1.06: Poezie: Beeldspraak en stijlfiguren, opbouw van een gedicht

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Je pakt je leesboek en gaat lezen.

In SE1 krijg je

hierover vragen.

#boekpraat

1. Welk genre is het boek 'Weerwater'?

Leg je antwoord uit.

2. Welke tip zou jij de schrijfster, Renatie Dorrestein, willen geven?

Planning vandaag

• Stillezen
• Terugblik uitleg: beeldspraak, stijlfiguren en gedichtvorm
• Gedichten 1.3 opdrachten maken en bespreken
• Drillsteroefeningen spelling (uitleg over ww spelling)
• Huiswerk bespreken

Voorkennis

Noteer een voorbeeld van beeldspraak.

Poëzie

Doel: ik ken een aantal vormen van beeldspraak en stijlfiguren en kan deze herkennen in een gedicht.

Ik ken de kenmerken van de opbouw van een gedicht.

Beeldspraak

• Figuurlijk taalgebruik

• Dient om iets duidelijk te maken

• Belangrijk in poëzie

• Twee componenten:

– beeld

– het verbeelde

Doelen:

• meer aandacht voor de woorden waarbij het optreedt te vragen

• effecten met het ritme te bewerkstelligen

• om de spanning op te voeren

Beeldspraak

Vergelijking

Iets in de werkelijkheid (object) heeft overeenkomsten met iets anders (beeld). Ze worden beide benoemd.

• Vergelijking met als: Die jongen gedraagt zich als een angstige haas.

• Van-vergelijking: Een haas van een jongen.

• Vergelijking zonder als: De jongen, die angstige haas, ….

Beeldspraak

Metafoor

Alleen het beeld wordt genoemd. Wat ermee bedoeld wordt (object) moet je zelf uit de context opmaken.

• Daar loopt een angstige haas.

Beeldspraak

Metonymia/metoniem

Alleen het beeld wordt genoemd. Beeld en verbeelde lijken niet op elkaar. 

Relatie is gebaseerd op:

1. Maker van het product: De nieuwste Kluun lezen

2. Materiaal voor product: De ijzers onderbinden

3. Verpakking voor inhoud: Geef me nog maar een glas 

4. Deel voor geheel: Even de koppen tellen 

5. Geheel voor deel: De rechtbank beslist

Beeldspraak

 Personificatie

Levenloze dingen worden voorgesteld als iets levends, als een persoon.

De wind huilt.

De parken zijn de longen van de stad

Straten gaan hun eigen weg.

Stijlfiguren

Climax : Er zit spanning in die opbouwt tot een hoogtepunt.  

Bijvoorbeeld: klein, gemiddeld, groter, gigantisch.

Anticlimax : Er zit spanning in die tot een teleurstelling uitkomt óf hij loopt juist in tegengestelde richting.  

Bijvoorbeeld: Het was een gigantisch grote bom... De klok telde af... drie... twee... een... Er gebeurde niets.

Het is schitterend, prachtig, mooi, eigenlijk best aardig.

Stijlfiguren

Hyperbool: Er wordt zeer overdreven om het punt over te brengen.  

Bijvoorbeeld: ik erger me dood aan die docent geschiedenis.

Eufemisme : Iets juist verzachtend uitdrukken, omdat je niet iemand wilt kwetsen.  

Bijvoorbeeld: wij hebben gisteren onze hond moeten laten inslapen.

Stijlfiguren

Paradox
: Een schijnbare tegenstelling. Er zit een tegenstelling in, die geen echte tegenstelling blijkt te zijn.  

Bijvoorbeeld: De eersten zullen de laatsten zijn. Succes wordt het liefst geteld door degenen die niet slagen. Hier leeft het sterven voort.

Opbouw gedicht

• versregels
• strofen
• emjambement
• gedichtvorm

Versregels

Een gedicht bestaat uit een aantal versregels. De witregels tel je niet mee. Als je versregels moet aanduiden, doe je dat met de afkorting vs.

Strofen

Een aantal versregels die bij elkaar horen, gevolgd door een witregel. Een strofe kun je benoemen aan de hand van het aantal versregels.

2 versregels: distichon                                3 versregels: terzine

4 versregels: kwatrijn                                   5 versregels: quintet

        6 versregels: sextet                                  7 versregels: septet     

8 versregels: octaaf                                                            

Enjambement

Het afbreken van de zin op een onlogische plek, waardoor het eerste of het laatste woord van de versregels meer nadruk of betekenis kan krijgen. Dit noem je enjambement.

Voorbeeld: gedicht weggaan (1.2)

Opdracht

• Je leest gedicht 1.3.
• Je maakt de opdrachten bij gedicht 1.3 (blz. 11).

Klaar?

Je maakt de drillsteroefeningen of;

Je werkt verder met tekst 1.4.

Evaluatie

Welke vorm(en) was/waren nieuw voor jou?

Huiswerk

Maandag 30 september a.s.:

• Tekstverklaring 1.4
• Opdrachten 1.4 maken en Woordenschat opdrachten maken