29. Grammatica

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

PLANNING VAN DEZE LES

1.  Leerdoelen

2.  Zinsdelen

3.  Quiz in LessonUp over zinsdelen

4.  Theorie hen, hun zij + verwijswoorden

5.   Taalblokken: theorie en opdrachten

1. LEERDOELEN

1. Je weet waar je zinsdelen plaatst in een zin

2. Je weet waarom je zinsdelen moet plaatsen

3. Je weet wanneer je hen, hun en zij gebruikt 

4. Je weet wat een ingesloten lidwoord is

5. Je gebruikt het juiste verwijswoord

Waarom moet je dit weten?

2. ZINSDELEN

Je zet streepjes meteen vóór en meteen na de persoonsvorm. 

Daar begin je altijd mee. 

Elk streepje markeert een woord dat of woordgroep die vóór de persoonsvorm kan staan. 

► Het resultaat is telkens een goede Nederlandse zin.  

ZINSDELEN

De zinsdelen van de zin 'Bij mijn buren hebben ze een nieuwe hond', zijn: 

Bij mijn buren | hebben | ze | een nieuwe hond.

... want dit zijn ook allemaal goede zinnen in het Nederlands:

- Ze | hebben | bij mijn buren | een nieuwe hond.

- Een nieuwe hond | hebben | ze | bij mijn buren.

ZINSDELEN

Er zijn twee manieren van ontleden. Bij deze, de redekundige, benoem je telkens elk zinsdeel 1x. Zo is één zinsdeel (het) onderwerp; één zinsdeel is de persoonsvorm. 

De persoonsvorm is ook onderdeel van het werkwoordelijk gezegde, daarom benoem je de pv 2x. ► neem de pv dus mee als het werkwoordelijk gez. wordt gevraagd. Een goede zin moet één pv/werkwoord hebben. 

• Ww.gez.: moet hebben. 

ZINSDELEN

De zinsdelen van de zin 'Bij mijn buren hebben ze een nieuwe hond', zijn: 

Bij mijn buren | hebben | ze | een nieuwe hond.

... want dit zijn ook allemaal goede zinnen in het Nederlands:

- Ze | hebben | bij mijn buren | een nieuwe hond.

- Een nieuwe hond | hebben | ze | bij mijn buren.

4. PERSOONSVORM

Hoe herken je een werkwoord? 

• doe-woord
• eindigt in praktisch alle gevallen op -en

Hoe herken je een zelfstandig naamwoord? 

• je kunt er een lidwoord voor zetten. 
• je kunt het verkleinen
• je kunt het vermeerderen

3. QUIZ IN LESSONUP

Over zinsdelen

Is de onderstaande zin juist verdeeld in zinsdelen?

'De jonge held | kreeg | een onderscheiding.'

1. juist
2. onjuist

Is onderstaande zin juist verdeeld in zinsdelen?

'Koala's | eten | geen | vlees.'

1. juist
2. onjuist

'Henk schrijft.'

Uit hoeveel zinsdelen bestaat bovenstaande zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

'Henk voetbalt op het veld.'

Uit hoeveel zinsdelen bestaat bovenstaande zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

'De mooie vogel vliegt in de lucht.'

Uit hoeveel zinsdelen bestaat bovenstaande zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Hoeveel zinsdelen heeft onderstaande zin?

'De fiets van Henk stond in de schuur van mijn ouders.'

1. 3
2. 4
3. 5
4. 6

Hoeveel zinsdelen heeft onderstaande zin?

'Thuis heeft iedereen een eigen computer.'

1. 2
2. 3
3. 4
4. 5

Is onderstaande zin correct verdeeld in zinsdelen?

'Om half drie | gaat | Henk | trainen.'

1. juist
2. onjuist

Uit hoeveel zinsdelen bestaat onderstaande zin?

'Henk maakte een PowerPoint-presentatie.'

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Is onderstaande zin correct verdeeld in zinsdelen?

'Gisteren | is | Henk | gevallen.'

1. juist
2. onjuist

4. THEORIE

Hen, hun, zij

Verwijswoorden

HEN, HUN, ZIJ (5.3)

►Hen: altijd als er een kastwoord voorstaat. [85 %]

Middenin de zin. 

►Hun: alleen als het om bezit gaat. [5 %]

Middenin de zin.

►Zij/ze: altijd en alleen het onderwerp. [10 %]

Vooraan. Het kan ook onderwerp zijn in de tweede zin. Of derde.

VERWIJSWOORDEN (5.4)

►Persoon: voorzetsel + wie

Je zet een voorzetsel na 'wie' als het om een persoon gaat. 

'Lola kwam iemand tegen met wie ze de hele avond sprak'. 

►Ding of dier: plak het voorzetsel aan 'waar'

Je plakt een voorzetsel aan het verwijswoord: je verwijst naar iets anders (zaak of dier): 'waar' + voorzetsel. '

De bloemen waarmee ik haar verblijdde'  

VERWIJSWOORDEN (5.4)

►Die: de jongen die daar loopt (want 'de').

►Dat: het meisje dat daar loopt (want 'het'). 

VERWIJSWOORDEN (5.4)

Mannelijk / vrouwelijk

Kijk naar het zelfstandig nw. Wat is het ingesloten lidwoord? 

- Als dat 'het' is, is het verwijswoord mannelijk. 

Woorden die eindigen op -ie, -ing, -heid, -theek of -teit zijn vrouwelijk.

'De militie heeft haar zinnen gezet op het veroveren van grensgebied'

VERWIJSWOORDEN (5.4)

Persoonlijk voornaamwoord (altijd onderwerp)

enkelvoud   1. ik       2. jij/je          3. hij/zij/het/u/men/er

meervoud   1. wij     2. jullie         3. zij/ze

Bezittelijk voornaamwoord (altijd vóór een zelfstandig nw)

enkelvoud   1. mijn   2. jouw/je     3. zijn/haar/zijn/uw/uw/zijn

meervoud   1. ons     2. jullie/uw   3. hun

OPDRACHTEN IN TAALBLOKKEN

Module - 1F | 2F | 3F Grammatica en Spelling ► Hoofdstuk 5 Grammatica 3F

Doel: je moet het begrijpen. Daarna kan je het (goed) toepassen.

HEN, HUN, ZIJ + VERWIJSWOORDEN

Ga naar 5.3: Hen, hun, zij 

- Maak de opdrachten. 

- Leesleer telkens de theorie aan de linkerkant.

Ga naar 5.4: Verwijswoorden

- Maak de opdrachten.

- Leesleer telkens de theorie aan de linkerkant.

EINDE VAN DE LES