9.3 Voelen, proeven en ruiken

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

  9.3 Voelen, proeven en ruiken

Terugblik

Hoe noemen we de prikkel waar een zintuig speciaal gevoelig voor is?

1. Zintuigelijke prikkel
2. Zintuigelijke impuls
3. Drempelwaarde
4. Adequate prikkel

Geef aan: juist of onjuist
Een adequate prikkel is een prikkel onder de drempelwaarde

1. Juist
2. Onjuist

De kleinste prikkelsterkte die nog een impuls veroorzaakt in een zintuig noemt men:

1. Prikkeldrempel
2. Impulsdrempel
3. Drempelwaarde
4. Adequate prikkel

Wat gebeurt er met de drempelwaarde van je gehoor als je je concentreert om goed te luisteren?

1. De drempelwaarde wordt hoger
2. De drempelwaarde wordt lager

Lesdoel

9.3.1 Je kunt aangeven waar de zintuigen in je huid liggen en op welke prikkels deze zintuigen reageren.

9.3.2 Je kunt aangeven waar het reukzintuig ligt en op welke prikkel dit zintuig reageert.

9.3.3 Je kunt aangeven waar het smaakzintuig ligt en op welke prikkels dit zintuig reageert.

Huid

Braille: blinde mensen lezen met hun vingertoppen. 

Vingertoppen zijn erg gevoelig. 

Zintuigen in de huid

Tastzintuigen: reageren op lichte aanrakingen van de huid. Tastknopjes. Ruw, glad.

Drukzintuigen: dieper in de huid. Regelen bv. kracht waarmee je iets vastpakt. 

Warmtezintuigen: Reageren als je huid in aanraking komt met iets dat warmer is dan je huid.

Koudezintuigen: Reageren als je huid in aanraking komt met iets dat kouder is dan je huid. 

Pijnpunten: komen overal in je lichaam voor. 

Het reukzintuig

Bedekt met neusslijmvlies

Boven in de neusholte de reukzintuigcellen met reukharen. Reukharen zitten vast aan de zintuigcellen die de impulsen vormen. 

Geur is de prikkel

De smaakzintuigen

In het oppervlak van de tong liggen kleine bultjes, de smaakpapillen. Aan de zijkant hiervan liggen groepjes smaakzintuigcellen (of smaakknopjes). Er zijn 5 verschillende smaakknopjes gevoelig voor één bepaalde smaak: Zoet, Zout, Zuur, Bitter, Umami (hartig). Om andere smaken te proeven het je het reukzintuig nodig.

Waarnemingen omschrijven

Waarnemen en daarover praten op een biologische manier is niet zo makkelijk als het lijkt. Waarnemen gaat namelijk gedeeltelijk over feiten. Die feiten kun je omschrijven zonder je mening te geven. Bijvoorbeeld ‘Suiker is zoet’. Omschrijven zoals de feiten zijn, noem je objectief. Een waarneming kan ook een mening zijn. Bijvoorbeeld ‘Een frietje ruikt lekker’. Beschrijven met een mening noem je subjectief.

Bij practica moet je waarnemingen meestal objectief beschrijven. Je telt bijvoorbeeld het aantal luchtbelletjes of je meet de reactietijd. Bij waarnemingen van zintuigen kan dat niet altijd. Dat komt doordat deze waarnemingen beïnvloed worden door de omstandigheden. Of iets voor jou warm of koud voelt, hangt bijvoorbeeld af van de ruimte waarin je hiervoor was, van de kleding die je draagt en of je moe bent of niet.

Aan het werk!

Wat? 9.3 Voelen, proeven en ruiken

opdracht 1 t/m 9

Waar? In BvJ online

Klaar? Werk aan je samenvatting1

Niet af? Dan is het Huiswerk!!!

En weer een quizje.....

In je huid liggen meerdere zintuigen

1. Waar
2. Niet waar

Welke zintuigen liggen dieper in de huid? De tastzintuigen of de drukzintuigen?

1. Tastzintuigen
2. Drukzintuigen
3. Allebei even diep

Wanneer je verkouden bent en je neus verstopt zit, kun je voedsel smakeloos vinden. Waardoor komt dit?

1. Bij een verkoudheid worden geen impulsen vanuit de zintuigen naar de hersenen doorgegeven
2. Je smaakpapillen zijn niet meer actief bij een verkoudheid. Daardoor proef je niet meer goed.
3. Met een verstopte neus ruik je niet goed. Daardoor proef je bepaalde smaken niet meer.

Neus

Neusslijmvlies

Geurstoffen

Reukzintuig

Neusslijmvlies

Neusholte

Geurstoffen

Welke twee organen werken nauw met elkaar samen bij het proeven van eten en drinken?

1. Gezichtszintuig en reukzintuig
2. Reukzintuig en gehoorzintuig
3. Gehoorzintuig en smaakzintuig
4. Smaakzintuig en reukzintuig

Er komt een geurstof in je neus.
Je reukzintuig wordt geprikkeld.
Wat gebeurt er nu met je reukzintuig?

1. Het reukzintuig maakt berichten en stuurt die weg.
2. Het reukzintuig ontvangt berichten en reageert.

Je pakt je koude fietsstuur vast.
Welke zintuigen reageren zodra je jouw koude fietsstuur vast pakt?

1. drukzintuig + koudezintuig
2. koudezintuig + warmtezintuig
3. tastzintuig + koudezintuig
4. warmtezintuig + drukzintuig

Combineer de prikkel(s) met het juiste zintuig(en).

Warmtezintuig

Koudezintuig

Tastzintuig

Pijnzintuig

Hoge temperatuur

Lage temperatuur

Vorm en structuur

Pijn

Je neemt een slokje van de hete thee en verbrand bijna je tong. Vul in:

De hete thee is een                      voor je                      . Je                            zet de                       om in een                      . De                        gaat via je                       naar de                      .

prikkel

pijnzintuig

impuls

zenuwen

hersenen

warmtezintuig

hersenen

Welk(e) huidzintuig(en) is/zijn actief wanneer:

1. je onder de douche staat?

2. je per ongeluk in je vinger snijdt?

3. je met blote handen een sneeuwbal maakt?

Tastzintuig

Warmtezintuig

Pijnzintuig

Koudezintuig

Welk zintuig bevindt zich NIET in de huid?

1. Warmtezintuig
2. Tastzintuig
3. Pijnzintuig
4. Lichtzintuig

Aan het (huis) werk.

Quayn 6.2 Voelen, ruiken en proeven