Op reis met Anton de Kom

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1-3

Introductie

Op reis met Anton de Kom is een lesprogramma dat bestaat uit de volgende onderdelen: • Een voorbereidende les in de klas (1 lesuur, .. slides, Lesson-up). • Een programma in de tentoonstelling Anton de Kom – schrijver, strijder, wegbereider in het Nederlands Openluchtmuseum, begeleid door twee museumdocenten (2 uur). Klik hier voor boekingsinformatie. • Een verwerkingsles in de klas (1 lesuur, .. slides, Lesson-up)

Instructies

Het lesprogramma is toegespitst op de sociaal-maatschappelijke dimensie van het vak burgerschap, maar heeft ook raakvlakken met de andere drie dimensies (politiek-juridisch, economisch, vitaal).

In de sociaal-maatschappelijke dimensie staan cultuur en omgaan met verschillen centraal. Ze richt zich op de bereidheid en het vermogen om deel uit te maken van de gemeenschap en hoe daar een actieve bijdrage aan te leveren. De kern: het adequaat functioneren in de eigen leefomgeving, in zorgsituaties en in de school; acceptatie van verschillen en culturele verscheidenheid. Kritisch (leren) denken is een van de belangrijke speerpunten.

Aansluitende thema’s die in dit programma aan bod komen: recht en onrecht, vooroordelen, discriminatie, racisme, vrijheid van meningsuiting, gelijkwaardigheid, gelijke kansen.

Het programma in de tentoonstelling

Duur: 2 uur (exclusief ontvangst/garderobe)

Begeleiding: 2 museumdocenten

Groepsgrootte: maximaal 20 studenten

Bij binnenkomst krijgen de studenten een gezamenlijke introductie op het programma door de museumdocenten. Daarna gaan zij in twee groepen naar de tentoonstelling, waar ze rouleren tussen de verschillende thema’s in de zaal. Bij ieder thema krijgen ze een opdracht.

De thema’s die besproken worden kunnen soms emoties losmaken, zowel bij de docenten als studenten. De rol van de eigen docent is essentieel. Als docent ken je je studenten en weet je het beste hoe je je studenten kunt begeleiden. Het is fijn als de docent actief meedoet met de opdrachten maar tijdens discussies is het belangrijk om alle ruimte te geven aan de studenten.

De verwerkingsles in de klas

Met deze les kun je verdieping geven aan de opdrachten die de studenten hebben gedaan in de tentoonstelling. [aanvullen]

Leerdoelen

• Studenten weten wie Anton de Kom is en waar hij voor streed.

• Studenten weten dat hij het boek ‘Wij slaven van Suriname’ schreef en waarom.

• Studenten leren over de koloniale geschiedenis van Nederland en Suriname.

• Studenten kunnen verband leggen tussen het gedachtegoed van Anton de Kom en hedendaags racisme of ander onrecht.

• Studenten weten dat ze leven in een democratische rechtsstaat met een grondwet.

• Studenten kunnen reflecteren op hun eigen identiteit.

Missie

Het programma laat studenten een reis beleven met en door het leven van Anton de Kom. De studenten maken kennis met Anton de Kom in al zijn facetten en ontdekken hoe actueel zijn gedachtegoed nog steeds is. Een interactief programma, waarbij de studenten een bewustwordingsproces ingaan.

De rode draad is: hoe vrij ben jij? Met aanvullende vragen als: kun je zijn wie je bent? Wat zijn jouw ideeën, overtuigingen, blinde vlekken? Herken je deze in het debat in onze huidige maatschappij? Het programma ademt vrijheid, zelfbeschikking, strijdvaardigheid en aanzetten tot denken in mogelijkheden. Vooroordelen en (institutioneel) racisme zijn onder anderen thema’s die gekoppeld worden aan de strijd van Anton de Kom. De tentoonstelling en het lesprogramma zijn een aanmoediging om het eigen vrije denken te ervaren. Het lesprogramma wil studenten inspireren om in mogelijkheden en oplossingen te denken en in vrijheid hun eigen weg te vinden. Losmaken!

Anton de Kom

Anton de Kom wordt in 1898 geboren in Paramaribo, hoofdstad van de Nederlandse kolonie Suriname. Door het racistische beleid lukt het hem niet een baan te vinden. Op zijn 23ste verhuist hij daarom naar Nederland. Hij strijdt tegen racisme en schrijft artikelen over het kolonialisme. In 1926 trouwt hij met de Nel Borsboom, ze krijgen vier kinderen. Terug in Suriname begint Anton de Kom een adviesbureau voor de armen. Dit zijn contractarbeiders, die na de afschaffing van de slavernij in 1863 uit Brits-Indië en Nederlands- Indië werden gehaald om het werk op de plantages over te nemen – onder erbarmelijke omstandigheden. Anton de Kom stoort zich aan de ongelijkheid in Suriname en wil dat bespreken met de Nederlandse gouverneur. Die stelt dat niet op prijs. Anton wordt gearresteerd, gevangen gezet en uit Suriname verbannen. In Nederland schrijft hij het kritische boek Wij slaven van Suriname. Hierin vertelt hij de Surinaamse kant van de geschiedenis. Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, gaat hij in het verzet om tegen een andere onderdrukker te strijden. Maar hij wordt opgepakt en sterft in een concentratiekamp.

