Ondernemen is risico nemen $4.3 Principaal-agent relatie

Wat gaan we doen op vrijdag 5 februari:
- stand van zaken handelingsdelen/opdrachten
- check huiswerk en inhoud $4.2
- een falende markt en instrumenten overheid
- een ontbrekende markt en instrumenten overheid
- principaal-agentmodel en -probleem
- marktwerking of niet?
1 / 43
volgende
Slide 1: Tekstslide
EconomieMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

In deze les zitten 43 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 5 videos.

Onderdelen in deze les

Wat gaan we doen op vrijdag 5 februari:
- stand van zaken handelingsdelen/opdrachten
- check huiswerk en inhoud $4.2
- een falende markt en instrumenten overheid
- een ontbrekende markt en instrumenten overheid
- principaal-agentmodel en -probleem
- marktwerking of niet?

Slide 1 - Tekstslide

- herkennen van een falende en een ontbrekende markt
- herkennen van een natuurlijk monopolie
- begrijpen en herkennen van processen van nationalisatie,
   verzelfstandiging, privatisering en liberalisering
- (her)kennen van vormen van marktwerking
- begrijpen van het principe van 'de onzichtbare hand' en
  de voordelen van een vrije markt
- begrijpen en herkennen van een principaal-agent model en 
   haar kenmerken
Leerdoelen

Slide 2 - Tekstslide

Wanneer is er sprake van
een 'falende markt'?

Slide 3 - Woordweb

--> De markt faalt:
      - prijzen zijn te hoog of te laag
      - (on)wenselijke producten
      - externe effecten
      - (on)gewenste machts- of monopolieposities
      - bescherming (eigen/essentiële) sectoren
--> Het 'natuurlijke' marktevenwicht is niet wenselijk
Een falende markt

Slide 4 - Tekstslide


Wat zijn de (drie) manieren voor de overheid om het marktevenwicht te beïnvloeden?

Slide 5 - Open vraag

Overheidsingrijpen bij een falende markt
 1. prijsregulering (minimum- en maximumprijzen)
 2. (belasting)heffing of subsidie
 3. wet- en regelgeving

Slide 6 - Tekstslide

Maar wat als er niet zozeer een falende markt is, maar überhaupt geen markt??

Met andere woorden als er sprake is van:

Ontbrekende markten in het geval van:
- collectieve goederen
- (quasi-) collectieve goederen
- externe effecten

Slide 7 - Tekstslide

Overheid creëert zelf een markt: 
 1. zelf goederen/diensten gaan produceren
 2. goederen/diensten gaan laten produceren
 3. internaliseren van externe effecten

Slide 8 - Tekstslide

Slide 9 - Video

Slide 10 - Video

Slide 11 - Video

Wat gaan we doen op woensdag 10 februari:
- stand van zaken handelingsdelen/opdrachten
- een falende markt en instrumenten overheid
- een ontbrekende markt en instrumenten overheid
- principaal-agentmodel en -probleem
- marktwerking of niet?

Slide 12 - Tekstslide

- herkennen van een falende en een ontbrekende markt
- herkennen van een natuurlijk monopolie
- begrijpen en herkennen van processen van nationalisatie,
   verzelfstandiging, privatisering en liberalisering
- (her)kennen van vormen van marktwerking
- begrijpen van het principe van 'de onzichtbare hand' en
  de voor- en nadelen van een vrije markt
- begrijpen en herkennen van een principaal-agent model en 
   haar kenmerken
Leerdoelen

Slide 13 - Tekstslide

Geef vijf mogelijke oorzaken voor een falende markt

Slide 14 - Open vraag

Gaat het hier om een falende of een ontbrekende markt?
Falende markt
Geen markt
De markt van sneeuwschuivers en zoutstrooiers
De markt van electrische laadpalen
De markt van coronavaccins
De markt van teststraten op corona
De markt van kolen(centrales)
De markt van sociale  huurwoningen
De markt van IC-bedden
De markt van frisdranken op school

Slide 15 - Sleepvraag

Overheid creëert zelf een markt: 
 1. zelf goederen/diensten gaan produceren
 2. goederen/diensten gaan laten produceren
 3. internaliseren van externe effecten

Slide 16 - Tekstslide

Slide 17 - Video

Slide 18 - Video

Marktwerking = situatie dat er concurrentie is om de gunst van de vrager
1.  privatiseren (via de fasen: verzelfstandiging, liberalisering 
    en eigendomsoverdracht)
2. veilen van concessies (= alleenrecht voor een bedrijf om een
    aantal jaren een product op de markt te brengen)
3. uitbesteden (= overheid geeft opdrachten aan derden om 
    die uit te voeren)
4. consumenten informeren (zodat consumenten zelf beter
    kunnen oordelen)

