3.7: grammatica zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

3.7: grammatica zinsdelen

Planning: 

1. Lezen

2. Uitleg

3. Werken aan opdrachten

Doel: Aan het einde van de les weet je wat een nevenschikkende of onderschikkende samengestelde zin is.

Huiswerk: 3.9 online 

Vandaag H3c

Planning: 

1. Lezen

2. Toetsbespreking

3. Uitleg + oefening 3.7

4. Aan de slag

Lekker lezen..!

Toetsbespreking

Lezen: 1.3, 2.3, 3.3

Instapopdracht

Wat	Maak opdr. 1 op pagina 219 van 3.7
Hoe	Individueel, in stilte
Hulp	geen
Tijd	Ongeveer vijf minuten
Uitkomst	Deze leerstof komt terug in de uitleg/verwerking
Klaar	Hierna gaan we verder met de les

Samengestelde zin

• Twee hoofdzinnen (nevenschikking)
• Een hoofdzin en een bijzin (onderschikking)

De samengestelde zin

- hoofdzin + hoofdzin

- Zijn twee enkelvoudige zinnen aan elkaar geplakt.

- Er staan twee persoonsvormen in. 

- Dit heet ook wel een nevenschikking.

- De hoofdzinnen worden gekoppeld door voegwoorden als: want, maar, en, of, dus.

- Als je het voegwoord weghaalt, houd je twee correcte zinnen over.

 

Ik loop graag, maar mijn vriend gaat liever op de fiets.

1. Ik loop graag

2. Mijn vriend gaat liever met de fiets. 

Hoofdzin + bijzin

• Voegwoord staat aan het begin van de bijzin
• Voegwoorden zoals: omdat, toen, sinds, hoewel, voordat, terwijl, dat, etcetera
• Hoofdzin + bijzin of bijzin + hoofdzin
• Als je het voegwoord weghaalt, houd je geen correcte zin over (je moet dan de volgorde veranderen)
• Je kunt woorden tussen de persoonsvorm en het onderwerp inzetten 
• Dit heet ook wel een onderschikking.

Hoe kun je zien of het een nevenschikkende of onderschikkende zin is? Kijk naar de voegwoorden!

Nevenschikkende voegwoorden

1. maar

2. en

3. want

4. dus

5. of 

Onderschikkende voegwoorden

1. omdat                          10. voordat

2. dat                                11. hoewel

3. zodat                            12. terwijl

4. daar

5. als

6. terwijl

7. toen

8. sinds

9. of

Ik ga vanavond vroeg naar bed, omdat ik moe ben.

1. Hoofdzin + bijzin
2. Hoofdzin + hoofdzin

Ik ga vanavond vroeg naar bed, omdat ik moe ben. 

Hoofdzin + bijzin

1. Voegwoord staat aan het begin van de bijzin
   
2. Voegwoorden zoals: omdat, toen, sinds, hoewel, voordat, terwijl, dat, etcetera
3. Als je het voegwoord weghaalt, houd je geen correcte zin over (je moet dan de volgorde veranderen) 
4. Je kunt woorden tussen de persoonsvorm en het onderwerp inzetten 

Ik denk dat ik dit weekend ga wandelen.

1. Hoofdzin + bijzin
2. Hoofdzin + hoofdzin

Ik denk dat ik dit weekend ga wandelen.

Hoofdzin + bijzin

1. Voegwoord staat aan het begin van de bijzin
   
2. Voegwoorden zoals: omdat, toen, sinds, hoewel, voordat, terwijl, dat, etcetera
3. Als je het voegwoord weghaalt, houd je geen correcte zin over (je moet dan de volgorde veranderen) 
4. Je kunt woorden tussen de persoonsvorm en het onderwerp inzetten 

Je krijgt kramp, omdat je te weinig conditie hebt.

1. Hoofdzin + bijzin
2. Hoofdzin + hoofdzin
3. bijzin + hoofdzin

We gaan even winkelen en daarna pikken we een terrasje.

