Hoofdstuk 2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 2

Schatkist aarde

Schatkist aarde;
waar gaat dit hoofdstuk over?

Hoe oud is de aarde eigenlijk?

Waar gaat dit hoofdstuk over?

In vogelvlucht door de geschiedenis van de aarde

Waaruit bestaat de aarde en hoe kunnen we dit als mens gebruiken?

Zo meteen maken we de 'vaardigheden' op blz. 32/33:

vraag 1, 2 en 3. Gebruik ook de Grote Bosatlas

Determineren van gesteenten

Er zijn drie hoofdgroepen van gesteenten:

1. Stollingsgesteenten

2. Sedimentgesteenten

3. Metamorfe gesteenten

Stollingsgesteenten

Ontstaan door het stollen van lava.

Deze gesteenten vind je dus altijd in de buurt van vulkanische gebieden.

                          basalt                                          andesiet

Sedimentgesteenten

Ontstaan door het opeenstapelen van de sedimenten zand, grind of klei.

Zand --> zandsteen

Grind --> conglomeraat

Klei --> schalie

Metamorfe gesteenten

Ontstaan diep in de aarde onder hoge druk & temperatuur

Het oorspronkelijke gesteente is een stollings- of sedimentgesteente

Bijvoorbeeld:

Schalie --> leisteen

Kalksteen --> marmer

Waar gaat dit hoofdstuk over?

Maak nu in tweetallen de 'vaardigheden' op blz. 32/33:

vraag 1, 2 en 3. Gebruik ook de Grote Bosatlas

Terug naar het werkboek

Maak blz. 32 & 33 zelfstandig en in stilte.

Opdracht 4 mag je laten zitten.

§ 2.1: Het gezicht van de aarde verandert

Ontstaan van de aarde

Ongeveer 4,5 mld jaar geleden als gloeiend hete bol.

Langzame afkoeling --> vorming aardkorst, mantel en kern

Ongeveer 3 mld jaar geleden, aarde 'gunstig' genoeg voor simpele levensvormen (bacteriën)

Eerste levensvormen

Bacteriën waren de eerste levensvormen op aarde

Doordat deze bacteriën de hoge concentratie CO2 omzetten in zuurstof werden complexere levensvormen mogelijk.

De geologische tijdschaal

Op basis van de evolutie van het leven is de geologische tijdschaal opgesteld.

Overgang van periodes

De meeste overgangen binnen deze tijdschaal worden veroorzaakt door massa-extincties waarin een groot deel van het leven massaal uitstierf

Bijvoorbeeld:

- extreme afkoeling (440 mln jaar geleden)

- inslag meteoriet (65 mln jaar geleden)

Aan de slag

Stilte: Lees de opdracht; 'De geologische tijdlijn' op Google Classroom.

Max. 2 minuten: Maak drietallen (tweetallen mag ook)

§ 2.2: Het dagboek van de aarde

Leerdoelen vooraf:

- Ik kan uitleggen waarom we zoveel over de geschiedenis van de aarde weten.

- Ik kan het verschil tussen absolute en relatieve ouderdom benoemen.

- Ik ken de verschillende gesteentesoorten en kan ze op basis van hoofdkenmerken herkennen. 

Waarom weten we zoveel over de geschiedenis van de aarde?

Absolute ouderdom:

• Iridium --> komt van nature niet voor op aarde; maar wel in meteorieten.

• Fossielen --> blijft alleen bewaard als het snel bedekt wordt met sediment 
• Halfwaardetijd --> Radioactief materiaal in gesteente vervalt in vaste tijden (bv. uranium in 700 mln jaar)

Relatieve ouderdom

Van de meeste dingen op aarde weten we niet hoe oud ze precies zijn.

We kunnen wel aangeven of iets ouder of jonger is dan iets anders = relatieve ouderdom

Relatieve ouderdom

Grondlagen die dichter aan het aardoppervlak liggen zijn jonger dan grondlagen dieper in de aarde

Fossielen; hoe ontstaan ze?

Kan alleen als overleden dieren direct worden bedekt door een laag zand of klei.

Doordat deze zandlaag druk uitoefent op het skelet blijft het bewaard

Wanneer na lange tijd de zandlaag erodeert (afslijt) kan het fossiel aan / nabij de oppervlakte komen