Slide 19 - Tekstslide

Slide 20 - Tekstslide

Slide 21 - Tekstslide

Slide 22 - Tekstslide

Slide 23 - Tekstslide

Slide 24 - Tekstslide

Slide 25 - Tekstslide

Slide 26 - Tekstslide

Slide 27 - Tekstslide

Slide 28 - Tekstslide

Huiswerk

- hoofdstuk 4.4  van Risico en Rendement bestuderen
- hoofdstuk 3 en $ 4.1 en $ 4.2 afmaken
     

Slide 29 - Tekstslide

Principaal-agent model = model waarbij de ene actor (de principaal)
taken vaststelt en opdrachten geeft die de andere actor (de agent) uitvoert
tegen een bepaalde beloning (en bij slechte uitvoering komt er een straf)
 
Drie kenmerken:
 1. principaal en agent hebben verschillende belangen
 2. informatie is asymmetrisch
 3. er is sprake van transactiekosten

Principaal-agentmodel

Slide 30 - Tekstslide

De agent en de principaal hebben waarschijnlijk 
een gezamenlijk belang én een eigenbelang.
Asymmetrische informatie in het 
voordeel van de agent kan zorgen 
voor een problematische relatie
Principaal-agent probleem:

Slide 31 - Tekstslide

Let bij elk principaal-agent probleem op drie elementen:
1. Wie huurt wie in:
   wie is de principaal en wie de agent?
2. Eigenbelang:
    waarin hebben de twee partijen een
    (conflicterend) belang/doel?
3. Asymmetrische informatie:
    op welke wijze heeft de agent meer 
    informatie dan de principaal? 
Principaal-agent probleem:

Slide 32 - Tekstslide

Een principaal-agent probleem kan op twee manieren worden opgelost:
I    Zorg ervoor dat de agent hetzelfde belang krijgt als de principaal
     --> bijv. prikkelcontracten (= contracten die ervoor zorgen dat de
           principaal en de agent dezelfde doelstellingen hebben)
II   Verminder de asymmetrische informatie
      --> als de principaal meer informatie heeft, kan de agent minder
            goed zijn eigenbelang nastreven
      --> bijv. benchmarks (= de gemiddelde prestatie van vergelijkbare
            agenten) of een second opinion (= de mening over de prestatie
            van de agent door een andere agent)
Principaal-agent probleem:

Slide 33 - Tekstslide

Wat gaan we doen op donderdag 25 februari:
- stand van zaken PO's en Test jezelf
- check huiswerk 'Naar het examen'
- collectieve sector
- herkennen van doelstellingen economische politiek
- oefenen 

Slide 34 - Tekstslide

Een falende of ontbrekende markt
- Instrumenten overheid bij falende markt
- Instrumenten overheid bij ontbrekende markt 
- Principaal-agentmodel 
- Maatschappelijk krachtenveld (marktwerking, privatisering)
- Collectieve sector
- Doelstellingen economische politiek

Slide 35 - Tekstslide

Wat zijn de drie instrumenten van de overheid bij een ontbrekende markt?

Slide 36 - Woordweb

 1. zelf goederen/diensten gaan produceren
 2. goederen/diensten gaan laten produceren
 3. internaliseren van externe effecten
Instrumenten bij een ontbrekende markt (creëren van een markt)

Slide 37 - Tekstslide

 1. prijsregulering
 2. heffingen en subsisdies
 3. wet- en regelgeving
Instrumenten bij een falende markt

Slide 38 - Tekstslide

Slide 39 - Tekstslide

Wie is de overheid eigenlijk?

Slide 40 - Tekstslide

Overheidsingrijpen via maatregelen op het vlak van: 

- conjunctuurbeleid --> vraagkant van de economie
- structuurbeleid --> aanbodkant van de economie
- marktbeleid
(- monetair beleid --> Centrale Bank)

Slide 41 - Tekstslide

Doelstellingen economische politiek: 

. een evenwichtige arbeidsmarkt
. prijsstabiliteit
. een rechtvaardige inkomensverdeling
. materieel evenwicht op de betalingsbalans
. evenwichtige economische groei

Slide 42 - Tekstslide


Doelstellingen 
economische politiek
Oefenen

Slide 43 - Tekstslide