4.3 Proeven, Ruiken, Voelen

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Welkom

Neem rustig plaats.

Je hebt nog 5 minuten.

Pak je boek of start je laptop op.

Planning

Keuze uit zelfstandig werken of uitleg volgen.

Laatste theorie voor de toets.

Planning komende weken

Week 9 (24-02 t/m 28-02)	Starten hoofdstuk 4. Uitleg 4.1 + 4.2
Week 10 (03-03 t/m 07-03)	4.2 + 4.3
Week 11 (10-03 t/m 14-04)	Internationaliseringsweek
Week 12 (17-03 t/m 21-03)	Herhalen + vrijdag start TW3
Week 13 (26-03)	Toets hf 4.1 t/m 4.3

Leerdoelen

Probeer deze leerdoelen zelf te beantwoorden.

Kan je ze uitleggen?

Zelfstandig werken, hoe gaat dat?

Hoe?	Rustige manier, zachtjes overleggen. Niet storend zijn voor klasgenoten.
Wat?	Maak een keuze waar je mee gaat beginnen: 1. Maak de opdrachten in het werkboek en kijk deze na 2. Maak de LessonUp met oefeningen 3. Maak een begrippenlijst/samenvatting van wat je hebt geleerd.
Klaar?	Heb je alle 3 de keuzes gedaan? Kijk in Teams en LessonUp voor extra oefeningen.

Werkboek opdrachten: hoofdstuk 4, 4.3

Opdrachten Alle opdrachten + leren voor de toets (4.1 t/m 4.3)

Kijk het na! Nakijkboekje staat in Teams.

Hoe neem je smaak waar?

Op je tong zitten smaakzintuigen.

Je hebt vijf soorten smaakzintuigen:

- Zoet

- Zuur

- Zout

- Bitter

- Umami (hartig, de smaak van bouillon en vlees)

Samen met je neus kan je dingen proeven.

In je neus worden geurstoffen waargenomen met behulp van ruikzintuigen.

Door de impulsen van de ruik- en smaakzintuigen combineren de hersenen deze informatie: je proeft de smaak.

Je huid heeft drie functies:

1. Je lichaam op temperatuur houden.

2. Bescherming tegen vuil en ziekteverwekkers (afweer).

3. Bescherming tegen uv-straling van de zon.

Welke zintuigen liggen in de huid?

Je huid bevat vier verschillende zintuigen:

- Warmtezintuigen

- Koudezintuigen

- Tastzintuigen

- Pijnzintuigen

Zintuigen in de huid.

Warmtezintuigen	Gevoelig voor de prikkel van hoge temperaturen. Je voelt warmte.
Koudezintuigen	Gevoelig voor de prikkel van lage temperaturen dan de lichaamstemperatuur.
Tastzintuigen	Gevoelig voor de prikkel hoe iets voelt. Het neemt textuur aan (glad, ruw, hard, zacht).
Pijnzintuigen	Gevoelig voor de pijn. De zenuwen hebben een doodlopend einde.

De huid bestaat uit drie lagen:

1. Opperhuid: hoornlaag en kiemlaag -
   Hoornlaag bestaat uit dode cellen en slijt steeds af.
   Kiemlaag vult door celdeling van binnenuit aan en bestaat dus uit heel snel delende cellen.
   
   
2. Lederhuid: spieren, talgklieren, zweetklieren, bloedvaten, zintuigen en haarzakjes met haren -
   Talg houdt de huid en haren soepel.
   
   
3. Onderhuids bindweefsel: bloedvaatjes, zenuwen en opslag van vet.

Hoe blijf je op temperatuur?

Wat als je het te warm hebt?

Warmtezintuigen meten hogere temperatuur 

-> impulsen naar hersenen.

Afkoelen:

• bloedvaatjes wijder - stroomt meer bloed door heen - warmte afgeven aan omgeving.
• zweetklieren maken meer zweet -  verdamping = afkoeling.

Hoe blijf je op temperatuur?

Wat als je het koud hebt?

Koudezintuigen meten lagere temperatuur 

-> impulsen naar hersenen.

Warmer worden:

• bloedvaatjes nauwer - stroomt minder bloed door heen - lichaam houdt warmte beter vast.
• rillen - spieren bewegen = warmte komt vrij
• vetlaagje in het onderhuids bindweefsel = isolerend / kippenvel = haren rechtop.

Het lichaam blijft op temperatuur

Je lichaam heeft een systeem om op temperatuur te blijven.

De warmte en koudezintuigen meten de temperatuur. Impulsen gaan naar de hersenen en die reageren met een impuls naar de huid en spieren.

Ga bezig met het maken van oefenopdrachten.

De uitleg is nu klaar.

 Kies uit het volgende:

1. Maak opdrachten in het boek.

2. Maak een begrippenlijst.

3. Werk de leerdoelen voor jezelf uit.

Combineer de prikkel(s) met het juiste zintuig(en).

Warmtezintuig

Koudezintuig

Tastzintuig

Pijnzintuig

Hoge temperatuur

Lage temperatuur

Vorm en structuur

Pijn

In welke laag van de huid liggen de zintuigen van de huid?

1. Alleen in de opperhuid.
2. Alleen in de lederhuid.
3. In de opperhuid en in de lederhuid.
4. Alleen in het onderhuids bindweefsel.

Wat gebeurt er wanneer de warmte- en koudezintuigen in je huid voelen dat je lichaam afkoelt / opwarmt?

Om af te koelen

Om op te warmen

Bloedvaten verwijden

Bloedvaten vernauwen

Je gaat rillen

Je gaat zweten

Welke 5 smaken kun je proeven met je tong?

Leg uit waarom je meer dan 5 smaken kunt proeven. Welke 2 zintuigen werken dan samen?

Welke 4 zintuigen liggen er in je huid, vertel kort welke prikkel ze kunnen omzetten in een impuls.

Bekijk bron 4 in je boek. 

Waar bevinden zich de zintuigen in je huid? Sleep het zintuig naar de juiste huidlaag.

Opperhuid

Lederhuid

Onderhuidsbindweefsel

Pijnzintuig

Tastzintuig

Warmte-zintuig

koude-zintuig

Leg uit dat je bij een schaafwond wel pijn voelt maar geen bloed ziet.

Welk orgaan zorgt ervoor dat je op temperatuur blijft?

Leg uit welke acties je lichaam onderneemt als je te koud bent.

Leg uit welke acties je lichaam onderneemt als je te warm bent.