Wij slaven van Suriname - Anton de Kom: tégen het systeem, vóór eigenwaarde
1 / 26
Lesduur is: 100 minIntroductie
Wij slaven van Suriname - Anton de Kom
Instructies
De leerlingen hebben de roman 'Wij slaven van Suriname (Anton de Kom) gelezen en verwerken de inhoud en context in twee- of drietallen. In deze les werken de leerlingen aan drie doelen:
- een verdieping van de inhoud van de roman;
- een beredeneerd persoonlijk oordeel over de roman;
- een verdieping van hun kennis over de slavernij en de postkoloniale tijd in Suriname.
In de bijlage is een docentenhandleiding inclusief voorbeeldantwoorden opgenomen.
Instructies
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 2 - Tekstslide
Bij deze les wordt uitgegaan van het gegeven dat de leerlingen de roman hebben gelezen. De les is dan ook bedoeld als verdiepingsopdracht.
Slide 3 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 4 - Tekstslide
De leerling wordt gewezen op de indeling van de les: voorkennis activeren, inhoud analyseren en evalueren. Deze werkwijze kan de leerling ook toepassen bij het lezen en verwerken van andere romans. De voorkennis is nadrukkelijk benoemd om de leerling bewust te maken van de invloed van het persoonlijke referentiekader.
Het geniet de voorkeur om de opdrachten in groepjes van twee of drie leerlingen te laten maken om zo de dialoog over literatuur op gang te brengen. De relatief ruime opzet van de verschillende onderdelen is dan ook afgestemd op een verwerking door meerdere leerlingen.
Slide 5 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 6 - Tekstslide
Een inleiding op het ontstaan van het Sranantongo
Sranantongo betekent letterlijk ‘Surinaamse taal’. Het is een mengtaal die ten tijde van de slavenhandel is ontstaan uit het Engels, Nederlands, Portugees en diverse Afrikaanse talen. vergelijk het Papiements dat in het Caraïbisch gebied wordt gesproken.
Slide 7 - Tekstslide
Een inkijk in de samenstelling van de bevolking van Suriname.
Deze groepen zijn (onder andere)
- Chinezen (Indonesië, China)
- Brits-Indiërs (India)
- Javanen (Indonesië)
- Hollandse boeren (Nederland)
Slide 8 - Tekstslide
De leerlingen overdenken de negatieve (bij)betekenis van woorden als slaaf, neger en blanke. Maar ook vormen zij hun mening over het gebruik van deze woorden in de roman.
- eigen mening
- de woorden zijn onveranderd in de roman geplaatst om zo de discussie over de negatieve connotatie op gang te brengen
Slide 9 - Tekstslide
“Geen volk kan tot volle wasdom komen, dat erfelijk met een minderwaardigheidsgevoel belast blijft.”
― Anton de Kom, Wij slaven van Suriname
Slide 10 - Tekstslide
De beroemde uitspraak van Anton de Kom leidt onder andere naar de vraag in hoeverre Nederland verantwoordelijk is voor het verleden. Wat betekent dit voor het maken van excuses en het uitvoeren herstelbetalingen. Een tweede discussie richt zich op de bevolking die zo lang onderdrukt is: hoe raken mensen een eventueel minderwaardigheidsgevoel kwijt, wat moet daarvoor gebeuren?
Slide 11 - Tekstslide
Een oriëntatie op de plantages. De leerlingen kunnen in Google Maps (of een soortgelijk programma) alle informatie vinden.
Enkele namen zijn: Plantage Peperpot, Fredrikslust, Plantage Bakkie, Hecht en Sterk, Nijd en Spijt. De plantages bevinden zich aan de kuststrook, langs grote rivieren en rond Paramaribo.
Slide 12 - Tekstslide
De Kom verzet zich tegen onrecht, iets wat niet alleen geldt voor de situatie in Suriname, maar ook in WOII.
Anton de Kom wordt opgepakt vanwege zijn verzetswerk en overgebracht naar Vught. Hij overlijdt in 1945 aan tbc in het concentratiekamp Sandbostel.
Slide 13 - Tekstslide
In dit gedeelte wordt de verdieping gezocht, waarin de inhoud van de roman vaak wordt gekoppeld aan de eigen mening/ het eigen inzicht van de leerling.
Slide 14 - Tekstslide
De Kom zet in de eerste hoofdstukken van de roman al de toon: het verschil tussen theoretische kennis over het land en de harde realiteit.
Suriname is rijk aan grondstoffen, beschikt over een prachtige natuur. De bewoners zelf zijn echter arm, kunnen niet profiteren van deze rijkdom: ‘arm aan mensen, arm aan menselijkheid’.
