LES 5- K/T - (Water)landschappen in Nederland

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 2

LES 5: (Water) landschappen in Nederland

Je mag deze les bij je SO gebruiken

Lesdoelen

• Je kunt een aantal landschappen in Nederland benoemen
• Je kunt uitleggen hoe deze landschappen zijn ontstaan
• Je kunt uitleggen welke rol water speelt in het ontstaan en huidige lanschap.

Nederlandse landschappen

• Veenlandschap
• Zeekleilandschap
• Rivierkleilandschap
• Stuwwallandschap
• Duinlandschap
• Zandlandschap
• Krijt/Löss landschap
  
  

De aarde

Miljarden jaren oud...

Continenten verschuiven, het weer veranderd en daardoor veranderen ook de landschappen.

Tot 150.000 jaar geleden

de natuurlijke bouwer : de rivier

Afzetting zand en grind

Hoe noem je het afzetten van zand en grind door rivieren?

1. Erosie
2. Sedimentatie
3. Verwering
4. Verhang

Sediment

Sediment is het losse materiaal dat door stromend water of de wind is meegenomen. Wanneer er op een berg materiaal uit elkaar valt en/of verweert, komen die kleine stukjes materie (bijvoorbeeld zand, steen of klei) in een rivier terecht en die neemt het weer mee door de bergen naar beneden. Langzaam wordt het landschap vlakker en nemen de stroomsnelheid en de kracht om zand en klei mee te nemen af. Dan wordt veel zand en klei neergelegd in de benedenloop door de rivier.

Tijdschaal: Laat Pleistoceen

130.000 tot 10.000 jaar geleden

Salien (ijstijd met ijs)
Eemien (warme periode: interglaciaal)
Weichselien (ijstijd zonder ijs)

IJstijd

- Vanuit het noorden een enorme ijswand

- Duwt het zand voor zich uit
- Morene --> Stuwwal

Morene

Een morene is een landvorm gevormd door een gletsjer of ijskap, waarbij het duidelijk herkenbare ruggen in het landschap betreft. 

Morenes kunnen enorm in formaat variëren; zo zijn sommige morenecomplexen in Noord-Amerika tientallen meters hoog en kilometers lang, maar kleinere types zoals De Geer-morenes zijn slechts een paar meter hoog en meestal enkele tientallen meters lang. Ook kan in het Nederlands het sediment dat door een gletsjer wordt afgezet morene worden genoemd.

Ontstaan van de stuwwal

Stuwwal

Our current location

Het stuwwallenlandschap

Bezoekje waard: Geopaden op de stuwwal

https://www.ahn.nl/ahn-viewer

stuwwallenlandschap

stuwwallenlandschap

De gletsjers van Scandinavië kwamen tot in Nederland. Wat is het begrip dat past bij de stuwwal?

1. Eindmorene
2. Sedimentatie
3. Zijmorene
4. Verwering

Riverkleilandschap

Met een rivierlandschap wordt een rivier met haar aanliggende landschap bedoeld. Rivier(klei)landschappen komen op alle continenten op aarde voor. 

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Veel diepte-erosie

Zand en klei

Transport

Sedimentatie

Keien, stenen, grind

Grind, zand en klei

Smalle rivier

Brede rivier

Breedste rivier

H

Zandlandschappen

Het noordelijk zandgebied (Groningen, Friesland, Drenthe en het noorden van Overijssel) is een vrij laag glooiend gebied waar keileem en dekzand aan het oppervlak liggen. 

Het Midden-Nederlands zandgebied (Utrecht, Gelderland, zuidelijk Overijssel) omvat stuwwallen zoals de Veluwe en het Montferland met daartussen laaggelegen zacht-glooiende dekzandgebieden.

Het zuidelijk zandgebied (Noord-Brabant en Noord- en Midden-Limburg) is een vrij vlak gebied, op de licht glooiende zandverstuivingen na, waar dekzand en oude rivierzanden aan het oppervlak overheersen.

https://www.geologievannederland.nl/landschap/landschappen/zandlandschap 

Zandlandschappen

Midden zandgebied

• Heuvelachtig gebied
• Stuwwallen: Gooi, de Utrechtse Heuvelrug, de Veluwe, het Rijk van Nijmegen, het Montferland en de Overijsselse Heuvelrug

Cultuur landschap

Een cultuurlandschap is een landschap dat onder invloed van de mens is gevormd.

Meer weten over landschappen?

• https://www.geologievannederland.nl/

Beschrijf Nederland (Opdracht 1)

 Schrijf drie belangrijke grondsoorten op die in Nederland voorkomen?

 Zijn er veel of weinig hoogteverschillen in Nederland?

Leg je antwoord uit in goed lopende zinnen.

 Bestaat Nederland volgens jou vooral uit natuurlijke bouwstenen of uit menselijke bouwstenen?

(door natuur of mens gemaakt)

Leg je antwoord uit in goed lopende zinnen.

 Welke drie eigenschappen vind jij typisch voor het landschap van Nederland. Leg je antwoord uit.

mDe mooiste foto van een landschap (Opdracht 2)

Kies 3 verschillende landschappen van Nederland.

Type zie hieronder.

 1

2

3

 Kies 4 foto’s van de verschillende landschappen.

Gebruik Google

1. Kopieren

2. Plak de foto in de kolom waar foto1, foto 2, foto 3 en foto 4 staat

3. Achter de letter a

 Schrijf achter de titel Landschap de naam van jouw gekozen landschap

 ● Beschrijf wat je op de foto ziet in goed lopende zinnen.

● Achter de letter b

● Schrijf 3 kenmerken op van het landschap wat je ziet op de gekozen foto.