Thema 4 Evolutie B1 Indeling van de levende natuur

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 4 Evolutie

B1 

Indeling levende natuur

Leerdoel B1

Je kunt het ordeningssysteem van organismen 

beschrijven en toepassen

Geschiedenis van het leven

Geologische tijdschaal

Binas 94A

Maak opdracht 1 t/m 4

Benamingen stoffen

• Organische stoffen (zoals C6H12O6):                                                    

- bevatten altijd minimaal de volgende drie atomen: C, H en O

- zijn meestal grote, ingewikkelde moleculen                                     

- komen meestal van organismen af

• Anorganische stoffen:                                                                                    

- zijn meestal klein en eenvoudig (H2O, CO, CO2, NaCl, O2)        

- komen zowel voor in levenloze natuur als in organismen 

Levenswijze

• autotrofe organismen kunnen uit anorganische stoffen organische stoffen maken
• heterotrofe organismen kunnen dat niet, moeten organische stoffen opnemen

Voorbeelden autotrofe organismen: planten en bepaalde soorten bacteriën (cyanobacteriën)

Maak opdracht 5 t/m 14

Ordening

• Taxonomie = wetenschappelijke discipline die zich bezighoudt met het benoemen en classificeren van de diverse levensvormen
  
• Classificatie = het indelen van organismen op grond van overeenkomsten of verwantschap in eigenschappen of kenmerken. 
• Carolus Linnaeus (1701-1778) -> deelde organismen in op morfologie = uiterlijke kenmerken
• Vanaf eind vorige eeuw classificatie op DNA

De domeinen op basis van de bouw van ribosomen

Prokaryoot

• Zijn relatief eenvoudig gebouwde organismen
• Archaea of bacterie
  
• Geen celkern
  
• Altijd eencellig
  

Archaea

• Leven vaak onder extreme omstandigheden (extremofielen)

• Verschil met bacteriën is dat de celwand en het celmembraan is opgebouwd uit andere materialen/ type vetten

Eukaryoten

• eencellig of meercellig
• complexer gebouwd
  
• celkern
  
• organellen 
• dubbele membranen

Eukaryoot vs. prokaryoot

Verdere indeling

• De drie domeinen (prokaryoten, archaea en eukaryoten) worden onderverdeeld in rijken 

• Binnen de eukaryoten heb je de volgende 3 rijken: planten,   dieren, schimmels (en eigenlijk nog een vierde groep de eencellige eukaryoten)

• Na de rijken de volgende ezelsbrug: SK OF GS

     s(tammen) k(lassen) o(rden) f(amilies) g(eslachten) s(oorten)

Indelingscriteria

Er zijn 3 criteria die 4 typen cellen uit elkaar kan houden: 

• aanwezigheid celwand: niet bij dierlijke cel, overige wel
• aanwezigheid bladgroenkorrels: alleen bij plantencel (en cyanobacteriën), rest niet
  
• aanwezigheid celkern: niet bij prokaryoot, rest wel

De levenswijze (autotroof of heterotroof) en uit hoeveel cellen het organisme bestaat zijn ook indelingscriteria

Maak opdracht 15 t/m 17

Classificatieniveaus

Hiërarchische reeks om soorten een plaats te geven

Stam

Geslacht

Verdere indeling dierenrijk:

SK OF GS

- S(tam)

- K(lasse)

- O(rde)

- F(amilie)

- G(eslacht)

- S(oort)

Binaire naamgeving

Geslachtsnaam + soortsaanduiding 

(+ naamgever)

Voorbeeld Madeliefje:

Bellis perennis L.

Carolus Linnaeus

Maak opdracht 18 t/m 21

• Klaar? Neem dan de Samenhang 'Plant of dier? door en maak opdracht 22

• Rond de basisstof af met de Flitskaarten en Test Jezelf

Extra oefenmateriaal

Niet verplicht!

Organisch of anorganisch

https:

Hoeveel procent was je score?

Match-oefeningen

- cellen van de domeinen / rijken

 - indeling organismen (2 oefeningen)

- indeling Tijger

https:

Hoeveel procent was je score?

https:

Hoeveel procent was je score?

https:

Hoeveel procent was je score?

https:

Hoeveel procent was je score?