regenten en vorsten - de gouden eeuw van Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Tijdvak 6: De tijd van regenten en vorsten 

Waarom heet dat tijdvak zo? - het tijdvak verwijst naar de uitzonderlijke positie van vorsten zoals Lodewijk XIV (als absoluut vorst) en naar de Nederlandse bestuurders die voornamelijk uit de burgerij voortkomen. (de regenten)

kenmerkend aspect: De bijzondere plaats in staatskundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.

Leerdoelen

Leerdoel 1: Ik kan uitgebreid uitleggen hoe de Republiek staatkundig was gestructureerd.

Leerdoel 2: Ik kan uitgebreid uitleggen hoe de Nederlandse economie tot bloei kwam.

Leerdoel 3: Ik kan uitgebreid uitleggen hoe de Nederlandse cultuur tot bloei kwam.

de Republiek - Bestuur door burgers en lage adel (geen staatshoofd)

Geen staatshoofd

Andere Europese landen - bestuur door monarchen of keizers (zij zijn het staatshoofd)

De Republiek der 7 Verenigde Nederlanden

7 zelfstandige gewesten  - bestuurd door de Staten: in het bestuur zitten regenten (lage adel - burgerij uit de steden) - zij benoemen elkaar (klein groepje - oligarchie)

Staten werken samen in de Staten Generaal:

1. Beslissen over leger en vloot.

2. Beslissen over gezamenlijke buitenlandse politiek.

3. Beslissen over het bestuur van de generaliteitslanden.

Het gewest Holland is door haar belang wel zeer bepalend

Een van de twee belangrijkste regenten: de stadhouder

- Opperbevelhebber van leger en vloot

- Toezichthouder op de rechtspraak

- Had invloed op de benoeming van regenten

- Werd benoemd door de Staten, maar het was toch erfelijke functie

- Gedroeg zich als vorst

De andere belangrijke regent: de raadspensionaris 

- Als voorzitter van de Staten Generaal vertegenwoordigt de raadspensionaris ook dit bestuursorgaan. (Hij wordt gesteund door de Staten)

bijvoorbeeld : Johan van Oldenbarnevelt

De bloeiende economische sectoren

1. Handel

2. Nijverheid

3. Landbouw

4. Visserij

Producten en hun gebied van herkomst

1. Belangrijkste handel (moedernegotie genoemd !) Graanhandel uit de Baltische staten - nu Estland, Letland, Litouwen en Polen (het betreft import)

2. Hout uit Scandinavië 

3. Wol uit Engeland

4. Laken uit België

5. Wijn, zout, zuidvruchten uit Frankrijk en Spanje

Zijde, Specerijen en porselein uit Azië

Koffie, tabak en cacao uit Amerika 

Stapelmarkt

Alle handelsgoederen worden opgeslagen in pakhuizen, zoals die in Amsterdam.

Handig - bewaren totdat er ergens een tekort is - dan met hoge winsten verkopen. 

Een mooi voorbeeld van handelskapitalisme - handelaren die geld blijven investeren in handelsondernemingen om winst te maken. (ander voorbeeld is het beursgebouw - aandelenhandel - speculatie - geld verdienen met geld)

Buitengewoon veel handel loopt via de Republiek - Hier wordt het centrum gevestigd van het internationale handelskapitalisme

de Republiek - immigratieland

Naar de Republiek komen rijke Antwerpse kooplieden en handelaren - (Spaanse furie - hiernaast afgebeeld) zij brengen veel kennis en relaties. (invloed op oprichting VOC)

Later ook ambachtslieden uit Vlaanderen. (textiel)

Ook komen er rijke Joodse handelaren uit Spanje - (Inquisitie) zij brengen veel kennis en relaties.

Er komen vaardige protestantse    ambachtslieden uit Frankrijk  - (Bartholomeusnacht) Zij brengen veel kennis en kunde voor de nijverheid.

Er komen arme Duitsers en Scandinaviërs - die gaan veelal werken op de schepen van de VOC.

Nijverheid - fabrieksmatig werk zonder machines - textielproductie, koffiebranderijen, scheepswerven, jeneverdestilleerderij, kaasmakerij,  metaalsmelterijen

Landbouw - veel veeteelt (drassige grond - niet geschikt voor graan) levert veel zuivel - boter, kaas (exportproduct)

Culturele bloei - de nachtwacht (gemaakt in opdracht van burgers)

Rijke geestelijken - de paus

Rijke vorsten - Karel I van Engeland

Geloof

Mensen zijn in de Republiek vooral protestant: gereformeerd (calvinistisch)

(In Frankrijk hugenoten genoemd)

Katholieken mogen hun geloof behouden, maar ze mogen geen kerk bouwen. 

Lutheranen (ook protestanten) komen moeilijker aan goede banen.

Wel verschillen per stad.

Geen geloofsvrijheid, wel gewetensvrijheid!