5.6 machtsstrijd tussen fabrikanten en arbeiders

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

5.6 De machtsstrijd tussen fabrikanten en arbeiders

Pak je boek, werkboek en laptop erbij.

Programma

1. Introductie
2.  

Check-in

1. Je kan de ideeën van Karl Marx en Friedrich Engels benoemen. (R)
2. Je kunt uitleggen wat de sociale kwestie inhield en wat de oorzaken en gevolgen waren van de sociale kwestie. 
3. Je kan benoemen hoe de liberalen, communisten en sociaaldemocraten de sociale kwestie wilden oplossen. 
4. Je kan uitleggen waarom de arbeidsvoorwaarden voor fabrieksarbeiders zo slecht konden worden. 

Politieke stroming die streeft naar zoveel mogelijke individuele vrijheid voor burgers en zo weinig overheidsbemoeienis.

Een politieke stroming waarin de arbeidersklasse de macht van de bezittende klasse door een revolutie wil breken om zo de arbeiders zelf aan de macht te brengen.

Economisch systeem met als doel om zoveel mogelijk winst te maken, waarbij de ondernemer zoveel mogelijk vrijheid moet hebben om dit te kunnen doen

Politieke stroming waarin de arbeidersklasse de  macht van de bezittende klasse wil breken door het invoeren van sociale hervormingen (wetten en regels) om zo de positie van de arbeiders te verbeteren

Kapitalisme

communisme

Sociaaldemocratie

Liberalisme

Arbeiders buiten spel

• Terug naar de Verlichting: vanaf 1750 werd de gelijkheid en vrijheid van de mens belangrijk. In de Franse Revolutie werd  broederschap ook belangrijk
• Gevolg van de Franse Revolutie is dat de standenmaatschappij stopt. 
• Vanaf dat moment bestaat de samenleving uit klasse
• Maar door de snelle verandering van de Industriële Revolutie lukte deze idealen niet. 
• Arbeiders hadden weinig macht en de fabriekseigenaren (fabrikanten) konden arbeidsvoorwaarden bepalen. 

De sociale kwestie

• In de loop van de 19e eeuw maakte burgers (geestelijke, dokters, schrijvers en journalisten) zich grote zorgen over de slechte arbeidsomstandigheden.
• Dit maakte ze bekend en het was het belangrijkste thema van de 19e eeuw, zoals nu het klimaat heel belangrijk is als politiek thema

Het liberalisme

• Adam Smith(1723-1790): schreef over hoe kapitalisme werkt. Het economisch systeem met als doel om zoveel mogelijk winst te maken, waarbij de ondernemer zoveel mogelijk vrijheid moet hebben om dit te kunnen doen. Hij zag hier veel voordelen maar erkende ook de nadelen
• In de industriële samenleving waren de ondernemers zoals fabrikanten het eens dat de samenleving zoveel mogelijk vrijheid moeten hebben.
• De overheid moet zich zo min mogelijk bemoeien met de burgers.

Zouden liberalen de sociale kwestie willen oplossen? Leg uit waarom.

Communisme en sociaaldemocratie

• Karl Marx (1818-1883): denker over het communisme. Het communisme wilt gelijkheid door middel van een revolutie. De revolutie is een klassenstrijd tussen de bezittende klasse en de arbeidersklasse. Na de strijd hebben de arbeiders de macht.
• Marx had net als Smith veel aanhangers. Alleen vonden sommige dat geweld niet nodig was.
• Deze groep die de ideeën van Marx goed vonden maar geen revolutie willen, noemen wij sociaaldemocraten. 
• Zij willen verandering door middel van wetten die in het parlement worden goed gekeurd.
• Belangrijke strijd voor sociaaldemocraten was dan ook het algemeen kiesrecht. 

Wat is het verschil tussen het communisme en de sociaaldemocratie?

In het kort

•  Liberalen: zoveel mogelijk vrijheid voor burgers. Zo min mogelijk overheidsbemoeienis
• Communisme: gelijkheid voor iedereen, klasseloze maatschappij. Verandering door revoluties
• Sociaaldemocraten: ook zoveel mogelijk gelijkheid maar verandering binnenuit door wetten en regels.