4 havo H10-11 stijl- begrijpelijk formuleren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4 havo - 12 november

Even herhalen: planning van de komende periode

H10 Stijl - woord-, zins-, tekstniveau

'Aan de slag' : opdracht 11 t/m 14 blz. 68-68

instructie H11 'begrijpelijk formuleren'

planning

week 44: H10/H11 formulering en stijl (en fictie)

week 45: H11/12 formuleringen stijl (en fictie)

week 46: H13/H14 formulering en stijl (en fictie)

week 48: herhalen H10 - H14 (en fictie)

week 49: toets formulering en stijl H10-H14 (en fictie)

week 50: H18 spelling en interpunctie (en fictie)

week 51: herhaling H18 (en fictie)

week52 en 1 : kerstvakantie

week 2 : toets H18 spelling en interpunctie

vanaf week 3 Argumentatieleer (H19 t/m H21), een betoog schrijven en presenteren

H10 Stijl

Verschillende technieken om een schrijfstijl te creëren:

• woordniveau
• zinsniveau
• tekstniveau

H10 Stijl

woordniveau

• veel of weinig bijvoeglijke naamwoorden
• ouderwetse/moderne woorden
• formele/informele woorden
• algemene/specifieke woorden
• statische of dynamische (actie) woorden (staat, situatie)
• veel of weinig variatie in woordgebruik
• gebruik van verkleinwoorden

H10 stijl

zinsniveau

• korte/lange zinnen
• veel of weinig bijzinnen
• variatie in zinsvolgorde
• gebruik van beeldspraak
• gebruik van stijlfiguren
• passieve/actieve zinnen

H10 Stijl

tekstniveau

• gebruik van een dialoog
• gebruik van ruimtelijke beschrijvingen
• grammaticale tijd

Aan de slag

Lees de tekst op blz. 68 en maak opdracht 11 t/m 13 op blz. 69

antwoorden

11 a WhatsAppgesprekken hebben een sociaal element waarbij de deelnemers aan zo’n gesprek zich aan elkaar aanpassen en rekening met elkaar houden. Dat rekening met elkaar houden noemen de auteurs sociaal.

b Bijvoorbeeld: Ik stuurde naar mijn moeder een huilen-van-het-lachen-smiley, maar zij dacht dat ik verdrietig was omdat de emoji tranen heeft. 

antwoorden 

12 Bijvoorbeeld: Ik zou de docenten adviseren om zich geen zorgen te maken over de taal die jongeren gebruiken op verschillende sociale media. Dit hoeft geen negatieve invloed te hebben op hun taalontwikkeling, sterker nog: jongeren worden er juist taalvaardiger van wanneer ze steeds

moeten wisselen tussen stijlen en niveaus.

antwoorden

13 Bijvoorbeeld: In een appgroep met vrienden maken we bijna alleen maar woordgrappen. Er worden veel woorden verkeerd geschreven om ze in de grappen te laten passen. 

 vraag 14

H11 begrijpelijk formuleren

Niet te moeilijk en niet te makkelijk te schrijven of te praten.

Hoe stem je zinsbouw, zinslengte en woordkeuze af op je lezer (of luisteraar)?

begrijpelijk formuleren

zinslengte:

Zinnen die uit 10 tot 15 woorden bestaan zijn door de meeste mensen goed te volgen.

Zie blz. 74 van je handboek.

begrijpelijk formuleren

Zorg dat de kern van de zin bij elkaar staat.

Kern: onderwerp en gezegde

niet:  Om te voorkomen dat ze zich in de winter moe en somber voelen door het tekort aan daglicht, krijgen sommige mensen lichttherapie.

vraag: Wat is de kern van deze zin?

zinsbouw

niet: Om te voorkomen dat ze zich in de winter moe en somber voelen door het tekort aan daglicht, krijgen sommige mensen lichttherapie.

wel: Sommige mensen krijgen lichttherapie om te voorkomen dat ze zich in de winter moe en somber voelen door het tekort aan daglicht.
 

tangconstructie

Woorden die bij elkaar horen zijn gescheiden door een lange uitleg.

Niet: Sommige mensen durven een dure jurk die ze op internet hebben gekocht, nadat ze hem gedragen hebben op een feestje, zonder blikken of blozen terug te sturen naar de winkel.

wel: Sommige mensen kopen een dure jurk  op internet, dragen hem op een feestje en durven hem daarna zonder blikken of blozen weer terug te sturen naar de winkel.

lijdende vorm

actieve zin: het onderwerp doet iets'

 '4 havo leest graag een lekker dik boek.'

lijdende zin: het onderwerp ondergaat iets.

'Een lekker dik boek wordt graag door 4 havo gelezen.'

Gebruik een lijdende zin zo min mogelijk, gebruik deze vorm alleen wanneer je niet weet wat of wie het onderwerp is.

Wel: Er wordt vandaag een restaurant geopend (handeling staat centraal)

Wat vind je beter?