Slide 15 - Tekstslide
De Kom uit felle kritiek op de mentaliteit van de witte kolonisator. El Dorado is daar een goed voorbeeld van.
El Dorado is het denkbeeldige goudland dat de hebzucht van de (witte) mens aanwakkert. De kolonisator handelt uit eigenbelang en is alleen uit op gewin zonder zich te bekommeren om de menselijke waarde in Suriname.
Slide 16 - Tekstslide
De vendu maakt de duidelijk hoe barbaars de juist aangevoerde slaafgemaakten werden behandeld.
Voorbeelden van de wrede behandeling zijn:
- het bespotten van de slaafgemaakten (haardracht)
- het scheiden van gezinnen om deze later gezamenlijk te kunnen verkopen
- het verplicht tonen van spierkracht, gave tanden e.d.
- het scheiden van gezonde en ongezonde slaafgemaakten (met alle gevolgen van dien voor de ongezonde mens.
Slide 17 - Tekstslide
De leerlingen nemen met deze vraag kennis van de wrede behandeling van slaafgemaakten. Niet alleen de wreedheid kan worden beschouwd, ook is het belangrijk demotivatie voor deze behandeling te kennen.
- eigen keuze w.b. de martelmethode
Meestal wordt aangenomen dat deze behandeling ten doel had de machtsverhouding tussen meester en slaafgemaakte te benadrukken. Tegelijkertijd had het een economisch motief doordat zo voorkomen zou worden dat slaafgemaakten de plantage zouden ontvluchten: een verlies aan arbeidskracht, nog afgezien van de prijs die voor de slaafgemaakte betaald had moeten worden.
Slide 18 - Tekstslide
Het onderwijs in Suriname was lange tijd voornamelijk gericht op Nederland, wat zich onder andere uitte in de kennis over de geschiedenis: de Nederlandse helden. Tegenwoordig is er aandacht voor de Surinaamse helden, die tegen de stroom in, in verzet durfden komen.
Baron: een intellectueel die door zijn meester in vrijheid werd beknot, ondanks eerdere afspraken. De geseling die hem als straf werd opgelegd, bracht Baron ertoe te vluchten en als aanvoerder van de marrons witte kolonisten aan te vallen.
Boni: een in vrijheid geboren Surinamer die de strijd tegen de kolonisten leidde, met name door te zorgen voor een strakke organisatie.
Slide 19 - Tekstslide
Op 1 juli 1863 is de slavernij officieel afgeschaft (keti koti), er bleek echter nog zoiets te bestaan als de Afschaffingswet.
De arbeiders werden op grond van de Afschaffingswet verplicht om nog tien jaar door te werken op de plantages. Ook de contractarbeiders uit andere gebieden (Chinezen, Hindoestanen, Javanen) werkten onder erbarmelijke omstandigheden.
Slide 20 - Tekstslide
De roman is te zien als een scherpe veroordeling van de slavernij en handelingen van de overheid en voormalige kolonisten in de periode die daar opvolgde. Hoe werd het boek in Nederland ontvangen?
In Nederland werd de roman genegeerd, of gezien als een politiek statement, afkomstig uit de (onbetrouwbare) communistische hoek.
Slide 21 - Tekstslide
De toon van Wij slaven van Suriname is helder: er is mensen onrecht aangedaan. Maar is er in de tekst ook sprake van een hoopvolle boodschap?
Eigen mening, met daarbij de opmerking dat de laatste jaren veel aandacht is uitgegaan naar de inhoud en het belang van het boek.
Slide 22 - Tekstslide
In dit lesgedeelte wordt ingegaan op enkele evaluatieve vragen die te maken hebben met herkenning en beleving, de context en een totaaloordeel over de roman en een terugblik op enkele leermomenten.
Slide 23 - Tekstslide
De leerlingen geven een waardering voor de roman. Deze waardering wordt stevig onderbouwd met argumenten en voorbeelden uit de tekst.
Eigen invulling/mening
Slide 24 - Tekstslide
Een vraag die aansluit bij de actualiteit (2023): waar ligt de verantwoordelijkheid voor het verleden en wat zouden de consequenties (dan) moeten zijn?
Eigen mening
Schrijf drie dingen op die je in deze les hebt geleerd.
Slide 25 - Open vraag
De leerlingen beschouwen de les en noemen daarbij drie leerpunten. Die punten zijn individueel bepaald, maar kunnen ook per groepje worden geformuleerd.
Eigen invulling/mening
Slide 26 - Tekstslide
Voor wie meer wil weten over teksten, auteurs en fragmenten: zie de transkoloniale kijklijst.
