3.2 Het bestuur van de stadstaat

De Grieken

3.2

Het bestuur van de stadstaat

1 / 27

Slide 1: Tekstslide

GeschiedenisMiddelbare schoolvwoLeerjaar 1

In deze les zitten 27 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.

Lesduur is: 45 min

Onderdelen in deze les

De Grieken

3.2

Het bestuur van de stadstaat

Slide 1 - Tekstslide

Slide 2 - Tekstslide

Opdracht

1. Maak 2 kolommen

2. Schrijf boven de ene kolom Athene en boven de andere Sparta

3. Zet de goede sociale groepen en kenmerken bij de goede stadstaat

Let op! Zet de sociale groepen van belangrijk naar onbelangrijk.

Slide 3 - Tekstslide

Plaats in de goede kolom

Vreemdelingen (metoiken) Vrouwen

Overwonnenen (heloten) Sterk leger

Omwonenden (perioiken) Vrije, volwassen mannen

Slaven Spartanen (homoioi)

Slide 4 - Tekstslide

Slide 5 - Tekstslide

Lesdoel

In deze paragraaf leer je:

hoe onderdanen werden bestuurd in een monarchie en een aristocratie.
welke kenmerken er bij het bestuur van een tiran horen en waarom de ene tiran als goed werd gezien, terwijl de andere tiran als slecht werd gezien.
hoe Atheense burgers zichzelf bestuurden door een democratisch systeem.

Kenmerkend aspect:

burgerschap en wetenschappelijk denken in de Griekse stadstaat

Slide 6 - Tekstslide

Bestuurders en onderdanen

De Griekse stadstaten waren onafhankelijk, de Grieken bestuurden en beslisten over zichzelf

De meeste stadstaten waren tot de 8e eeuw v.chr (-800/-700) een monarchie: een staat met een vorst (koning) met erfopvolging. De koningen regeerden alleen (de meeste onderdanen vonden dit prima).

Slide 7 - Tekstslide

Bestuurders en onderdanen

Grootgrondbezitters (rijke onderdanen) met aanzien namen de macht over in de 8e eeuw v.Chr. Er was verzet tegen de heerschappij van koningen.

Dit waren edelen die het niet eens waren met de monarchie. Aristocratie: een regering met een groep aanzienlijke mensen.

Slide 8 - Tekstslide

Goede en slechte tirannen

Soms slaagde één van de edelen er in door middel van geweld alle macht naar zich toe te trekken.

Zo iemand, die alleen het gebied bestuurt en vaak door geweld aan de macht gekomen is noemen we een tiran (tirannie). Zowel goede als slechte.

Bijvoorbeeld Pisistratus (546 v. Chr.):

greep met soldaten de macht
bevorderde de nijverheid en liet mooie gebouwen bouwen, verbeterde de rechtspraak (rechters aanstellen die beslissen over de toepassing van wetten)
Steunde kleine boeren

Slide 9 - Tekstslide

De Griekse stadstaten waren onafhankelijk.

Monarchie: een staat met één vorst

Aristocratie: een regering met een groep aanzienlijke mensen

Tiran: alleenheerser die onwettig de macht heeft gegrepen

Rechtspraak: beslissen over toepassen van wetten.

In het Oude Griekenland kwamen er goede en slechte tirannen voor. Een voorbeeld van een goede is Pisistratus (546 v. Chr.)

Slide 10 - Tekstslide

Er komen 2 quizvragen aan...

Slide 11 - Tekstslide

Maak de juiste combinaties:
1: Democratie A: Een koning heeft de macht
2: Aristocratie B: Het volk heeft de macht
3: Monarchie C: De adel heeft de macht
4: Tirannie D: Met geweld de macht gegrepen

1B, 2A, 3D, 4C

1B, 2C, 3A, 4D

1A, 2B, 3C, 4D

1D, 2C, 3B, 4A

Slide 12 - Quizvraag

Wat zie je op het plaatje?

Een oligarchie

Een aristocratie

Een monarchie

Geen van alle genoemde antwoorden

Slide 13 - Quizvraag

Democratie

Ontstond in de stadstaat Athene in 507 v. Chr.

Het volk verdreef een tiran en daarna werd een nieuwe bestuursvorm ingevoerd (door Clisthenes) > Democratie: bestuur waarbij het volk beslist (volksregering)

Dingen die te maken hebben met het bestuur noemen we politiek (afgeleid van ... ?)

Einde: 338 v. Chr. toen Griekenland onder heerschappij van Macedonië.

Slide 14 - Tekstslide

Democratie?!

Niet helemaal...
...alleen mannelijke burgers (ongeveer 10% van de bevolking)
Vrouwen, slaven en vreemdelingen mochten niet meepraten.

Niet iedereen was het eens met de democratie > vele discussies onder geleerden.

VB: Plato en Socrates > gewone volk kon geen beslissingen nemen voor de stadstaat.

Slide 15 - Tekstslide

De Atheense volksvergadering

40 keer per jaar kwamen de Atheense mannen bij elkaar op de Pnyx om te vergaderen (volksvergadering). Deze vergadering nam alle beslissingen (oorlog, vrede, geldzaken, ambtenaren).

Bij belangrijke beslissingen moesten minstens 6000 mensen aanwezig zijn (BV: oorlog)

Je moest een flink stemgeluid hebben en overtuigend kunnen spreken met veel uitstraling om een echte leider te zijn.

Perikles was zo'n goede spreker en overtuigde de menigte om een Parthenon te bouwen, een tempelcomplex voor de staatsgodin Athena.

Slide 16 - Tekstslide

Stembiljetten.

Schervengericht: wegstemmen van ongewenste politici.

Slide 17 - Tekstslide

Democratie in stadstaat Athene

Democratie in Nederland

Iedereen mag stemmen (meebeslissen), behalve...

- vrouwen

- kinderen

- slaven

- vreemdelingen uit andere stadstaten

Kortom, alleen vrije volwassen mannen waarvan beide ouders uit Athene kwamen mochten stemmen en bezaten dus het burgerschap (± 10% van de mensen was burger)

Iedereen mag stemmen (meebelissen), behalve...

- Jongeren onder de 18 jaar.

- Mensen zonder Nederlands paspoort

Democratie in de stadstaat Athene en in Nederland:

Slide 18 - Tekstslide

Vanaf 507 v. Chr. was Athene een democratie waarin burgers in de volksvergadering beslissingen namen over de stadstaat.

Democratie: (volksregering), bestuur waarbij het volk beslist.

Burgers: volwassen mannen met bepaalde rechten (landbezit, spreken en stemmen in volksvergadering).

Politiek: heeft te maken met bestuur.

De democratie eindigde in 338 v. Chr. omdat de stadstaten onder de heerschappij van Macedonië kwamen (verlies onafhankelijkheid).

Slide 19 - Tekstslide

All
Alle macht bij één persoon
Verkregen door anderen uit te schakelen (staatsgreep)
Zijn wil is wet, harde hand.

Slide 26 - Tekstslide

Democratie

Het volk regeert
Burgers in volksvergadering
Vrije mannen, ouders geboren in stadstaat

Aristocratie

Kleine groep machthebbers
Bevoorrecht door afkomst en aanzien
Uit adellijke families

Slide 27 - Tekstslide