Carla wordt door Cees gezoend - Cees wordt door Carla gezoend

of 

Carla zoent Cees - Cees zoent Carla

Lastige woorden

Gebruik niet al te lange woorden:

aansprakelijkheidswaardevaststellingsveranderingen

meervoudigepersoonlijkheidsstoornissen

(knip zo'n woord op)

Wie weet wat dit betekent?

Hippopotomonstrosesquippedaliofobie 

antwoord

 een fobie (angst) voor lange woorden

De 35-letterige tongbreker is in de loop van de tijd ontstaan als ironisch superlatief van het originele begrip 'sesquipedalofobie', dat angst voor lange woorden betekent. 

 het Latijnse sesquipedalis (letterlijk: anderhalve voet lang) en het Griekse woord fobos (angst). De toevoegingen hippopotamos (nijlpaard) en monstro (gedrocht) leggen extra nadruk op de 'beestachtig', 'monsterlijk' lange woorden waar de patiënt juist zo bang voor is.

naamwoordstijl

werkwoorden worden omgetoverd tot zelfstandige naamwoorden.

niet: Het duiken naar pareloesters vindt nog altijd plaats in Zuidoost- Azië.

wel: In Zuidoost-Azië duikt men nog altijd naar pareloesters.

Aan de slag!

opdracht 2a,b,c, 4 en 5 blz. 70-71

4 havo - 12 april

even herhalen: H11 begrijpelijk formuleren

huiswerk nakijken 2a,b,c, 5 blz.70-71

antwoord opdracht 2

a Schmidt gebruikt in Jip en Janneke korte zinnen met eenvoudige woorden, die geschikt zijn voor jonge kinderen.

b De Speld gebruikt lange zinnen met veel terzijdes en lastige, juridische woorden. Deze tekst is niet geschikt voor jonge kinderen.

c Het fragment van De Speld is een parodie op juridische taal omdat het op een overdreven manier alles uitvoerig probeert te beschrijven. Door alles zo uitvoerig te beschrijven kan er geen twijfel bestaan over wat Jip deed of gezien heeft. In juridische teksten is het belangrijk dat het duidelijk is wat er precies bedoeld wordt.

4a

4 a Zinslengte: “Ik vraag u om alstublieft te stoppen met ruziën over termen met subjectieve betekenissen en ga niet zonder duidelijke redenen historische termen zomaar verwijderen, want we zijn allemaal volwassen en hebben allemaal wel wat beters te doen.”

Kern bij elkaar: “Het museum werd waarschijnlijk gedreven door het feit dat het meer publiciteit

wilde en wist niet hoe het dat doel kon bereiken.”

4a

Tangconstructie: “Ik vraag u om alstublieft te stoppen met ruziën over termen met subjectieve betekenissen en ga niet zonder duidelijke redenen historische termen zomaar verwijderen, want we zijn allemaal volwassen en hebben allemaal wel wat beters te doen.”

Lijdende vorm: “U wordt aangeraden zich bezig te houden met familie of werk in plaats van

discussies te voeren over woorden en termen.”

4a

Lastige woorden: “Politieke censuur”

Naamwoordstijl: “Het uitvergroten van problemen is daardoor een kunst die Nederlanders goed

onder de knie hebben.”

4b

b Bijvoorbeeld:

Ik vraag u om te stoppen met ruziën over termen met subjectieve betekenissen. Ga ook niet zomaar historische termen verwijderen. We zijn allemaal volwassen en hebben wel wat beters te doen.

Het museum wilde waarschijnlijk meer publiciteit en wist niet hoe het dat kon bereiken. Houd u bezig met familie of werk in plaats van discussies te voeren over woorden en termen.

Europeanen worden gedreven door een schuldgevoel in het verleden.

Nederlanders hebben de kunst van het uitvergroten van problemen goed onder de knie.

4c

c Bijvoorbeeld: Soms is het beter om in een betoog kortere zinnen te gebruiken. Hierdoor is het voor een luisteraar of lezer beter te begrijpen wat je bedoelt. Op die manier komt je standpunt duidelijker naar voren. Wanneer je steeds zulke lange, complexe zinnen gebruikt, kan de lezer of luisteraar snel de draad kwijtraken. 

5

a Bijvoorbeeld: Wilt u niet zonder wc-papier komen te zitten? Dan bent u bij ons aan het juiste

adres.

b Bijvoorbeeld: In onze winkel vindt u het beste wc-papier, of u nu 1-laags of 5-laags zoekt. Het

maakt daarbij niet uit of u schoon en fris van het toilet wilt komen, of u wilt verkleden als

mummie.

c Bijvoorbeeld: Ons wc-papier absorbeert als geen ander en u kunt ook kiezen voor gerecycled

papier.

d Bijvoorbeeld: Wordt uw wc veel bezocht? Dan hebben wij ook grote rollen wc-papier, zodat u

minder vaak rollen hoeft te verwisselen.

opdracht 6 en 7 blz. 72-73