2.2 voorwaarden voor een rechtsstaat

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom bij maatschappijleer!

Hoe was jullie weekend?

Even een terugblik op de vorige les. Pak je mobiel of iPad erbij. 

Wat is een rechtsstaat?

strafrecht

burgerlijk recht

Rechtspersonen

Zoek de juiste match tussen de begrippen

privaatrecht

Vereniging

Publiekrecht

Bedrijven

De overheid heeft als enige 'geweldsmonopolie'. Dit betekent:

Een autoritaire staat is vaak een

1. Democratie
2. Aristocratie
3. Dictatuur
4. Oligarchie

2.2 voorwaarden voor een rechtsstaat

Wat zijn de voorwaarden voor een rechtsstaat en wat houden die precies in?

- Basis van de rechtsstaat 

- Grondwet en grondrechten

- Verdeling van de macht

- Legaliteitsbeginsel

Basis van de rechtsstaat

- Het doel is zorgen voor veiligheid van de burgers

- Beschermen tegen de macht van de overheid

- Burgers moeten gelijk worden behandeld

- Burgers moeten in vrijheid kunnen leven

Drie voorwaarden: 1. De grondrechten zijn vastgelegd in de grondwet, 2. er is een verdeling van macht, 3. er geldt het legaliteitsbeginsel 

Grondwet en grondrechten

Grondwet: hierin staat wat de grondrechten van de inwoners zijn en hoe de staat is ingericht

Grondrechten: basisrechten die je nodig hebt om een menswaardig leven te leiden. Twee soorten: klassieke en sociale grondrechten 

Mensenrechten: iedereen zou grondrechten moeten hebben / recht op een menswaardig bestaan 

Verdeling van de macht

Trias politica: principe van de machtsverdeling -> doel is machtsmisbruik voorkomen (trias = drie policita=machten) 

1. de wetgevende macht (maakt de wetten)

2. de uitvoerende macht (uitvoering goedgekeurde wetten)

3. de rechterlijke macht (controle op houden aan de wetten)

Check and balances-> de machten controleren elkaar, zorgt voor machtsevenwicht/balans 

Rechterlijke macht

Eerlijke rechtspraak: doen neutrale en onafhankelijke rechters

Rechter beschermt burgers tegen de overheid door te controleren of wetten correct worden uitgevoerd

Burgers die voor eigen rechter gaan spelen, is verboden-> dader heeft recht op een eerlijk proces

Rechts worden benoemd voor het leven / ze kunnen niet ontslagen worden. Zijn ze partijdig? Verzoek om wraking 

Legaliteitsbeginsel 

De overheid mag alleen de vrijheid van burgers beperken als die beperkingen in wetten zijn vastgelegd. 

Alles wat de overheid doet, heeft een wettelijke basis.

Rechtszekerheid: iedereen kan nagaan wat wel en niet mag 

Huiswerk voor woensdag 8 sep

Maak paragraaf 2.2 in je WB (blz. 30 t/m 36)