1. Hoofdzin + bijzin
2. Hoofdzin + hoofdzin
3. Bijzin + hoofdzin

Als het warme weer aanhoudt, mogen boeren niet meer beregenen.

1. Hoofdzin + bijzin
2. Hoofdzin + hoofdzin
3. bijzin + hoofdzin

Ik heb weinig tijd, maar jij kunt al beginnen.

1. Hoofdzin + bijzin
2. Hoofdzin + hoofdzin
3. bijzin + hoofdzin

Niemand kon me vertellen hoe het ongeluk gebeurd was.

1. Hoofdzin + bijzin
2. Hoofdzin + hoofdzin
3. bijzin + hoofdzin

Toen onze schuur in brand stond, belden de buren 112.

1. Hoofdzin + bijzin
2. Hoofdzin + hoofdzin
3. bijzin + hoofdzin

                   Aan de slag

Wat	Maak opdracht 3 t/m 6 van 3.7 Grammatica zinsdelen
Hoe	Eerst vijf minuten individueel, daarna fluisterend overleggen
Hulp	Help elkaar of kom langs m'n bureau
Tijd	Tot het einde van de les
Uitkomst	Je snapt wat een nevenschikking en onderschikking is.
Klaar	Lees in je leesboek

Samenvatting van de les

Jij

• ... weet wat de samengestelde zin in nevenschikking en onderschikking is.

Huiswerk

• Maak opdracht 3 t/m 6 van 3.7 Grammatica zinsdelen
• Maak 3.9, opdr. 1 t/m 9 p. 236 - 241 voor volgende week dinsdag 18 februari.

Volgende les: 

• nakijken van het huiswerk
• de beknopte bijzin

maken.wikiwijs.nl

www.jufmelis.nl

www.cambiumned.nl

De beknopte bijzin

Doel: je begrijpt wat een beknopte bijzin is en weet dat er drie verschillende soorten bijzinnen zijn:

1. (om) te + infinitief

2. met een tegenwoordig deelwoord

3. met een voltooid deelwoord

Wat is het?

 - is een bijzin zonder onderwerp en persoonsvorm. Je kan het onderwerp weglaten omdat het onderwerp in de bijzin gelijk is aan het onderwerp in de hoofdzin. 

- Een beknopte bijzin heeft geen persoonsvorm, maar wel een gezegde. 

- De beknopte bijzin wordt meestal niet afgezonderd door middel van een komma in de zin.

Je hebt verschillende soorten beknopte bijzinnen. 

1. met (om) te + infinitief

2. voltooid deelwoord

3. tegenwoordig deelwoord

(om) te + infinitief

De meest voorkomende beknopte bijzin is de beknopte 'dat-zin'. 

Ik had beloofd dat ik op zijn verjaardag zou komen.

Ik had beloofd op zijn verjaardag te zullen komen.

Het onderwerp is weggelaten in de beknopte bijzin. In een beknopte bijzin verandert

de persoonsvorm in te + infinitief. 

Voltooid deelwoord

• Toen hij eindelijk thuisgekomen was, ging hij meteen naar bed.
• Eindelijk thuisgekomen, ging hij meteen naar bed.

• Ze waren aangekomen op de camping en stalden al hun spullen uit.
• Aangekomen op de camping, stalden ze al hun spullen uit. 

• Hij was uitgeput na een lange werkdag, hij stapte in de auto en reed naar huis. 
• Uitgeput na een lange werkdag, stapte hij in de auto en reed hij naar huis.

Tegnwoordig deelwoord

In deze zinnen kan het woord 'al' voorkomen.

• Terwijl hij aan het wandelen was in het bos, kwam hij allerlei joggers tegen. 
• (Al) wandelend in het bos kwam hij allerlei joggers tegen. 

• Doordat hij aan het zwemmen was, bereikte hij de overkant.
• (Al) zwemmend bereikte hij de overkant.