13.4 + 13.5

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

13.4 Hart- en vaatziekten

GTL 4

Herhaling

Planning

08:30 - 09:15 Bs4 + Bs5

09:15 - 09:25 pauze 

09:25-10:00 Bs6

De slagader loopt altijd van ... naar ...

1. van het hart naar het orgaan
2. van het orgaan naar het hart

Aders hebben aderkleppen.

1. waar
2. niet waar

Een ader...

1. Vervoert bloed naar het hart toe
2. Vervoert bloed van het hart weg

Haarvaten hebben:

1. De dikste wand
2. Een dikke wand, maar niet de dikste.
3. Een wand die uit 1 cellaag bestaat.
4. Geen wand.

Een slagader...

1. Vervoert bloed naar het hart toe
2. Vervoert bloed van het hart weg
3. Vervoert meestal zuurstofrijk bloed
4. Vervoert meestal zuurstofarm bloed

Wat gebeurt er in de haarvaten?

1. Uitwisseling van zuurstof en CO2 met weefsels
2. Al het bloed verlaat de circulatie
3. Hier wordt het bloed zuurstofrijk gemaakt
4. Hier krijgt het bloed de blauwe kleur

Slagaders hebben een dikke wand

1. Juist
2. Onjuist

Wie ben ik?
Ik ben de enige zuurstofarme slagader

1. Halsslagader
2. Nierslagader
3. Longslagader

Welk bloedvat is de slagader?

1. 1
2. 2
3. 3

Is dit bloedvat een ader, haarvat of slagader?

1. Slagader
2. Haarvat
3. Ader

Wat is GEEN verschil tussen een ader en een slagader

1. De dikte van de wand
2. De kleppen in de bloedvaten
3. De dikte van het bloed
4. De bloeddruk

Leerdoelen

Je kunt oorzaken en gevolgen van hart- en vaatziekten benoemen.

Je kan uitleggen hoe de kans op hart- en vaatziekten kan verkleinen.

Welke hart- en vaatziekten ken je?

Bloeddruk

Bloeddruk door bloed dat door bloedvaten wordt gedrukt

Kan verhoogd worden door:

Stress, roken, overgewicht, zout eten.

Lage bloeddruk komt weinig voor, geeft vaak geen klachten.

Hoge bloeddruk

Gezonde waardes volwassene:

     Bovendruk = 120

     Onderdruk = 80

Gevaar:

     Haarvaten in organen       raken beschadigd

Oorzaak: stress, roken, overgewicht, zout eten

Door aderverkalking

Worden bloedvaten krapper: bloed kan er minder goed doorheen. Kan zorgen voor een beroerte of een bloeding.

slagader verkalking

Hartinfarct

Verkalking van de kransslagader (slagaderverkalking), bloed kan minder/niet naar hartspier.

Deel hartspier sterft af.

Hartritmestoornis

Snelheid waarmee hart samentrekt = hartritme (hartslagfrequentie).

Afhankelijk van lichaamsgrootte, hoe kleiner, hoe sneller het hart klopt. 

Langdurige verstoring= hartritmestoornis.

Hart- en vaatziekten voorkomen

Weinig alcohol

Weinig zout

Onverzadigde vetten i.p.v. verzadigde vetten

Soms erfelijke aanleg: verminderd met medicatie.

H13.5

Weefselvloeistof en lymfe

Leerdoelen:

Je kunt uitleggen wat het lymfevatenstelsel is

Je kunt uitleggen hoe het lymfevatenstelsel werkt

Vloeistoffen in ons lichaam

Bloedplasma

Weefselvloeistof

Lymfe

Zijn in feite dezelfde vloeistof maar op een andere plek.

Lymfevatenstelsel

Het lymfevatenstelsel is  een vatenstelsel in ons lijf en bestaat uit lymfevaten en lymfeknopen. Het zorgt voor de afvoer van vocht met afvalstoffen en de afweer tegen ziekteverwekkers.

Weefselvloeistof

Witte bloedcellen en vocht kunnen door de wand van haarvaten heen.

Door de hoge bloeddruk aan het begin van een haarvat wordt vocht met zuurstof en voedingstoffen naar buiten geperst -> naar het weefsel/orgaan)

Vocht buiten een haarvat wordt weefselvloeistof genoemd.

Weefselvloeistof

De cellen rondom de haarvaten nemen zuurstof en voedingsstoffen op uit het weefselvloeistof.

De cellen produceren dan C02 en afvalstoffen.

Dit wordt weer afgegeven aan de weefselvloeistof en een deel wordt weer opgenomen in de haarvaten.

Lymfe

Het grootste deel van de weefselvloeistof wordt opgenomen in lymfevaten.

De vloeistof in lymfevaten wordt lymfe genoemd.

Lymfe bestaat uit water met opgeloste stoffen (b.v. antistoffen, hormonen) witte bloedcellen, overgebleven zuurstof en voedingstoffen, maar ook CO2 en andere afvalstoffen.

De lymfevaten vervoeren de lymfe weg van de cellen in de organen. Ze hebben net als aders kleppen, zodat de lymfe niet terug kan stromen. 

Spierdruk zorgt er voor dat lymfe vooruit stroomt. 

Lymfevaten

De kleine lymfevaten verenigen in de 2 grotere lymfevaten.

De rechterlymfestam en de borstbuis.

Deze 2 grote lymfevaten komen uit in de aders onder de sleutelbeenderen.

De aders lopen naar de bovenste holle ader en de lymfe wordt daar opgenomen in het bloed.

Afweer tegen ziekteverwekkers

Lymfeknopen (lymfeklieren):

Liggen o.a. in de hals, oksels en liezen.

Lymfeknopen zuiveren lymfe van o.a. ziekteverwekkers. (bacterien & virussen)

Hier ontwikkelen zich ook de speciale witte bloedcellen die antistoffen maken.

Daarnaast bevinden zich ook de witte bloedcellen die ziekteverwekkers kunnen insluiten in de lymfeknopen.

Lymfeknopen

Bevatten veel inactieve witte bloedcellen

Lymfe komt langs --> als dit een lichaamsvreemde stof bevat worden de witte bloedcellen actief (gaan zich delen).

Vandaar dat lymfeklieren opgezet zijn bij een infectie/ ontsteking (denk aan de ziekte van Pfeiffer)

Aan de slag

H13.4: Opdracht 1 t/m 7

H13.5: opdracht 1 t/m 6

Behalve samenvatting

Welk soort bloedvat zit er verstopt bij een hartinfarct?

1. Longslagader
2. Longader
3. Kransslagader
4. Kransader

Een hartinfarct wordt veroorzaakt doordat het bloed niet genoeg zuurstof bevat

1. Juist
2. Onjuist

Als iemand vaak stress heeft, Kan dat leiden tot hartritme stoornissen

1. Juist
2. Onjuist

Aan het werk

Maken:

30 t/m 38

Lezen:

6.5

Begrippen:

Lage bloeddruk

Hoge bloeddruk

Hartinfarct/hartaanval

Hartritme/hartslagfrequentie

Hartritmestoornis