Op reis met Anton de Kom

Aardappeloproer

1917

Enkele Amsterdamse vrouwen zagen dat er een schip vol aardappelen in een van de grachten lag. Ze gingen erop af en plunderden het schip: hun schorten vol aardappelen. De dag erna waren er meer plunderaars. Pas nadat zes mensen door het leger werden doodgeschoten, keerde de rust terug

Dit weet je al

Dit leer je nu

Doen!

Terugkijken

Afbeelding vergroten

Klik op de hotspot

Navigeren door de les

Kijken

Hier moet nog een andere foto van of over Anton de Kom geplaatst worden. Wat je hier ziet is een deel van een manjaboom. 

En deze tekst moet dus ook aangepast worden. 

Suriname

Waar ligt Suriname?

1. Noord-Amerika
2. Zuid-Amerika
3. Midden-Amerika
4. Afrika

Wat was Suriname tot 1975?

1. Provincie van Nederland
2. Een republiek
3. Kolonie van Nederland
4. Een vrij land

In 'Wij slaven van Suriname' (1934) schreef Anton de Kom over het koloniale onderwijs en hoe dat de ongelijkheid en het racisme in Suriname in stand hield. Dit beschreef hij als volgt:

'Wanneer wij, kleine negerjongens, kinderen of kleinkinderen van slaven, op school les In de Vaderlandse Geschiedenis kregen, dan was dat natuurlijk de geschiedenis der blanke krijgslieden.
Wij, zwarte kinderen op de achterste banken (de voorsten waren bestemd voor zoons en dochters van Europeanen), martelden onze hoofden om de jaartallen van Hollandse huizen te onthouden.
Wij, die met de stok geslagen werden als wij onze eigen 'Surinaamse' taal spraken. 
Wij die voor het examen de namen en jaartallen moesten leren van de Nederlandse gouverneurs, onder wier bewind men onze vaders als slaven ingevoerd heeft.

En het systeem werkte.  Geen beter middel om het minderwaardigheidsgevoel bij een ras aan te kweken, dan dit geschiedenisonderwijs waarbij uitsluitend de zonen van een ander volk worden genoemd en geprezen.
Het heeft lang geduurd voor ik mijzelf geheel van de obsessie bevrijd had, dat een neger altijd en onvoorwaardelijk de mindere zijn moest van iedere blanke.'

In de tijd dat Anton de Kom zijn boek schreef, was het nog normaal om neger uit te spreken. Deze term is niet meer van deze tijd. Het herinnert velen aan het koloniale verleden en wordt als beledigend ervaren.

Uit: Wij slaven van Suriname, pagina 82. Fragment is voor de leesbaarheid iets ingekort en een paar oud-Nederlandse woorden zijn vervangen.

Gesprek aangaan met leerlingen over deze tekst. Je kan als docent de DDU inzetten. Laat de leerlingen dit zelf rustig lezen en ga met hen over deze tekst en/of de keuzes van woorden in gesprek.

Wat weet jij over Anton de Kom?

Wat weet jij over Anton de Kom?

In deze slide: 

Voorkennis activeren d.m.v. de werkvorm Bekend, benieuwd, bewaard. 

Bij deze werkvorm, een zogenaamde Thinking Routine van Visible Thinking (Project Zero, Harvard University), laat je leerlingen eerst aangeven wat ze al weten, daarna wat ze graag willen weten. Het laatste onderdel, bewaard, komt als exit ticket aan het einde van de les terug. 

Met bekend zou je natuurlijk ook kunnen terugwijzen op een eerdere les. Wat heb je toen ook alweer behandeld?

Sleep de onderwerpen naar het juiste vak

In Suriname

In Nederland

Anton de Kom ging tijdens de Tweede Wereldoorlog bij het verzet

Waar staat een beeld van Anton de Kom?

Anton de Kom hielp veel landgenoten 

Is er iemand die jou geïnspireerd heeft tijdens lessen op school?

Wat vind jij van het standbeeld van Anton de Kom?

😒🙁😐🙂😃

Ben je het eens met de volgende stelling?
Alleen een wit iemand mag een standbeeld maken van een witte beroemdheid.

Ja, dat is logisch

Nee, natuurlijk niet.

Soms wel, soms niet.

Ik begrijp de vraag niet.

Draai aan het rad en bespreek de vraag samen je buurman of buurvrouw.

Wat is jouw mening?

In deze slide: 

Exit ticket. Klik op het rad en bespreek de vragen met de leerlingen.

Aan het eind van het onderwerp of de lessenserie kijk je terug. Het is een mooie manier om terug te blikken, maar geeft je daarnaast ook input om vooruit te kijken naar de volgende les. Het geeft namelijk mede inzicht in wat is onthouden of waar nog meer aandacht voor nodig is.

Voorbeeld

Voorbeeld

Voorbeeld

Voorbeeld

Voorbeeld

Voorbeeld