Je weet hoe je PO diergedrag er uit moet zien
• Je weet welk dier je kan bestuderen 
• Je weet hoe je dieren kan bestuderen 
• Je hebt een onderzoeksvraag voor je verslag 
• Je hebt een hypothese voor je verslag 

Vandaag

• Verder werken aan je PO diergedrag 
• Gebruik je voorbeeld verslag (zie opdracht) 
• Als het goed is heb je na deze les af: de inleiding, hypothese, en de methode
• Klaar dan ga je werken aan: resultaten, conclusie, discussie, bronnen, samenwerken, bijlage, het titelblad en het voorwoord. 
• Deadline = 27-5-22

Vandaag

• Verder werken aan je PO diergedrag 
• Gebruik je voorbeeld verslag (zie opdracht) 
• Als het goed is heb je de volgende onderdelen al: de inleiding, hypothese, en de methode
• En ga je vandaag verder werken aan: resultaten, conclusie, discussie, bronnen, samenwerken, bijlage, het titelblad en het voorwoord. 
• Deadline = 27-5-22

Het wetenschappelijke verslag (1)

Titelblad:

Bevat: je naam/namen, klas, docent, een geralateerde afbeelding 

De inhoud van het verslag : 

Na het titelblad volgen:

1. Voorwoord

Hier schrijf je wat de lezer kan verwachten in je verslag.

Het wetenschappelijke verslag (2)

De inhoud van het verslag pagina 3:

2. Inleiding

Hier schrijf je waarom je dit verslag schrijft, hoe je op je onderzoeksvraag bent gekomen. Je leidt je onderzoeksvraag in en verwerkt deze duidelijk in je inleiding.

a. Onderzoeksvraag:

In deze paragraaf leg je uit welke vraag je met je onderzoek wilt beantwoorden. Voorbeeld: in welke volgorde eten de chimpansees

b. Deelvragen

Heb je meerdere vragen nodig om tot het antwoord van je onderzoeksvraag te komen, noteer deze dan bij de deelvragen. Voorbeeld: eten de jongen voor de ouderen? Is de rangorde belangrijk bij het eten?

Het wetenschappelijke verslag (3)

De inhoud van het verslag pagina 4:

3. Hypothese

Welk antwoord denk je dat je gaat vinden op de onderzoeksvraag. Schrijf dit hier op en leg uit waarom je dat denkt. Bijvoorbeeld: de chimpansee geeft eerst haar jong te eten en daarna zich zelf.

Het wetenschappelijke verslag (4)

De inhoud van het verslag pagina 5:

4. Methode

In je methode / werkplan staat hoe je te werk bent gegaan. Dit is op zo een manier beschreven dat iemand anders je onderzoek kan nadoen. Hier onder staat wat er minimaal in moet staan.

• Materiaal (welke spullen je gebruikt hebt)

• O.a. deze opdracht, 2x een leeg ethogram. 1x een leeg protocol.

• Een korte beschrijving en duidelijk stappenplan van wat je hebt gedaan.

• Dit moet zo opgeschreven zijn dat iemand anders het kan nadoen.

Het wetenschappelijke verslag (5)

De inhoud van het verslag pagina 6:

5. Onderzoeksresultaten

Hier in vermeld je wat je hebt waargenomen. Gebruik hier voor: tekst, tabellen, grafieken, foto’s en dergelijke.

• Ingevulde protocollen en ethogram

• Een tabel met je resultaten

• Foto’s van het diergedrag

• Etc.

Het wetenschappelijke verslag (5)

De inhoud van het verslag pagina 7 (of verder):

6. Conclusie

In je conclusie staat het antwoord op je onderzoeksvraag en je deelvragen. (dit kan anders zijn dan wat je van te voren dacht).

7. Discussie

Hier schrijf je op wat er niet goed ging bij je onderzoek. Denk bijvoorbeeld aan: slordig gewerkt/gemorst , kleine steekproef, niet goed gemeten etc. Bedenk en schrijf op wat dit voor een invloed kan hebben op je resultaten.

Wat zou iemand die het zelfde onderzoek weer gaar doen anders moeten doen dan jij? Leg dit uit.

Het wetenschappelijke verslag (6)

De inhoud van het verslag pagina 8 (of verder):

8. Bronnen

Heb je gebruikt gemaakt van boeken (welke bladzijdes), internet (welke websites met datum), tijdschriften etc.

9. Samenwerken

Heb je in een groepje gewerkt, schrijf dan hier op hoe de samenwerking verliep. Denk hier bij aan het bijvoorbeeld aan het volgende: hoeveel tijd heeft iedereen er in gestopt en hoe waren de taken verdeelt.

10. Bijlage

Hier komen documenten die je verslag versterken maar die niet in je verslag horen. Voorbeeld: je complete resultaten als deze te lang zijn of je bronnen waar je naar wilt verwijzen.